Werkvermogen versus show bij de border collie

De Border Collie is een ras dat is ontstaan in de border tussen Engeland en Schotland. Door selectie, waaraan OOK Ierland en Wales meededen, is uiteindelijk een type hond ontstaan, dat een bovenmatig gevoel voor schapen heeft. In deze selectie is uiterlijk niet belangrijk geweest. Kwaliteit des te meer. Bij een Border Collie denken de meeste mensen aan een middelgrote zwart-witte hond, met langhaar. Typisch is de witte kraag, de witte 'sokjes' en een witte punt aan de staart. Dit type voert vooral bij hondenkeuringen van de Kynologenclub, de boventoon. Bij deze honden is het showelement belangrijk.

De working collie

Van oorsprong is deze hond echter in de Engelse traditie gefokt naar bruikbaarheid. Daarin stond het werkvermogen voorop. Elk herdershondenras werkte met schapen of koeien, maar het drijfvermogen van de working collie werd steeds specifieker, en paste zich aan, aan het werk in heuvelig ruig terrein. Dit vroeg om een hond die een grote mate van zelfstandigheid had, maar ook beheersing. Gehoorzaam was (de will to please), maar ook daadkracht en overwicht had. Wendbaar. En ... een groot uithoudingsvermogen.

Deze vreemde mix, maakt dat een Border collie 'gedrukt' (in elkaar gedoken) over kan komen. Typisch voor de Border collie is het werken op afstand van de baas. Contact wordt onderhouden met fluitsignalen. Als ook het eyen. Dit is het staren naar de schapen (en bij gebrek daaraan: naar katten, fietsers enz). Deze eigenschappen, die bij elke border collie in meerdere of mindere mate geven een actieve, veelzijdige (sport)hond.

Het feit of een hond rood/wit, of zwart/wit getekend is, niets zegt over zijn werkkwaliteit, komen er dus borders voor in het type: korthaar, driekleur, blauwe ogen, blue merle. Alles kan. De selectieve factor is immers: de werkkwaliteiten van de hond.
Zo kon het ook gebeuren, dat men incidenteel fokten met andere rassen, bijv. een windhond of setter, om meer snelheid in de nakomelingen te krijgen. Of een getalenteerde bearded collie, zodat de puppies krulletjes hadden.

I.S.D.N

Deze werkhonden zijn ingeschreven in het studbook van de I.S.D.S. (International SheepDog Society). Deze stichting verzorgt dit al vanaf 1906. Elk jaar verschijnt er een nieuw deel van de geregistreerde nesten van het voorbije jaar. Van alle honden die ingeschreven zijn, is bekend wie de ouders zijn, hoeveel nesten een teef geworpen heeft, of een hond drager is van oogziektes, zoals CEA of PRA, en welke wedstrijdresultaten de hond heeft behaald. Allemaal informatie die belangrijk is voor het fokken van een gezond werkras. De informatie is ook digitaal opvraagbaar.
Honden die opvallend vaak voor de fok werden gebruikt heten "key"honden.
In Nederland is de DSDS (Dutch SheepDog Society) actief en een afdeling van de ISDS. Ze handteert de regels en verzorgt de inschrijving van de nesten die in Nederland geboren worden. Deze vereniging richt zich enkel op het schapen drijven.

BCCN

De BCCN (Border Collie Club Nederland) stelt zich breder op, en richt zich niet alleen schapen drijven, maar ook op behendigheid en andere activiteiten. Ook verzorgt ze het Nederlands fokbeleid, de herplaatsing van honden en pupbemiddeling van nesten. Startlicenties en keuringenen.
Deze keuring bestaat twee delen. Een functionele exterieur keuring en de aanlegtest.

Bij de aanlegtest wordt de hond in contact gebracht met schapen en twee ervaren hondegedragkenners. Zij zijn aangesteld door de BCCN en beoordelen de hond. Ze kijken o.a. of de hond interesse voor de schapen heeft en hoe hij handelt. Zo kan de hond bijv. weglopen of op de schapen afgaan. Rond de schapen gaat en ze op halen, of op zijn buik gaan liggen staren. (Eyen). Een hond kan een M(matig) G(goed) ZG (zeer goed) en een U(uitmuntend) verdienen.
Bij de exterieur keuring, is kleur niet van belang, of de de stand van de oren. Wel moet de hond goed gebouwd zijn, om de lichamelijke belasting aan te kunnen die het werk aan hem stelt. Daarop zijn de keuringcriteria gebaseerd.

In Groot-Brittanië en Ierland worden geen aanlegtesten en keuringen gedaan. Men gaat ervan uit, dat de wedstrijdresultaten die een hond behaald, voor zich spreken.
Het aanbod van wedstrijden is daar ook veel groter dan waar dan ook. De beginnersklasse heet Nursery en de daarop volgende klasse is de Novice klasse.

Tot slot

Toch ziet men steeds meer andere kleurvarianten tijdens hondenkeuring komen, zoals rood, en merle. De korthaar is echter nog niet algemeen, terwijl een korthaar praktijkhond, minder vuil en klitten bij zich heeft. En zichzelf beter kan schoonhouden.