Artis - katachtigen in de Amsterdamse dierentuin

Roofdieren spreken tot de verbeelding. Dierentuin Artis in Amsterdam heeft altijd katachtigen in haar collectie gehad. Al in 1839 arriveerde de eerste jaguar. Lange tijd leefden een flink aantal katachtigen in de zogenaamde roofdierengalerij, onder meer leeuwen, tijgers, poema's, panters en lynxen. In oktober 2015 werd de ouderwetse roofdierengalerij gesloopt. Artis kiest voor een moderner dierentuinbeleid: minder katachtigen, die meer ruimte hebben. Anno 2016 zijn in Artis de volgende katachtigen te bewonderen: leeuwen, jaguars, margays en een fossa. Het nieuwe jaguarverblijf is op 20 december 2016 geopend.

Roofdierengalerij

De bekende roofdierengalerij stond in Artis van 1859 tot 2015. Hij werd ontworpen door Artis architect G.B. Salm. In die tijd werden dieren nog echt tentoongesteld en zeker wilde dieren, zoals katachtige roofdieren, spraken tot de verbeelding. De dierentuin streefde naar zoveel mogelijk verschillende exemplaren. Ze werden gehouden in kleine hokken waar het publiek in een galerij langs kon lopen. In 1930 verdween de galerij en werden de hokken wat groter. Vanaf 1990 hanteerde Artis een uitsterfbeleid: zodra een van de dieren dood was gegaan, kreeg het dier ernaast dat hok erbij, om het wat meer ruimte te geven.

2015: sloop roofdierengalerij

De twee laatst overgebleven dieren, een amoerpanter en een lynx, werden in 2015 overgeplaatst naar een andere dierentuin. Hoewel de roofdierengalerij aanvankelijk een monumentenstatus had, werd die later opgeheven, zodat Artis het gebouw kon slopen. De sloop van het gebouw startte in oktober 2015 onder grote belangstelling van het Artispersoneel en de pers. Veel mensen waren weemoedig over het verdwijnen van dit iconische Artisgebouw. De ruimte die met de sloop is vrijgekomen, gaat naar de olifanten van Artis.

Leeuwen op het Kerbertterras

Het iconische gebouw pal naast de roofdierengalerij bleef wel bewaard: het Kerbertterras, waar de leeuwen van Artis verblijven. Het Kerbertterras werd gebouwd in 1927 en is vernoemd naar de tweede directeur van Artis, de heer C. Kerbert. Leeuw Caesar (1998) is er heer en meester. Hij bevolkt het Kerbertterras samen met drie leeuwinnen. De leeuwen in Artis krijgen zes dagen per week te eten. Op donderdag krijgen ze niets. Hiermee wil Artis een natuurlijke situatie nabootsen, waarbij leeuwen ook niet elke dag eten vinden. Het leeuwenverblijf is een monument. Hoewel er aan het verblijf vrijwel niets is veranderd sinds 1927 heeft Artis geen plannen om de leeuwen anders te huisvesten. Een leeuw slaapt gemiddeld 22 uur per dag en komt eigenlijk alleen in beweging om voedsel te vinden.

Jaguars en het jaguarverblijf

Op 20 december 2016 heeft Artis het nieuwe jaguarverblijf geopend. Het is ontworpen door landschapsarchitect Mathieu Derckx en architecten Richard Sprenger en Oliver von der Lippe. Met name de constructie van de omheining had veel voeten in de aarde, waardoor het jaguarverblijf later werd geopend dan verwacht. De twee jaguars zijn een mannetje (zwart, 2004) en een vrouwtje (gevlekt, 2010). Het verblijf is zo ingericht dat de jaguars jongen kunnen voortbrengen. Jaguars zijn solitaire dieren. Het mannetje en het vrouwtje komen alleen bij elkaar als het vrouwtje krols is. Ook het opvoeden van de welpen doet het vrouwtje alleen. De jaguar is een beschermde diersoort en de dieren in Artis zijn onderdeel van het Europese fokprogramma.

De fossa

Officieel is de fossa geen katachtige, maar hij heeft er wel veel van weg. De fossa behoorde in Artis tot de laatste bewoners van de roofdierengalerij. Vanwege zijn hoge leeftijd is hij in Artis gebleven. De fossa is het grootste roofdier van Madagaskar en hij eet het liefst lemuren. Toen hij nog op de roofdierengalerij zat, kon hij de lemuren op het nabijgelegen lemureneiland goed horen waarschijnlijk ook ruiken. De fossa valt onder het uitsterfbeleid van Artis. Als hij dood gaat, komen er geen nieuwe fossa's meer.

De margay

De margay is een klein roofdier (vergelijkbaar met een huiskat) en leeft van knaagdieren, reptielen, vogels en insecten. Hij heeft een lange staart en kan met zijn kop naar voren naar beneden klimmen. Zijn vacht heeft een prachtig vlekkenpatroon. In Artis leven een mannetje en een vrouwtje.

Artis: van 1600 naar 900 soorten

Onder directeur Haig Balian heeft Artis een flink aantal vernieuwingen doorgezet. De afbraak van de roofdierengalerij was een mijlpaal in dit vernieuwingsproces. Het aantal diersoorten in Artis is anno 2016 teruggebracht van 1600 naar 900 soorten. Het doel is niet langer om zoveel mogelijk dieren te willen laten zien, maar om dieren in een zo'n natuurlijk mogelijke omgeving te laten zien. Dat betekent meer ruimte en een overgang van klassieke hokken naar natuurlijke en en ruimere verblijven. Het jaguarverblijf is hier een goed voorbeeld van.