mijn kijk op

Positieflijst 2015 laat nog vragen open

De op 28 januari 2015 verschenen kamerbrief over de positieflijst zoogdieren van staatssecretaris Dijksma laat nog veel onduidelijkheden bestaan. Merkwaardig is dat er nu plotseling gesproken wordt over een huisdierenlijst. Huisdieren vormen slechts een zeer beperkte groep bij alle dieren, ook bij de zoogdieren. En na een voorbereidingstijd van meer dan 22 jaar lijkt ook de wetgeving nog niet helemaal op orde. Daarnaast is het zeer belangrijke Andibelarrest door de juristen op het ministerie blijkbaar nog niet goed gelezen is. De staatsecretaris stelt namelijk eisen die niet overeenkomen met het Andibelarrest terwijl het ministerie natuurlijk wel gebonden is aan het arrest van het Europese Hof.

Huisdierenlijst

Het is op zijn minst merkwaardig dat er plotseling gesproken wordt over een huisdierenlijst. Volgens de wet is er sprake van een positieflijst. Omdat begonnen is met de zoogdieren worden de diergroepen nog wel afzonderlijk aangeduid als ‘positieflijst zoogdieren’, ‘positieflijst vogels’, enzovoort. Verreweg de meeste diersoorten worden niet als huisdier gehouden. Zo zullen de groep van bokken en geiten, koeien en stieren, paarden, dam- en edelherten, ezels, enzovoort, niet in huis worden aangetroffen. Verreweg de meeste diersoorten worden door de mens als hobbydier gehouden. Waarom die plotseling nu allemaal huisdieren worden genoemd is (nog) niet duidelijk, maar waarschijnlijk zit daar wel een bedoeling achter.

Wet- en regelgeving niet op orde

Bij de lijsten van diersoorten die worden aangewezen zoals bedoeld in artikel 2.2, eerste lid van de Wet dieren, wordt een keurige verwijzing naar dit artikel gemaakt. Pikant is echter dat dit artikel helemaal nog niet in werking is getreden! Ook lijkt er niet al te nadrukkelijk rekening te zijn gehouden met het Andibelarrest van het Europese Hof. Er worden wegen ingeslagen die voorbij dreigen te gaan aan dit belangrijke arrest.

Andibelarrest

In België werd tegen de eerste door afgekondigde positieflijst beroep ingesteld waarbij het Hof door de Belgische Raad van State de volgende vragen kreeg voorgelegd: mag een lidstaat de invoer en handel van dieren beperken die in andere EU-lidstaat wél helemaal legaal mogen worden gehouden en mag een lidstaat de handel in dieren beperken op grond van de wetgeving inzake dierenwelzijn terwijl datzelfde even doeltreffend kan worden bereikt met wetgeving die de handel binnen de EU minder beperkt? Het arrest gaf tal van handzame en heldere criteria op grond waarvan positieflijsten tot stand konden komen. Zo is het heel duidelijk dat als je een diersoort niet op de positief lijst wenst te plaatsen, dat daar heel goede redenen voor moeten zijn die het Hof ook heel duidelijk heeft omschreven. Invalshoek bij dit arrest was de handelsbeperking die daarmee aan strakke regels werd gebonden.

Het is daarom merkwaardig dat 371 zoogdiersoorten buiten de beoordeling worden gelaten die zijn aangedragen tijdens de inventarisatie van zoogdiersoorten in Nederland. Het Platform Verantwoord Huisdierenbezit (PVH) een soort van koepelorganisatie van allerlei dierhouders in Nederland, heeft een inventarisatie gehouden in hun achterban en uit deze inventarisatie zijn de 371 soorten aangedragen. Nu plotseling komt de staatssecretaris in de kamerbrief van 28 januari 2015 met de aanvullende eis dat van deze soorten bovendien aannemelijk moet worden gemaakt dat ze ook daadwerkelijk in Nederland worden gehouden. Het is niet aannemelijk dat het PVH deze extra eis zal accepteren.

Verder is het ook zeer merkwaardig dat de staatssecretaris de lijst wenst te beperken tot de daadwerkelijk in Nederland te gehouden soorten en dat de aanwezigheid daadwerkelijk aannemelijk moet worden gemaakt. Het Andibelarrest heeft helemaal geen boodschap aan soorten die in Nederland worden gehouden. Nederland mag in het geheel geen soorten ongemotiveerd verbieden die elders in Europa vrij gehouden mogen worden. Deze soorten zullen eerst onderzocht moeten worden en kunnen slechts op grond van de Andibelcriteria niet op de positieflijst komen.

Beoordeling van de soorten

In de kamerbrief wordt ingegaan op deze wijze waarop de diersoorten beoordeeld zijn. Duidelijk is dat de ooit eerder ontwikkelde methode door de Wageningen Universiteit Livestock Research (WUR) bij het ministerie in een diepe lade ligt en daar nooit meer uit zal komen. Gekozen is nu voor twee commissies. De eerste commissie is de Positieflijst Expert Commissie (PEC) en de tweede de Positieflijst Advies Commissie (PAC). De PEC bestaat uit experts aangedragen door de Faculteit Diergeneeskunde, Dierenbescherming, Dibevo, Dierencoalitie, Stichting AAP en het Platform Verantwoord Dierenbezit. Opvallend aan deze samenstelling is dat de Dierencoalitie een samenwerkingsverband is van aantal dierenbeschermingsorganisaties waaronder stichting AAP. Toch zien we dat AAP ook zelf in de PEC zit. Het Platform Verantwoord Huisdierenbezit is een vergelijkbare koepel, maar dan van een zeer grote groep van organisaties van houders van dieren. Juist deze groep wordt getroffen door de positieflijst, maar heeft in de commissie slechts een vertegenwoordiger gekregen. De PEC verricht in feite het onderzoekswerk en draagt de resultaten door naar de PAC. Het PAC, bestaande uit onafhankelijke deskundigen, geeft vervolgens een plaatsingsadvies aan het ministerie.

Op 12 januari 2015 heeft de PAC haar eerste plaatsingsadvies uitgebracht over de 1e tranche van 100 diersoorten. Op grond van dit advies worden 33 soorten aangewezen voor plaatsing op de lijst tabel 1 (onder algemene voorschriften te houden) en 48 soorten voor plaatsing op lijst tabel 2 (onder specifieke voorschriften te houden). 19 Soorten zullen niet worden aangewezen. Dit betreft dieren behorende tot de soorten Mazama en Muntiacus (zoogdieren uit de familie van de hertachtigen). “De grote impact die het houden van deze dieren heeft op de gezondheid en welzijn van deze dieren rechtvaardigen de conclusie dat deze soorten niet aangewezen dienen te worden”, aldus de staatssecretaris. Onduidelijk is of de niet aangewezen soorten ook echt verboden soorten zijn of soorten die alleen gehouden mogen worden door specialisten met een vergunning. Daar wordt door de staatssecretaris in haar kamerbrief niet op ingegaan. Gezien de voorgeschiedenis is het waarschijnlijk dat deze soorten aan een vergunning worden gebonden. De komende periode zal daar waarschijnlijk wel duidelijkheid over komen.

Lange weg

Het is een lange weg geweest alvorens de eerste dieren op de positieflijst staan. Die weg zal overigens nog lang gaan duren. Het is duidelijk dat het PVH en de staatssecretaris nog lang niet op een lijn zitten. De staatssecretaris heeft aan de door de PVH aangedragen soorten extra eisen gesteld en de staatssecretaris lijkt het Andibelarrest niet echt serieus te nemen. Ook de wetgeving lijkt nog niet op orde. Kortom, ingrediënten genoeg voor (juridische) hobbels onderweg. Als we bovendien bedenken dat na de zoogdieren nog de vogels, vissen, reptielen en amfibieën volgen dan moeten er nog duizenden soorten worden beoordeeld waarbij nog ernstige meningsverschillen kunnen optreden.