Waarom zijn luiaards zo traag?

Luiaards, de naam zegt al genoeg. Iemand die dingen langzaam doet wordt al snel een luiaard genoemd. En geen wonder, deze dieren zijn zo langzaam met alles dat het lijkt alsof ze in slow motion bewegen. Zelfs het knipperen met hun ogen doen ze traag. Maar waarom is dit eigenlijk zo? Hebben deze dieren nou echt gewoon geen zin in opschieten of zit er meer achter de traagheid van de luiaards?

• De luiaard: leefgebied en levenswijze
• Waarom zijn ze zo traag?
• Andere wetenswaardigheden over de luiaard
• Symbool van onthaasten

De luiaard: leefgebied en levenswijze

Luiaards zijn harige zoogdieren die in het warme tropische klimaat van Centraal- en Zuid-Amerika leven. De vroegere luiaard is waarschijnlijk veel groter geweest dan de luiaards die we nu kennen. Deze giganten zouden de grootte van een flinke olifant hebben gehad. De oudste luiaard-achtige leefde waarschijnlijk zo’n 25 miljoen jaar geleden.

Luiaards leven het grootste gedeelte van hun leven in de bomen en komen maar weinig naar beneden. Het grootste deel van de dag hangt een luiaard te slapen in een boom. Er zijn verschillende soorten luiaards bekend en ze leven allemaal in het regenwoud waar ze leven van voornamelijk bladeren. Luiaards worden naast traag vaak ook gezien als vies. En dit is gedeeltelijk ook waar, want ze zijn niet al te schoon. Maar dit geeft de luiaard wel een belangrijk voordeel. Luiaards hebben vaak veel algen en motten in hun vacht groeien. Dit is mogelijk door het vochtige klimaat waar ze in leven. Deze algen geven de luiaard een goede camouflagekleur en beschermen ze tegen predatie door roofdieren. Gedacht wordt ook dat deze algen een extra voedingsbron zijn voor de luiaards. Luiaards zijn vaak bruin, maar door de algen kunnen ze soms helemaal groen kleuren. De haarstructuur van een luiaard is zo dat algen en bacteriën er goed tussen kunnen groeien. Vies? Misschien, maar het geeft de luiaard de bescherming die hij nodig heeft om niet op te vallen.

Waarom zijn ze zo traag?

De oorzaak van de traagheid van de luiaard moet gezocht worden in de eetgewoontes van dit dier. Het voedsel van een luiaard bestaat bijna volledig uit bladeren. De boombladeren zijn lastig te verteren, en hebben weinig voedingswaarde. De luiaard krijgt daarom niet veel energie binnen. De spijsvertering van de luiaards is ook erg langzaam: soms duurt het wel 50 dagen om al het voedsel in hun maag te verteren, een blad heeft ongeveer 30 dagen nodig om helemaal opgenomen te worden. Bladeren zijn niet goed te verteren, daarom hebben de luiaards een heel gespecialiseerde maag nodig waar bacteriën de vezels kunnen verteren. Omdat die vezels zo langzaam verteren en ook nog weinig voedingsstoffen bevatten leveren ze de luiaard niet heel veel energie. Het is daarom belangrijk dat de luiaard zijn eigen energieverbruik zo veel mogelijk beperkt. Dit doet de luiaard dan ook erg goed: op de grond lopen ze niet meer dan 2.5 m per minuut. Ook bij het slapen proberen ze hun energieverbruik zo veel mogelijk te beperken. Luiaards hebben speciale klauwen waarmee ze zich kunnen ophangen aan een boomtak. Ze blijven zo veel mogelijk op een plek zitten en komen vaak alleen uit hun boom wanneer ze moeten ontlasten. Dit is een gevaarlijke bezigheid omdat ze erg kwetsbaar zijn op de grond. Ze kunnen niet goed ontsnappen of wegrennen wanneer er gevaar is. Waarom komen de luiaards dan wel uit hun beschutting om te ontlasten? Dit heeft waarschijnlijk te maken met de communicatie van de luiaards onderling. Een andere reden is de symbiose van de luiaard met de algen en motten. Wanneer de luiaard op de grond poept kunnen de motten in zijn vacht er snel uit vliegen, en eitjes in de poep leggen. Op deze manier kunnen de motten overleven, in symbiose met de luiaard en de algen. De motten die uitkomen, vliegen omhoog en gaan in de vacht van de luiaard leven. Hierbij nemen ze restjes van de ontlasting mee, wat een rijke voedingsbodem geeft voor de algen in de vacht. Dit is cruciaal voor de luiaard, want de algen zijn een extra bron van voedingsstoffen voor de luiaards.

Andere wetenswaardigheden over de luiaard

Luiaards zijn interessante dieren, ze slapen dan wel veel maar ze zijn veelzijdiger dan je misschien denkt.

• Luiaards zijn vaak goede zwemmers, dit kunnen ze dan ook een stuk sneller dan lopen
• Luiaards mogen hun nek dan langzaam omdraaien, als ze het doen kunnen ze wel veel zien: veel soorten hebben één (of meerdere) extra nekwervels waardoor ze hun nek ver kunnen draaien. Ze hebben dan een zicht van bijna 360 graden.
• Een luiaard hangt gemiddeld 90% van zijn leven op de kop in een boom
• Wilde luiaards slapen zo’n 9-10 uur per dag. Luiaards in gevangenschap slapen nog langer

Symbool van onthaasten

Tegenwoordig wordt 'luiaard' niet zo heel vaak meer als scheldwoord gebruikt. De trage dieren worden juist veel als voorbeeld gebruikt om niet zo te haasten en snel te willen zijn. Het boek ‘Leef meer als een luiaard – de kunst van het vertragen en ontspannen’ (Tim Collins, 2019) is daar een voorbeeld van.