De lederschildpad

Sierlijk zwemt deze schildpad door vrijwel alle oceanen van de wereld. Met zijn ronde vormen, grote ogen en uit de kluiten gewassen voorpoten ziet de lederschildpad er aandoenlijk uit. Het is de enige nog levende soort van zijn familie en is niet zoals veel mensen denken een zeeschildpad, maar behoort tot de familie der lederschildpadden. Niet alleen valt deze schildpad op door zijn afwijkende schild, maar ook door zijn formaat, het is namelijk de grootste van alle schildpadden.

De lederschildpad

Ieder lederschildpad wordt gemiddeld 1,5 meter lang, maar er zijn ook wel eens exemplaren gevonden die daar ruim over heen gingen. De grootste ooit gemeten is een lederschildpad met een lengte van 2,74 meter, dit dier woog maar liefst 914 kilogram! Dat is een stuk zwaarder dan de gemiddelde lederschildpad, want het normale gewicht ligt rond de 575 kilogram, uiteraard nog altijd een flink gewicht!

Het schild

Zijn naam heeft de lederschildpad te danken aan zijn schild. Dit schild is niet zoals bij andere schildpadden en zeeschildpadden opgebouwd uit hoornen en plaatjes, maar uit vier cm dik bindweefsel waarin botplaatjes zitten. Het heeft wel degelijk de functie van een schild, het ziet er alleen anders uit. Hij bijzondere aan dit schild is dat het een olieachtige substantie bevat. Hierdoor heeft het schild een zeer goede isolerende werking waardoor het dier ook in koudere wateren kan overleven en tevens dieper kan duiken. Hoe dieper je gaat onder water, hoe hoger de druk wordt. Bij een hard schild zou de druk dan zo hoog kunnen worden dat het schild scheurt of breekt. Doordat het schild van een lederschildpad flexibeler is dan een hard hoornen schild, kan het deze druk beter aan en kunnen lederschildpadden ruim 1000 meter diep duiken. Lederschildpadden leven vrijwel continue in zee en alleen de vrouwtjes komen af en toe aan land om eieren te leggen. Ze zijn volledig aangepast op het leven in zee en op het land zijn ze erg traag en kwetsbaar. Hun voorpoten zijn veel groter dan hun achterpoten. Ze zien er eigenlijk uit als twee grote peddels en hiermee kunnen ze flink wat vaart maken. De kleinere achterpoten worden alleen gebruikt om te sturen. Lederschildpadden kunnen een maximale snelheid behalen van ongeveer 35 km per uur en ook enorme afstanden afleggen. Gemiddeld leggen ze per dan 45 tot 65 km per dag af. Lederschildpadden zijn regelmatig in beweging en recent zijn onderzoekers er achter gekomen dat lederschildpadden zelf hun lichaamstemperatuur kunnen beinvloeden, dit in tegenstelling tot andere schildpadden die koudbloedig zijn en voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk zijn van de omgevingstemperatuur. Door vrijwel constant zwemmen wordt er warmte gegenereerd en omdat het schild zo dik is en goed isoleert vanwege de olieachtige substantie blijft hun lichaam in het schild op de juiste temperatuur.

Voeding

Lederschildpadden leven vooral van kwallen en kwallen komen meer voor in koudere wateren. Het is dus erg handig dat ze tegen die kou kunnen. Naast kwallen voeden lederschildpadden zich ook met plantjes, weekdieren, kleine visjes en kreeftachtigen. Een ander prooidier van de lederschildpad is het Portugees Oorlogsschip. Dat is een wezen wat erg veel op een kwal lijkt, maar feitelijk een kolonie poliepen is. Voor mensen is dit dier zeer giftig, maar een lederschildpad is immuum voor het gif van dit aparte beest. Lederschildpadden hebben geen tanden maar een soort snavel waar ze meer mee knippen dan echt bijten. Vandaar dat ze vooral zachte en weke dieren eten.

Voortplanting

Omdat lederschildpadden vrijwel alles in zee doen, vindt de bevruchting ook in zee plaats. Alleen de eieren worden aan land gelegd. Een vrouwtje legt meestal om de twee á drie jaar eieren, bij hoge uitzondering ieder jaar. Een vrouwtje laat zich vaak door meerdere mannetjes bevruchten en zal meerdere keren in het seizoen haar eieren op een strand leggen. Meestal keert ze vijf tot zeven keer terug naar land om te leggen. Eieren leggen is een grote inspanning voor de vrouwtjes. Ze kruipen eerst het strand op, wat al moeilijk gaat omdat ze geen looppunten hebben en vervolgens graaft ze ook nog een kuil met haar kleine achterpootjes. In deze kuil legt ze daarna de eieren. Per nest legt ze gemiddeld 110 eieren. De eieren zijn rond, wit en glanzend. Vaak is een deel van de gelegde eieren onbevrucht. Dit heeft een goede reden: als de eieren gelegd zijn, bedekt het vrouwtje de eieren namelijk weer met zand. Doordat de onbevuchte eieren zullen uitdrogen en verschrompelen ontstaat er een holte om de andere eieren heen waardoor de kleine lederschildpadjes makkelijk uit het ei kunnen kruipen en zich ook beter een weg naar buiten kunnen graven.

Het geslacht van de lederschild wordt bepaald door de omgevingstemperatuur. Bij een temperatuur van ongeveer 29,5 graden komen er ongeveer evenveel mannetjes als vrouwtjes uit de eieren. Als het wat kouder is, komen er vooral mannetjes ui en als het warmen is dan 29,5 graden komen er vooral vrouwtjes uit de eieren. Sommige mensen denken dat lederschildpadden huilen als ze eieren leggen. Het is inderdaad waar dat het lijkt alsof er dikke tranen uit hun ogen komen die over hun wangen lopen. Maar eigenlijk is het iets anders. Omdat lederschildpadden zo zijn aangepast om in zout water te leven, hebben ze een klier in beide ogen die samen het zout uit hun lichaam filteren. Op het land lijkt het dan of ze huilen. Een ander voordeel hiervan is dat als ze op land zijn het zand dat ze in hun ogen kunnen krijgen ook direct weer uit hun ogen wordt gespoeld door de 'tranen'.

Na ongeveer 65 dagen komen de eieren uit en dan begint het grootste gevaar. Het nest verlaten is namelijk een moment dat de meeste net uitgekomen schildpadden niet overleven. Hoewel de eieren alleen uitkomen in het donker of bij slecht weer, zitter er vaak al veel vogels zoals meeuwen te wachten tot het moment dat de eieren uitkomen. Als de jonge schildpadjes uit het ei komen, zijn ze nog maar vijf tot zeven cm groot. De kleine schildpadden zijn niet zo snel en lopen ook niet makkelijk naar de zee toe. Voor de wachtende vogels is dit dus een ideaal moment om toe te slaan. Ook worden nesten vaak verwoest door krabben, mensen, honden of ratten. De eieren zijn in sommige delen van de werled een delicatesse en hoewel het rapen van deze eieren verboden is, gebeurt het nog steeds.

Wanneer de kleine schildpadden heelhuids uit het nest zijn gekomen, gaan ze af op de reflectie van het maanlicht op de zee. Als er bebouweing in de buurt is met veel verlichting, zoals hotels of wegen met verlichting, raken de kleine schildpadjes in de war en lopen ze gemakkelijk de verkeerde richting op, juist weg van de zee. Als een jonge lederschildpad de zee bereikt, zal hij meteen naar dieper water proberen te komen, ook deze reis is niet zonder gevaar. In het water wachten nog de nodige dieren om de jongen op te eten. Het lijkt wel of het begin van hun leven het moeilijkste is. Volwassen lederschildpadden hebben bijna geen natuurlijke vijanden vanwege hun formaat, slechts een haai valt ze wel eens aan. De grootste bedreiging is en blijft de mens.

Beschermde diersoort

Lederschildpadden zijn weliswaar beschermd, maar nog steeds sterven er vele dieren door menselijk handelen. Lederschildpadden komen vaak voor in gebieden waar ook veel vis zit. Hierdoor komen ze vaak verstrikt te zitten in visnetten waardoor zij stikken. Ook plastic afval is erg gevaarlijk voor lederschildpadden. Een plastic zakje lijkt onderwater veel op een kwal; het voedsel waar ze dol op zijn. Een plastic zakje is echter niet te verteren waardoor bijvoorbeeld de maag of de darmen verstopt kunnen raken. Gelukkig gaan steeds meer mensen inzien hoe belangrijk het is om hier maatregelen tegen te nemen. Naast dolfijnvriendelijke visnetten zijn er ook schildpadvriendelijke visnetten. Stranden waar nesten worden gemaakt, worden beschermd. En vaak worden jonge schildpadjes die net uit het ei zijn, gevangen om ze beschermd groter te laten worden zodat die eerste meest gevaarlijke fase hen gespaard blijft.