De dood van orkatrainer Martínez

24 december 2009: De vriendin van orkatrainer Alexis Martinez wordt gebeld dat er een incident met een orka in het zeedierenpark Loro Parque is geweest met haar vriend. Het komt goed met hem en hij wordt direct naar het ziekenhuis in San Cristóbal de La Laguna 30 kilometer verderop gebracht. Martinez vriendin belt direct zijn familie en vertrekt met zijn moeder naar het ziekenhuis.

Inhoud

• Martinez en Rodriguez
• Het ziekenhuis
• Informatie van het park
• Gevaar
• Veranderingen
• Oorzaak van overlijden
• Een instabiele groep
• Meer incidenten

Martinez en Rodriguez

Op het moment van het incident is Martinez al 7 jaar samen met zijn vriendin Estefanía Luis Rodriguez. Martinez was al een aantal maanden bezig met een intensive voorbereiding voor een kerstshow. Onderweg naar het ziekenhuis is Rodriguez ernstig ongerust. Al vier maanden lang heeft Martinez verteld dat lang niet alles goed ging bij orca Ocean van het Loro Parque. De orka’s zijn erg vaak agressief naar elkaar.

Martinez was als pinguïn- en dolfijnentrainer begonnen in het Loro Parque. In 2006 begon hij als orkatrainer. Naarmate hij meer ervaring kreeg, werd hij meer bezorgd om de veiligheid. Hij overwoog twee keer om te stoppen met dit werk. De voorbereidingen voor de kerstshow zorgden alleen maar voor meer stress. Hij vertelde aan zijn vriendin dat hij zo moe was. ‘Maar iedereen is moe rond deze periode’, zei Rodriguez. Martinez schudde zijn hoofd en zei dat zijn werk bijzonder veel risico’s met zich mee nam. Hij moest gezond en goed uitgerust zijn. Met alles wat er gebeurt bij de orka’s kan er elk moment iets gebeuren.

Het ziekenhuis

Onderweg naar het ziekenhuis nam bij Rodriguez het gevoel toe dat het flink mis is. Ze verneemt van zijn broers dat Martinez naar een ander ziekenhuis is gebracht en belt in verwarring met het aquarium. Daar wordt weer het ziekenhuis in San Cristóbal de La Laguna maar later bellen ze terug dat hij inderdaad in een ziekenhuis dichtbij ligt. Wanneer Rodriguez eindelijk aan komt bij het ziekenhuis is de directeur van het park daar al aanwezig.

Pas in het ziekenhuis horen Rodriguez en Martinez’ moeder dat Martinez’ gedood is door een orka, Keto genaamd, tijdens een traningssessie. Rodriguez verkeerde in shock na dit bericht, overweldigd door verdriet en ongeloof.

Martinez lichaam is strak in een laken gewikkeld. Alleen zijn hoofd en gezicht is zichtbaar.

Informatie van het park

In de dagen en weken na het ongeluk probeert Rodriguez er achter te komen wat er gebeurt is met haar vriend bij Orca Ocean. Ze vraagt zijn collega trainers om meer informatie, maar zij geven alleen ontwijkende antwoorden. Pas maanden later wanneer de details van de autopsie bekend worden, worden Rodriguez en Martinez’ familie zich volledig bewust van de omvang van het incident. Het is veel heftiger en ernstiger geweest dan zij wisten.

Rodriguez gelooft dat het park veel informatie over de dood van Martinez heeft achter gehouden. De aanval van Keto was om 10.25. Een uur later werd Rodriguez gebeld en het tijdstip van overlijden van Martinez was 11.35. Het park heeft tijd gehad om te praten en het lichaam wat netter klaar te maken. Er zat meer dan twee uur tussen het incident in het park en de aankomst van Rodriguez bij het ziekenhuis.

Volgens het park is er zuiver gehandeld. Direct na het incident is geprobeerd de familie van Martinez te bellen. Die was niet bereikbaar dus is zijn vriendin gebeld. Martinez is direct daarna naar het ziekenhuis gebracht. Het park zegt dat incorrecte informatie aan de familie kan komen door de ernst van het ongeluk en de drukte rondom de eerste hulp verlening.

Rodriguez trekt deze verklaring in twijfel.

Gevaar

Wanneer twee maanden later Dawn Brancheau de dood vindt door een aanval van Tilikum, reizen er nog meer vragen. Met Tilikum waren daarvoor twee al twee dodelijke incidenten geweest. Werken in het water was dan ook verboden voor de trainers.

Bij Keto was dit niet het geval. Als een dergelijk ernstig ongeval kon gebeuren met een orka zonder vreemde voorgeschiedenis, kan dat dan niet gebeuren met elke orka? Zijn dan niet alle trainers van orka’s in gevaar?

Dit is het onderwerp van discussie tussen Sea World en de U.S. Department of Labor’s Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Sea World onderkent de risico’s die inherent zijn aan het werken met orka’s. Toch staan zij wel toe dat er met potentieel gevaarlijke dieren in het water wordt gewerkt. Zoals blijkt bij het ongeluk met Tilikum zijn trainers op de kant ook niet veilig.

Veranderingen

De OSHA heeft Sea World een boete van 75.000 dollar gegeven na het ongeluk met Tilikum en wil dat Sea World de shows veiliger gaat maken. Onder andere door niet meer toe te staan dat er in het water wordt gewerkt. Maar ook door trainers niet meer op de kant van het bad en op slide outs te laten staan. De rand zou beveiligd moeten worden zodat de orka’s niet bij de trainers kunnen komen.

Dit heeft grote gevolgen voor de shows. Er zullen dan geen spannende acties meer zijn waarbij de trainers rijden op de rug van een orka of voortgeduwd worden door de orka’s, soms eindigend in prachtige sprongen.

Sea World is uiteraard niet blij met de beschuldiging van de OSHA dat zij trainers moedwillig bloot stellen aan grote gevaren. Zij zeggen dat de argumenten van de OSHA ongefundeerd zijn, elke bewijs missen en blijk geven van onbegrip rondom de veiligheid van het werken met zeezoogdieren.

Ondertussen blijkt echter dat er in de periode voorafgaan aan de dood van Brancheau enorm veel incidenten tussen orka’s en trainers zijn geweest.

Oorzaak van overlijden

Na het incident met Martinez lijkt Loro Parque zich aan vergelijkbare zaken schuldig te maken als Sea World. Zij verklaarden de dood van Martinez als volgt: Tijdens het werken in het water met Keto negeerde de orka een bevel van trainer Martinez. In plaats daarvan ramde het dier Martinez die daardoor bewusteloos raakte en verdronk. Er zijn volgens hen geen tekenen van bijtwonden of andere schade aan het lichaam van Martinez.

De verklaring na de lijkschouwing is echter tegenovergeteld. Martinez overleed door zeer ernstige verwondingen toegebracht door een orka aanval. Deze verwondingen omvatten breuken door indeuken, scheuren inde vitale organen en bijtwonden van de orka over het hele lichaam.

Ondanks deze wetenschap, heeft het Loro Parque keer op keer benadrukt dat het een ongeluk was. Dit was het echter niet. Het was een daad van de bekende agressie van orka’s in gevangenschap. De informatie is door het park moedwillig vervalst. Rodriguez had het bij het rechte eind….

Een instabiele groep

De orka’s van Loro Parque komen uit Sea World. De twee vrouwtjes zijn daarvoor gescheiden van hun moeder. Voor Keto betekende de verhuizing naar Loro Parque zijn vierde binnen 7 jaar. Drie van de vier orka’s zijn bekend om hun agressief gedrag naar hun trainers. Ook onderling is er veel agressie. Het jonge mannetje Keto zit volledig onder de littekens en schrammen van de achtervolgingen van de andere orka’s, maar ook de andere orka’s zijn niet litteken vrij.

Er is intussen één jong geboren in het park uit Kohana. Kohana heeft het jong echter verstoten en het wordt nu groot gebracht door de trainers. De vraag is hoe dit een sociaal gezonde orka kan worden.

Orka Morgan is aan dit gezelschap toegevoegd om volgens Dolfinarium Harderwijk een zogenaamde ‘goede pleegfamilie’ te vinden…. Al met al is het een zeer instabiele groep met veel agressie.

Meer incidenten

In de korte geschiedenis van Loro Parque zijn er diverse incidenten geweest. In oktober 2007 viel Tekoa trainer Claudia Volhardt aan waarbij zij door het hele bad werd getrokken en meerdere maleen tegen een ijzeren hek werd geslagen. Ze verdronk bijna. Vanaf dat moment stopten de trainers met werken in het water met de orka’s. In de zomer van 2009 duwde het 5-jarige vrouwtje Skyla een trainer door het water en tegen een muur tijdens een show. Een jaar later overlijdt trainer Alexis Martinez.

Loro Parque staat bekend om het inhuren van trainers met weinig of geen ervaring. Ondanks uitgebreide begeleiding vanuit Sea World nemen de problemen in het park toe. Het is nog maar de vraag hoe het af gaat lopen voor de orka’s en trainers in Tenerife…

Er zijn intussen echter te veel doden gevallen bij dit werk en dat mag niet meer gebeuren. De problemen met de orka’s nemen hand over hand toe. Tijd voor de zeeaquaria om in te grijpen, anders te gaan werken en wellicht op termijn te stoppen met deze overduidelijk gevaarlijke shows.

Lees verder

• Gevolgen van orka’s in gevangenschap
• Orka Kandu en haar tragisch einde
• De vissenkom van orka Lolita
• Dolfijnenslachting: Een wrede realiteit
• Walvisjacht: Niet meer van deze tijd?