Californische bruinvis of vaquita in de Golf van Californië

De Californische bruinvis, die ook wel Mexicaanse bruinvis wordt genoemd of vaquita, is de kleinste bruinvis ter wereld. De kleine walvisachtige zwemt in de Golf van Californië. Het is een schuw dier dat afstand houdt van bootjes. De vaquita wordt met uitsterven bedreigd: hij valt vooral ten prooi aan illegale visserij. De bruinvissen blijven steken in visnetten die worden gebruikt voor het vangen van totoaba - deze vis is nog langer dan de bruinvis - en verdrinken. Delen van de totoaba worden beschouwd als lustopwekkend, zodat de bruinvis indirect ten prooi valt aan de Chinese traditionele geneeskunde. De Californische bruinvis is het meest bedreigde zeezoogdier ter wereld.

De vaquita in de Golf van Californië

• Californische bruinvis
• Vaquita
• Walvisachtige
• Flippers en rugvin
• Reservaat
• Redding door Mexico
• Kieuwnetten
• Totoaba en afrodisiaca
• Petitie
• Visverbod
• Leonardo DiCaprio zet zich in voor de vaquita
• Dolfijnen helpen bruinvissen
• Nog maar tien

Californische bruinvis

Californische bruinvis, die ook wel Mexicaanse bruinvis of vaquita wordt genoemd, wordt sinds het begin van de 21ste eeuw met uitsterven bedreigd. Er zwemmen nog slechts enkele tientallen in de Golf van Californië, de baai tussen het schiereiland Baja California en het Mexicaanse vasteland. De dieren worden slachtoffer van visnetten van vissers die illegaal totoaba vangen, en verdrinken. Biologen waarschuwen al sinds de jaren 90 dat het helemaal verkeerd gaat met de vaquita. In 2017 worden er nog maar 30 geteld en in 2018 zou de populatie gedaald zijn tot 12 dieren.

CITES

De totoaba is een vis die ook al met uitsterven wordt bedreigd. Zowel de totoaba als de vaquita is beschermd volgens de Convention on International Trade in Endangered Species (CITES) uit 1973.

Vaquita

De Californische bruinvis of vaquita (Phocoena sinus) is de kleinste bruinvis ter wereld. De bruinvis zwemt in ondiepe lagunes in het noordelijke deel van de Golf van Californië. Soms is het water waarin ze zwemmen zo ondiep dat hun rug boven het water te zien is. Ze blijven in relatief ondiep water en mijden wateren van 30 meter of meer. Ze leven in kleine groepen van hooguit tien exemplaren. De dieren kunnen 21 jaar oud worden. Hun dracht duurt iets korter dan een jaar; tien tot elf maanden. Vaquita’s leven van vissen en inktvissen.

Kleine koe

De lokale benaming voor de bruinvis is cochito. Vaquita is Spaans en betekent ‘kleine koe’.

Walvisachtige

De Californische bruinvis is de kleinste bruinvis van de wereld en een van de kleinste walvisachtigen. De vaquita kan 50 kilo zwaar worden.

• Mannetjes worden 1,40 meter;
• vrouwtjes worden 1,50 meter;
• kalf is bij geboorte 0,7 meter.

Flippers en rugvin

De rugvin van de vaquita is sikkelvormig en groot ten opzichte van het lichaam, net als de flippers. Vergeleken met de bruinvis die in de Waddenzee en Noordzee zwemt heeft de vaquita een kortere en bredere snuit en een kleinere schedel. Bijzonder aan deze soort is de zwarte rand om ogen en lippen. De bruinvis is niet bruin, zoals zijn naam doet vermoeden, maar grijs. Naar de buik toe wordt de kleur lichter tot lichtgrijs of wit.

Puffen

De Californische bruinvis maakt een luid en scherp geluid dat lijkt wat puffend klinkt. Het verschilt niet veel van dat van de gewone bruinvis.

Reservaat

Mexico riep in 1993 het noordelijke deel van de Golf van Californië uit tot reservaat. Die maatregel werd genomen om de soort te beschermen. Het fenomeen van verstrikt raken in de netten was algemeen bekend. De dieren hebben niet alleen te lijden van de visnetten, maar ook van pesticiden en minder zoet water dat van de Colorado in de Golf loopt. De dieren gedijen juist in een ecosysteem met wat zoeter water.
Aantallen bruinvissen:

• 2000: 500 dieren
• 2010: 250 dieren
• 2012: 200 dieren
• 2014: 97 dieren
• 2015: 50 dieren
• 2017: 30 dieren
• 2018: 12 dieren
• 2019: 10 dieren

Inteelt

Een bijkomend probleem is dat van inteelt, vanwege de kleine populatie. Inteelt zorgt voor problemen bij de bruinvissen. Begin 2017 wordt hun aantal geschat op nog maar 30 dieren, een jaar later is dat aantal meer dan gehalveerd.

Redding door Mexico

De Mexicaanse overheid heeft een reddingsoperatie opgezet, die de laatste tientallen van de vaquita moeten redden. Het is het meest bedreigde zeezoogdier ter wereld. Het plan is opgezet in samenwerking met deskundigen en meer dan tien organisaties op het gebied van milieu-, natuur- en dierenbescherming. Onderdeel van het plan is om zoveel mogelijk dieren te vangen en tijdelijk onder te brengen in een reservaat. Dat vangen zal niet meevallen, want de dieren zijn bijzonder schuw. In de tussentijd wordt de illegale visserij in de Golf van Californië aangepakt.

Kieuwnetten

Het probleem ligt hem vooral bij de netten die de vissers bij hun illegale visserij gebruiken. Dat zijn kieuwnetten waar grote vissoorten zoals de totoaba met hun kieuwen in blijven hangen. Deze netten vangen ook veel andere soorten, waaronder de bruinvissen, schildpadden, haaien en dolfijnen.

Zwarte markt

De netten zijn verboden, maar worden toch gebruikt. De vangst wordt op de zwarte markt in Azië verkocht. De zwemblaas van de totoaba is enkele duizenden euro’s waard.

Totoaba en afrodisiaca

De zwemblaas van de totoaba macdonaldi is zoveel geld waard, omdat hij in China bij de traditionele geneeskunde wordt gebruikt. De vis kan wel 1 meter 80 lang en 135 kilo zwaar worden en hij heeft een zwemblaas. De Chinezen geloven dat er potentieverhogende stoffen, afrodisiaca, in de zwemblaas zitten en dat hun huid er mooi van wordt. Ze maken er bijvoorbeeld soep van.

Visverbod

In 2016 maakte Nieto afspraken met de Amerikaanse president Obama, maar dat leverde uiteindelijk niet veel op. Natuurbeschermers zijn dan ook sceptisch. Het verwijt is dat de Mexicaanse regering haar verantwoordelijkheid niet neemt en haar oren laat hangen naar beroemdheden en grote bedrijven. Het Wereld Natuur Fonds overhandigt op 17 mei 2017 een petitie aan de Mexicaanse overheid om de regering aan te zetten de vaquita’s te redden en de drijfnetten te verbieden. In juni 2017 volgt dan eindelijk het visverbod.

Leonardo DiCaprio zet zich in voor de vaquita

In de zomer van 2017 neemt de Mexicaanse regering extra maatregelen die de vaquita voor uitsterven moeten behoeden. Aan de basis van die maatregelen staan acteur Leonardo DiCaprio en de Mexicaanse telecom-miljardair Carlos Slim, die met de Mexicaanse president Enrique Peña Nieto akkoord sloten. Beide filantropen hebben veel geld toegezegd aan het beschermingsplan voor de bruinvis. Onderdeel van de maatregelen zijn:

• kiewnetverbod
• acties tegen stroperij
• verbod op nachtvissen
• toegangscontrole voor het vanuit-reservaat

Dolfijnen helpen bruinvissen

In september 2017 zet de Mexicaanse regering drie getrainde dolfijnen in om de vaquita te redden van uitsterven. Het Amerikaanse leger probeerde dat ook al eens met militair getrainde dolfijnen om het uitsterven van de vaquita te voorkomen. De dolfijnen moeten de bruinvissen lokaliseren om ze naar een speciaal verblijf over te kunnen brengen. Er kwam een fokplan. Een internationaal reddingsteam (VaquitaCPR) werd opgericht, die met de uitvoering werd belast. De vaquita's verdroegen helaas de verhuizing niet; het leverde zoveel stress op dat voor hun leven werd gevreesd. Toen één dier tijdens de verhuizing door de stress dood ging werd de verplaatsing gestaakt.

Stropers en criminelen

Ondanks het visverbod gaat het vissen op de totoaba in de Golf van Californië door. De stropers kunnen er op een goede dag 100.000 euro mee verdienen en dat stimuleert om na het verbod door te gaan met het vissen op deze soort, met de bijvangst van de bruinvissen tot gevolg. Sea Shepard patrouilleert in de Golf, maar de lokale vissers moeten niets van het vangstverbod en de natuurbeschermers hebben. Het is hun brood en zij kunnen van de inkomsten hun familie onderhouden en in weelde laten leven. De stemming tussen natuurbeschermers en vissers wordt eind 2017 steeds grimmiger. Begin 2019 vaart de Sea Shepard nog altijd in de Golf om kiewnetten uit het water te halen. In dat jaar verbiedt Mexico de netten waar de valuta's in verstrikt raken.

Vaquita museum

Ook zijn er lokale bewoners die op een alternatieve manier hun brood wilen verdienen, zoals met het openen van een Vaquitamuseum. De bruinvis met de getekende ogen en het bekje dat altijd in een glimlach lijkt te lijkt gedoemd achter glas te verdwijnen.

Nog maar tien

In maart 2019 worden er nog maar 10 vaquita's geteld; het dier is bijna uitgestorven. Er is een sprankje hoop dat de bruinvissen overleven; de prijs voor de totoaba daalt waardoor stropen minder aantrekkelijk wordt. Ook treedt de Chinese overheid strenger op tegen illegale handelaren dan voorheen. De International Union for Conservation of Nature, de IUCN, heeft dan nog steeds hoop. De tien vaquita’s zijn namelijk gezond en krijgen nog steeds jongen. Ook met hun leefgebied lijkt oké. De enige bedreiging is de visserij. Alleen een totaal visverbod kan helpen

Lees verder

• Bruinvis in de Waddenzee en Noordzee
• Bruinvissen in de Noordzee en kadavers op het strand
• Big Five van de Waddenzee - vijf grote dieren dichtbij
• Bultrugstranding - Draaiboek walvisstrandingen
• Potvisstrandingen op de Waddeneilanden - Dwaalgasten