Het bijzondere leven van de naakte molrat

Diep onder de grond in een zelf gegraven burcht leeft een onbehaard, rimpelig knaagdiertje; de naakte molrat. Samen met tientallen broertjes en zusjes is de naakte molrat de hele dag hard aan het werk om voedsel te zoeken en gangen te graven. De naakte molrat leidt een bijzonder leven in een grote, sociale kolonie...

Moeder molrat

Een nieuwe kolonie van tientallen, soms zelfs honderden molratten ontstaat wanneer een vrouwtjesmolrat met een mannetjesmolrat paart. Na de paring heeft het wijfje een belangrijke taak te vervullen; zij wordt koningin van een grote kolonie van molratten en zal voor het nageslacht zorgen. Zij is ook de énige die kinderen kan krijgen; een speciale stof in haar urine zorgt ervoor dat haar nageslacht onvruchtbaar is. De koningin kan per worp tussen de 1 en 20 jongen krijgen en draagt deze 80 dagen in haar buik.

De geboorte van de naakte molrat

De naakte molrat wordt in een warme ruimte onder de grond geboren. Met een lengte van een centimeter of twee en een lichtroze, bijna doorzichtige huid, ziet de babymolrat er aandoenlijk en kwetsbaar uit. Na een korte tijd bij zijn moeder de koningin en broertjes en zusjes kan de naakte molrat op onderzoek uitgaan in het enorme complex van gangen en kamers onder de grond. Daarbij gebruikt hij zijn tastharen op zijn kop en zijn vier lange tanden. Op weg naar één van de vele kamers in de burcht duikelt de naakte molrat over een aantal van zijn vele broertjes en zusjes heen en blijft soms even op een broertje of zusje liggen om uit te rusten.

Aan het werk!

Waarschijnlijk zal het leven van de naakte molrat een lang leven van hard werken zijn. Hij zal aan het werk gaan als onderdaan van de koningin of als soldaat. Als werker zullen zijn werkzaamheden vooral bestaan uit het graven van lange gangen en speciale kamers (waaronder bijvoorbeeld een speciale 'toiletkamer') waarin hij samen met de andere molratten zal verblijven. Ook zal hij voedsel gaan zoeken: wortels van planten, knollen en soms insecten. Met het voedsel gaat de naakte molrat spaarzaam om. Hij eet iets van de wortels en knollen en bedekt deze vervolgens weer met zand zodat ze verder zullen groeien. Er is dus bijna nooit een tekort aan voedsel in de enorme kolonie. Omdat de naakte molrat bijna helemaal blind is voelt hij met zijn tastharen. Deze zitten voornamelijk op zijn kop. Als soldaat zal de naakte molrat er alles aan doen om de kolonie te verdedigen tegen roofdieren van buitenaf. Naakte molratten leven altijd onder de grond en laten weinig sporen na voor vijanden.

Sociaal netwerk

In de vele kamers en gangen onder de grond wordt door de naakte molratten flink 'geknuffeld'. Naakte molratten houden van warmte en zoeken die warmte bij elkaar in de gangen of in een speciale kamer. Sommige molratten (het zijn er slechts een paar) doen niets liever dan de hele dag tegen andere molratten aanliggen en gaan niet aan het werk. Deze molratten nemen maar al te graag de plaats van de koningin in wanneer zij overlijdt. De speciale stof in de urine van de koningin werkt na haar dood niet meer waardoor andere molratten zich kunnen voortplanten. De koningin paart het liefst met een lui en dik mannetje. De samenlevingsvorm van naakte molratten is zeer bijzonder en is te vergelijken met die van bijen en mieren.

Lekker dier

Het uiterlijk van de naakte molrat is op zijn zachts gezegd 'bijzonder' te noemen. De flinterdunne, rimpelige en onbehaarde huid van de naakte molrat zorgt voor een opzienbarend uiterlijk. Het cilindervormige lichaam van de naakte molrat laat hem gemakkelijk door de nauwe gangen bewegen, achteruit net zo snel als vooruit. Over het hele lichaam, maar vooral voor op de kop van de naakte molrat zijn lange haren te zien; dit zijn de tastharen. Deze heeft de naakte molrat nodig om te kunnen voelen; de ogen van de naakte molrat zitten bijna helemaal dicht en ze kunnen er maar heel weinig mee zien. De kaakspieren zijn zeer sterk en kunnen door zeer harde grond knagen. De neus van de naakte molrat lijkt op die van een varken en de neusgaten liggen dichtbij elkaar.

Vrij of gevangen

In een aantal dierentuinen in Nederland, waaronder de dierentuin in Emmen, zijn naakte molratten in grote, doorzichtige bakken te bewonderen. Het kijken naar de knaagdiertjes kan voor bezoekers erg leuk zijn; de beestjes zien er 'grappig' uit en bewegen zich al wrikkend en woelend door het stelsel van gangen. In de vrije natuur komen naakte molratten alleen in Afrika voor; ze zijn voornamelijk in Kenia, Ethiopië en Somalië te vinden.