Seks in het dierenrijk

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: het liefdesleven van dieren omvat alles, wat wij mensen ook kennen en nog veel meer. Als men seks bij dieren onder de loep neemt, wordt het duidelijk, dat het hierbij niet om langdurige fijne seks gaat. Seks in het dierenrijk is opwindend en spannend en vaak ook eigenaardig en bizar.

Omslachtige zoektocht naar een partner

Het zoeken van dieren naar de perfecte seksuele partner komt op ons mensen als zeer omslachtig over. Vogels zingen ingewikkelde liederen of presenteren, zoals de pauw, trots hun prachtige verenkleed. Herten zwaaien imposant met hun machtige gewei, vlinders maken radslagen en libelles dansen. Het is duidelijk, zonder het zoeken naar een partner onder de dieren was onze natuur een stuk minder mooi, maar het gecompliceerde verleiden heeft natuurlijk ook een reden.
In het dierenrijk kiezen namelijk de dames en dus moet het mannetje hevig flirten om indruk te maken. Als hij zich omslachtig presenteert, ziet het wijfje: 'Ik ben een goede partij, ondanks mijn prachtige uiterlijk kon ik succesvol overleven. Neem mij, ik draag goed erfmateriaal met mij mee'.

De genen geven de maat aan

De voortplanting van dieren wordt door het erfmateriaal, door de genen bepaald. Bij de kleine fruitvliegjes bijvoorbeeld, waar de mannetjes met ingewikkelde dansen naar de gunst van de wijfjes dingen, is duidelijk het gen voor een goede choreografie doorslaggevend. Deze genen beïnvloeden dus de voortplantingsstrategie van de dieren.
Deze zijn bij de geslachten vaak verschillend. Bij veel diersoorten gaat het er bij een mannetje in eerste instantie om, met zoveel mogelijk wijfjes te paren, terwijl zij weer zeer kieskeurig zijn. De reden: de wijfjes zoeken naar goede genen, zodat hun nageslacht groot en sterk wordt. De mannetjes daarentegen willen hun genen zoveel mogelijk verdelen. Verbazend is het, dat de beide geslachten bij zoveel verschillende meningen toch weer tot elkaar kunnen komen.

Dierlijke sekspraktijken

Als twee dieren in het dierenwijk een partner hebben gevonden, omvat hun liefdesleven alles, wat wij mensen ook kennen. Daarbij komen vaak nog bepaalde sekspraktijken, die ons vreemd voorkomen. Bepaalde slakken bijvoorbeeld schieten bij hun liefdespartner ter seksuele stimulatie een zogenaamde liefdespijl in het lichaam. Om rivalen de pas af te snijden, leggen mollen bij hun wijfjes een biologische kuisheidsgordel aan, door na de daad de geslachtsopeningen van het wijfje met een prop af te sluiten. Vrouwelijke spinnen en insecten maken heel vaak slachtoffers, zodat vele mannetjes de daad niet overleven. Waarom seks bij dieren vaak zo brutaal is, is niet duidelijk.

Homoseksualiteit

Naast de seksuele ontmoetingen tussen mannetjes en vrouwtjes kennen in het dierenrijk ook dieren van hetzelfde geslacht dergelijke liefkozingen. Bij pinguïns, dolfijnen en ook andere dieren, hebben wetenschappers bij meer dan 450 soorten homoseksuele betrekkingen ontdekt. Deels schijnen dit eenvoudigweg een uiting van speelvreugde en lust te zijn, maar vaak ook zijn er sterke relaties in een groep. Bij albatrossen kon men vaststellen, das wijfjes samen een paar vormden, als er niets genoeg mannetjes voorhanden waren. De wijfjes laten zich in dat geval door een mannetje bevruchten, die al een partner heeft en brengen dan hun nageslacht met een tweede albatroswijfje, dat ook alleen is, groot. Als gelijkslachtig paar dragen ze zo meer aan de kolonie bij, dan wanneer ze single zijn.

De rol van de ouders

Voor het opvoeden van het nageslacht is het wijfje al lang niet meer het belangrijkste. Bij veel vogelsoorten bijvoorbeeld zijn beide partners evenveel verantwoordelijk. Als 'ontaarde ouders' gelden hier veel insecten, amfibieën, reptielen of vissen, omdat zij hun nageslacht meteen na het leggen van de eieren aan zichzelf overlaten. Aan de andere kant is er juist bij deze diersoorten ook een moderne rolverdeling tussen man en vrouw te zien. Bij zeepaardjes zorgt niet het vrouwtje voor het broeden, maar het mannetje. Het vrouwtje geeft hem slechts de eieren, die hij dan in een broedzak uitdraagt en ongeveer een maand later onder grote inspanning ter wereld brengt. Een vaststaande regel wat betreft het nageslacht is er bij de dieren dus niet.

Het kan ook zonder seks

Bij sommige diersoorten is seks en de gevolgen daarvan eenvoudigweg te gecompliceerd. Zij hebben daarom een manier gevonden zich zonder partner voort te planten. Eencellige organismen verdubbelen gewoon hun erfmateriaal en verdelen dat aansluitend over twee nieuwe organismen, uit één ontstaan dus twee. De nakomelingen zijn daardoor identieke kopieën van de oudercellen, wat een nadeel zijn kan, daar ze zich mogelijk, niet snel genoeg kunnen aanpassen aan hun veranderende leefomgeving. Aan de andere kant is deze manier van voortplanten kracht- en tijdsparend. Dit voorbeeld laat zien dat seks in het dierenrijk geenszins een must is.