De terugkomst van de Europese otter

De terugkomst van de Europese otter De Europese otter, Lutra lutra voor de kenners onder ons, maakte deel uit van de bedreigde diersoorten. Inderdaad, verleden tijd, want deze schuwe bewoner van beken en rivieren herovert langzaam maar zeker zijn oude jachtgebied. De otter kreeg in Frankrijk vanaf 1972 wettelijke bescherming. De Europese otter, Lutra lutra voor de kenners onder ons, maakte deel uit van de bedreigde diersoorten. Inderdaad, verleden tijd, want deze schuwe bewoner van beken en rivieren herovert langzaam maar zeker zijn oude jachtgebied.

De otter kreeg in Frankrijk vanaf 1972 wettelijke bescherming

In de Limousin was 1989 het meest kritieke jaar, de otter bevolkte toen nog maar vijfenvijftig procent van zijn oorspronkelijke territorium. De otter kreeg in Frankrijk vanaf 1972 wettelijke bescherming, in 1979 op internationaal niveau gevolgd door de Conventie van Bern. Europa leverde zijn wettelijke bijdrage in 1992. Deze besluitvorming werpt vandaag de dag zijn vruchten af: op vijfennegentig procent van de oorspronkelijke oppervlakte is het ottergeluk weer terug.

In de Limousin observeert men per rivier

Het is niet eenvoudig een idee te vormen van de aantallen en de manier van leven van deze schuwe nachtdieren. In de Limousin observeert men per rivier de afdrukken die hun poten op de rivieroevers achterlaten en de uitwerpselen die de nodige vis- en amfibieresten bevatten en probeert men aan de hand van deze gegevens een beeld te vormen. De internationale methode gaat anders te werk. Er wordt een gemakkelijk te herkennen punt vastgesteld, bijvoorbeeld een brug. De te onderzoeken oppervlakte beperkt zich tot driehonderd meter stroomopwaarts en driehonderd meter stroomafwaarts, waarbij vervolgens de klassieke observatietechniek in de vorm van uitwerpselen en pootafdrukken wordt toegepast. De gegevens worden vervolgens vastgelegd op een GPS, hetgeen op een zeker moment een beeld geeft van het aanwezige otterbestand.

Nachtelijke leven van een otter

Hoe verloopt het nachtelijke leven van een otter? Het jachtgebied van een mannetje strekt zich uit over veertig kilometer rivier, de dames zoeken het wat dichter bij huis en wel tussen de vijf en vijftien kilometer. Deze afstanden zijn aanmerkelijk bescheidener indien er vis in overvloed aanwezig is. De Amerikaanse zoetwaterkreeft, die de rivieren in de Limousin massaal bevolkt heeft, heeft ongewild een positieve bijdrage geleverd tot de terugkomst van de otter, die dit van vervaarlijke scharen voorziene dier als een ware lekkernij beschouwt.

Het liefdesleven

Het liefdesleven van dit diersoort gaat het hele jaar door. De paring geschiedt over het algemeen in het water. Na een draagtijd van zestig dagen worden er één, twee of drie jongen geboren in het hol, waarvan de ingang onder water ligt. Vaak is deze woning gebouwd door andere diersoorten. Het vrouwtje waakt gedurende acht maanden over het otterkroos. Het territorium wordt uitgezet met urinesporen en ontlasting, zorgvuldig geproduceerd op stenen en boomstronken. Een otter kan twaalf jaar oud worden.

Welke verschijnselen hebben in vroegere jaren het otterbestand op een dergelijk verontrustende manier teruggedrongen?

De mens heeft door de eeuwen heen de natuur naar zijn hand willen zetten, met alle gevolgen van dien. Het verstevigen van de rivieroevers, het kanaliseren, de aanleg van stuwdammen, het draineren van moerasachtige gebieden naast een intensieve jacht en een toenemende verstedelijking hebben het voor de otter er niet makkelijker op gemaakt. In Bretagne komt gemiddeld vier procent van de otterbevolking om het leven daar de bruggen niet “ottervriendelijk” zijn en deze viervoeters dus verplicht zijn het asfalt te delen met het verkeer. Ook zware metalen en landbouwbestrijdingsmiddelen hebben hun tol geëist. Langzaam maar zeker herovert de otter zijn territorium. Langzaam, daar de Europese otter met een snelheid van 3,8 kilometer per jaar oprukt, waarmee het wel gelukt is een derde van Frankrijk opnieuw te bevolken.

Niet iedereen is even blij met de terugkomst van de otter

Niet iedereen is even blij met de terugkomst van de otter. Vele forellenkwekerijen houden door een aantal magere subsidies het hoofd maar net boven water. Stéphane Raimond vormt echter een uitzondering op deze regel. Ieder jaar verorberden meerdere otterfamilies gemiddeld vijftigduizend forellen op zijn in Bugeat gelegen viskwekerij. De meeste pogingen om de vraatzuchtige indringers buiten de deur te houden draaiden op niets uit. De door hem aangelegde verlichting geschakeld aan elektrische ogen werd door de otters dankbaar in gebruik genomen daar dit systeem de nachtelijke vispartijen aanmerkelijk makkelijker maakte. Gazen hekwerken werden als klimrekken gebruikt, alleen schrikdraad had enig effect. De teleurstellingen en opgelopen frustraties van Stéphane maakten langzaam plaats voor een groeiend respect voor dit intelligente diersoort.
Hij besloot zijn forellenkwekerij te delen met het plaatselijke otterbestand. Een goed gedeelte van zijn nachtrust offerde hij op aan het fotograferen van de verschillende families en hun eet- en leefgewoontes.

Stéphane Raimond heeft zich weten te ontpoppen tot een bekende persoonlijkheid op ottergebied. Vele natuurfotografen hebben ter plekke de nacht tussen de otters doorgebracht. Nergens ter wereld is het mogelijk de zo schuwe dieren te benaderen tot tweeënhalve meter afstand! De viskwekerij is inmiddels uitgeroepen tot ecologisch centrum van nationaal belang. Stéphane heeft een boek geschreven over zijn wederwaardigheden met de otters, getiteld “A l’affût des loutres”, uitgeverij “Mines de Rien”. Een vertaling in het Nederlands zal ongetwijfeld het daglicht zien.

Het centrum en de exposities zijn te bezoeken: Pisciculture du Moulin de Barthou, 19170 Bugeat.