Lutra lutra – de otter

De otter staat bekend als een speels dier. Hierdoor is hij dan ook bij veel mensen populair. Toch is hij in Nederland uitgestorven. Door herintroductieprogramma’s hebben we nu weer nieuwe otters. De otter waar het hier over gaat is de soort die van oorsprong in Nederland voorkomt. De Lutra lutra, ofwel 'Euraziatisch otter’, ‘Europese otter’ visotter of rivierotter. De otter is perfect aangepast aan het leven in waterrijke gebieden zoals later besproken zal worden.

Namen

Wanneer mensen het over de otter hebben, gaat het meestal over de Lutra lutra. Deze otter heeft vele verschillende namen. Hij staat vooral bekent onder de naam ‘Euraziatisch otter’, of soms ‘Europese otter’. Ook de namen visotter en rivierotter slaan op dit dier. Om de overzichtelijkheid te behouden zal ik in dit artikel de Latijnse naam, Lutra lutra, gebruiken.

Taxonomische indeling

De otter kan als volg taxonomisch worden ingedeeld:

• Rijk: Animalia
• Stam: Chordata
• Klasse: Mammalia
• Orde: Carnivora
• Familie: Mustilidea
• Geslacht: Lutra

Uiterlijk

De Lutra lutra heeft een slank, gestroomlijnd lichaam. Hierdoor kan hij snel door het water zwemmen. Een andere aanpassing op het zwemmen zijn de zwemvliezen die ze tussen hun tenen hebben. Deze hebben ze aan zowel hun voorpoten als hun achterpoten. De lange staart is ovaalvormig en dient als roer. Ook zorgt de staart voor stabiliteit. De Lutra lutra zwemt bij voorkeur boven water. Om dit te vergemakkelijken heeft de Lutra lutra een platte kop. Hierop liggen de ogen, oren en neus op één lijn. Zolang de otter deze boven water houd, heeft hij toegang tot deze zintuigen. De kop hoeft hiervoor niet ver boven water uit te steken, dit maakt hem minder opvallend in het water. De pels van de Lutra lutra bestaat uit twee lagen. De onderlaag behoudt de warmte, deze bestaat uit korte, wollige haartjes. Door het vasthouden van lucht kan de warmte behouden blijven. De bovenlaat bestaat uit langere haren. Deze zijn waterafstotend en zorgen ervoor dat de onderlaag en het lichaam niet nat worden. De Lutra lutra heeft lange tastharen, tot wel twintig centimeter lang. Ze steken uit bij de neus, onderkin, ogen en ellebogen. Hiermee kan hij ook in troebel water zijn prooi ‘zien’.

Voedsel

De Lutra lutra eet vrijwel alles wat hij in de omgeving van het water aantreft. Afhankelijk van de tijd van het jaar en de plaats waar de otter zich bevind bestaat tot negentig procent van hun dieet uit vissen. Dit zijn voornamelijk palingen, baarzen, snoeken, karpers en zalmen. Bij voorkeur kleiner dan 25 centimeter. De rest van het dieet van de Lutra lutra bestaat uit amfibieën, watervogels, (woel)ratten, rivierkreeften, krabbetjes, wormen en grote insecten.

Gedrag

De Lutra lutra leeft als een solitair dier. Hij leeft in een eigen territorium. De territoria van mannetjes en vrouwtjes kunnen elkaar overlappen. Het gebied wordt afgebakend door geurafscheidingen en krabsporen. De geurafscheidingen komen uit de uitwerpselen en de klieren in de wangen en tussen de tenen. Het territorium van de otter is zeer specifiek. Het moet altijd een oever omvatten, en genoeg schuilplaatsen om de dag door te brengen en jongen te werpen. De Lutra lutra verplaatst zich binnen zijn territorium om succesvol te kunnen blijven jagen. Als het voedsel in een deel op dreigt te raken, vertrekt hij naar het volgende stuk. De otter is voornamelijk ’s nachts actief. Hij houd geen winterslaap.

Voortplanting

De Lutra lutra kan het hele jaar door paren, afhankelijk van de beschikbaarheid van het voedsel. Als het water bevroren is, zal hij geen jongen krijgen. Het territorium van het mannetje bedekt de territoria van meerdere vrouwtjes. Als een vrouwtje klaar is om te paren, kan het mannetje dit aan haar geursporen ruiken. Hij zoekt haar op. Ze beginnen met het spelen van een soort spelletjes. Daarna vindt de paring plaats. Het mannetje vertrekt weer en heeft niets meer met zijn jongen te maken.
Het nest waarin de jongen geboren worden ligt verscholen in holen in de oever of tussen boomwortels. De ingang kan onderwater liggen. Na een draagtijd van 62 dagen worden één tot vijf jongen geworden. Meer dan twee is zeldzaam. Na drie maanden schakelen de jongen over op vast voedsel en met negen maanden oud zijn ze zelfstandig. Na twee tot drie jaar zijn ze geslachtsrijp.

Status

De Lutra lutra is in 1988 uitgestorven in Nederland. Door herintroductieprogramma’s hebben we nu weer wilde otters in Nederland. Vergelijkbare projecten zijn in andere landen bezig of al uitgevoerd, waardoor er weer meer gebieden zijn waar de otter voorkomt. De Lutra lutra is in Europa beschermd. In andere delen van de wereld mag er met een vergunning op gejaagd worden.

Verspreiding

De Lutra lutra kwam vroeger in heel Europa (behalve IJsland en eilanden in de Middellandse zee) en het grootste gedeelte van Azië voor. Ook in Noordwest-Afrika werd hij regelmatig gezien. Door menselijke invloeden is de Lutra lutra op vele plaatsen uitgestorven. Tegenwoordig is hij beschermd en wordt hij op veel plaatsen weer uitgezet.

Nederland

In 1988 werd de laatste Lutra lutra in Nederland doodgereden in Friesland. In 2002 zijn er een aantal otters uitgezet in Nationaal Park de Weerribben. In 2004 werden van deze dieren jongen geboren. In hetzelfde jaar zijn er nog enkele otters uitgezet. Er zijn plannen om de otter ook in andere gebieden uit te zetten.