Het melken van koeien

Koeien worden al 8000 jaar gebruikt voor hun melk. Wat zijn de verschillende melkopstellingen en hoe werkt dat melken?

Het principe van melken

Een koe geeft alleen melk als ze een kalf heeft gekregen. Hoe meer melk het kalf drinkt, hoe minder er over blijft om nog te melken. Kalfjes worden dan ook bij de meeste melkveebedrijven vrijwel meteen na de geboorte bij de moederkoe weg gehaald. De boer bewaart de eerste melk van de koe wel voor het pasgeboren kalf. In deze eerste melk, biest genoemd, zitten belangrijke stoffen die het kalf nodig heeft om zijn afweersysteem op te bouwen. Het kalf krijgt de eerste paar drinkbeurten deze biest, daarna krijgt hij gewone koemelk dat van elke koe afkomstig kan zijn. Een koe kan lang melk blijven geven, maar de hoeveelheid ervan neemt wel af. Daarom worden koeien regelmatig opnieuw gedekt, zodat ze weer een nieuw kalf krijgen. Koeien die zo'n 7 maanden drachtig zijn worden niet meer gemolken. Het melken wordt dan abrupt gestopt, de koe wordt drooggezet. De draagtijd van koeien is ongeveer 9 maanden. Een drooggezette koe heeft dus twee maanden de tijd om op kracht te komen voordat ze moet kalven. Na het kalven begint de cyclus weer opnieuw.

Het melken

De meeste koeien worden twee keer per dag gemolken met ongeveer evenveel tijd ertussen. De meeste boeren melken de koeien ’s ochtends rond een uur of zes en ’s avonds ook weer rond zes uur. Vroeger werden koeien met de hand gemolken, maar sinds het midden van de 20e eeuw kwamen de melkmachines in beeld. De meeste boeren hadden een melkwagen die ze in het weiland neerzetten waar de koeien stonden. ’s Winters stond deze op stal en werden de koeien binnen gemolken. Bij deze eerste melkmachines werd er een emmer met zuignappen onder de koe gehangen, waarna de zuignappen de melk uit het uier trokken.

Bekendste melkopstellingen

De visgraatopstelling

Tegenwoordig hebben de meeste boeren een melkstal waar de koeien allemaal doorheen lopen. De bekendste opstelling is de visgraatopstelling. De koeien staan hierin met hun uier richting de melker. Het aantal koeien dat tegelijkertijd in deze opstelling past kan verschillen. Kleine bedrijven hebben soms maar een 2 x 4 opstelling, waarbij er aan beide kanten vier koeien staan. Een 2 x 7 of een 2 x 8 opstelling is gangbaarder. Hierbij kunnen er dus 14 of 16 koeien tegelijkertijd gemolken worden. Grotere opstellingen zijn ook uiteraard ook mogelijk. De melker zelf staat in een put van ongeveer een meter diep, waardoor deze op ooghoogte met het uier staat. De melker kan het melkstel met de zuignappen zo makkelijk aan het uier hangen zonder te bukken.

De carrouselopstelling

Naast de visgraatopstelling is er ook een carrouselopstelling. Deze opstelling wordt vooral gebruikt op de grotere melkveebedrijven. De koeien staan op een grote draaiende schijf. De melker hoeft hierdoor minder te lopen en de koeien hoeven vaak minder lang op elkaar te wachten, omdat er veel koeien tegelijkertijd op de draaischijf kunnen.

De melkrobot

De nieuwste ontwikkeling op het gebied van melken is de melkrobot. Dit is een volautomatische melkmachine die gewoon in de stal staat. De koeien bepalen zelf op welk moment ze gemolken willen worden. Tijdens het melken hebben de koeien de beschikking over een bepaalde hoeveelheid krachtvoer. Alle koeien hebben een elektronische halsband om, waaraan de melkrobot ze herkent. De robot houdt bij welke koeien er gemolken zijn, hoeveel melk ze gaven en hoeveel ze gegeten hebben. Al deze gegevens worden op een computer opgeslagen zodat de boer alles precies bij kan houden.