Vreemde dieren op Madagaskar

Op Madagaskar komen tal van vreemde dieren voor. Dit artikel behandelt 10 van de vreemdste dieren waarvan op het moment bekent is dat ze in Madagaskar leven. De meeste dieren zijn vreemd vanwege hun kleuren en vormen, maar sommige vanwege hun gedrag. Vogels die anderhalf uur paren, sprinkhanen in vreemde kleuren, de aye-aye met zijn lange vinger en een kever met een gigantische nek zijn maar elke voorbeelden van de vreemdste dieren.

Ongewervelden

Van de vreemde dieren op Madagaskar zien die ongewervelde er toch wel het bizarste uit. Van sissende kakkerlakken die tot 8 centimeter lang worden tot wandelende takken met stekels en van gigantische kleurrijke miljoenpoten tot in bomen levende krabben. Hier drie van de vreemdste, bekende soorten uitgelicht.
Trachelophorus giraffa – een rode kever met een gigantische nek. Trachelophorus giraffe (Girraffe-necked weevil of giraffe weevil in het Engels, geen Nederlandse naam beschikbaar) is een kever is endemisch in Madagaskar. Hij is vooral in de regenwouden veel te zien. Er zijn vijf verschillende soorten giraffe weevil, elk met de enorme nek waaraan ze hun naam danken. De man van de Trachelophorus giraffe is ongeveer 2.5 centimeter lang, met meer dan de helft van die lengte in de nek. De dieren hebben hun lange nek nodig om te vechten en om een nest te bouwen. Het vrouwtje rolt een blad op en legt hierbinnen een ei. Deze kever heeft opvallende, rode dekschilden.

Endemisch: wat houd dat in?

Veel soorten op Madagaskar zijn endemisch. Dit betekent dat ze nergens anders ter wereld voorkomen. Ongeveer 90% van alle soorten – plant en dier – op Madagaskar is endemisch voor het eiland. Sommige van deze soorten zijn daarbij nog eens endemisch voor een bepaald gebied, ze komen bijvoorbeeld maar in één bos voor. 90% is een extreem hoog percentage voor endemische soorten. Wetenschappers denken dat dat komt omdat het eiland zich vroeg heeft afgesplitst van Afrika, en er lange tijd geen mensen op woonden.

Phymateus saxosus – een kleurrijke sprinkhaan
Ook de Phymateus saxosus is endemisch in Madagaskar. Deze sprinkhaan is kleurrijk, met rode stekels, een blauw lichaam en gele vlekken. Het dier eet giftige planten en wordt daardoor zelf giftig. Zijn kleuren geven dit aan voor roofdieren. De sprinkhaan wordt makkelijk langer dan 10 centimeter. Hij is onder andere te zien in de velden rondom Isalo Nationaal Park.
Argema mittrei – de komeetstaartvlinder
Als je een komeetstaartvlinder ziet, moet je eerst nog een keer kijken. Misschien even voelen – is dit echt of plastic? Deze vlinders zijn wel degelijk echt. Ze hebben een spanwijdte van 20 centimeter, en de staart van het mannetje wordt tot 15 centimeter. Het zijn kleurrijke, gele nachtvlinders. Volwassen dieren eten niet, alleen de rupsen eten. Dit dier is – hoe kan het ook anders – ook endemisch in Madagaskar.

Reptielen en amfibieën

Madagaskar kent tal van reptielen en amfibieën. Kameleons, slangen, gekko’s en schildpadden. Veel van deze dieren zijn met uitsterven bedreigd. Hier worden drie bijzondere soorten en soortgroepen beschreven.

Kameleons – één kleur is ook zo saai

De helft van alle kameleonsoorten komt voor op Madagaskar. Niet alle kameleons veranderen van kleur, maar veel soorten kunnen dit. Ze veranderen om te communiceren of voor camouflage, maar ook om op te warmen of af te koelen. Kameleons hebben relatief grote ogen en een afgeplat lichaam, met een oprolbare staart en een tong die snel naar buiten schiet. Er is een grote variatie in kameleons, de kleinste zover bekent is de Brookesia micra, van nog geen 3 centimeter inclusief staart, de grootste de Parson's kameleon (Calumma parsonii) van bijna 70 centimeter. Ook in kleuren en vormen zijn er tal van verschillende kameleons.

Uroplatus – bladstaartgekko’s
Er zijn 13 soorten bladstaartgekko’s, en ze hebben allemaal een uitzonderlijke lichaamsbouw en een geweldige camouflage. Bladstaartgekko’s zijn endemisch voor Madagaskar. De dieren zijn moeilijk te vinden in het wild, omdat ze nauwelijks te zien zijn. In de Nationale Parken zijn gidsen aanwezig die ze kunnen vinden. Alle bladstaartgekko’s zijn nachtactief en leven in bomen. Ze zijn dan ook alleen in bossen te vinden.
Langaha slangen
Er is weinig bekend over slangen uit dit geslacht. Ze worden zelden gezien, en als ze niet bewegen zijn ze makkelijk te verwarren met een tak. Hoewel Madagaskar geen slangen kent die een gevaar vormen voor mensen, is de lokale bevolking bang voor slangen. De Langaha-slangen in het bijzonder, aangezien de missionarissen in Madagaskar deze soort hebben aangewezen als de verleider van Eva. In feite is het een rustige slang, die moeilijk te zien is, maar niet zal bijten. Zelfs als hij bijt, kan hij geen gif injecteren.

Zoogdieren

Veel bezoekers van Madagaskar komen om de maki’s te zien. Alle maki’s (meer dan 100 soorten beschreven) zijn endemisch in Madagaskar. Tot de maki’s behoort ’s werelds kleinste primaat, de Madame Berthe’s dwergmaki. Maar Madagaskar kent meer vreemde zoogdieren. Op een eiland wat zo lang geleden is afgesplitst van alle andere gebieden, zijn sommige dieren nooit aangekomen. Er zijn bijvoorbeeld geen konijnen, maar hun rol wordt overgenomen door ratten. Hier weer drie vreemde dieren.

Aye-Aye of Vingerdier – een lange middelvinger

De aye-aye (Daubentonia madagascariensis) is misschien wel de vreemdste maki-soort. Dit dier is nachtactief, en werd oorspronkelijk niet als een maki, maar als een eekhoorn geclassificeerd. De aye-aye heeft grote ogen, enorme oren en voortanden die zijn hele leven door groeien. Het meest opvallende aan de aye-aye is toch wel zijn middelvinger. Deze vinger is lang en vooral ontzettend dun, het wordt wel als een skeletvinger beschreven. De aye-aye klopt op bomen om te horen of er insecten inzitten. Zit er iets, dan steekt hij zijn lange vinger in een gat in de boom om zijn maaltijd te verzamelen. Op deze manier neemt de aye-aye de rol van specht in. Behalve insecten eet het vingerdier fruit en steelt het af en toe eieren.

Fossa (fosa of fretkat) – is het een kat, een hond een…?
De fossa is het grootste roofdier van Madagaskar. Lange tijd was het onduidelijk tot welke familie het dier behoorde. Hij werd bij de katten ingedeeld, hoewel het in feite een mangoeste is. De fossa wordt tot 90 centimeter lang, met een even lange staart. Fossa’s leven solitair en komen alleen samen in de paartijd. Ze paren in bomen. De dieren doen nooit precies wat de boekjes zeggen dat ze doen. In Kirindy worden ze regelmatig met twee individuen gezien, en paren ze ook op de grond. Al met al lijkt de fossa op het lichaam van een kat met de snuit van een hond, klimt hij in bomen als een aap en heeft hij de oren van een muis.
Madagaskarreuzenrat of votsotsa (Hypogeomys antimena) – de rat die denkt dat hij een konijn is.
De Madagaskarreuzenrat of votsotsa (Hypogeomys antimena) is een rat, maar neemt op Madagaskar de rol in die elders ter wereld door hazen en konijnen wordt ingenomen. De rat wordt tot 35 centimeter, met een staart van 25 centimeter. Hij kan tot 1.5 kg wegen. De ratten leven in familieverband, mannetje, vrouwtje en de jongen van 2 of 3 jaar. Ze graven grote holenstelsels, zoals konijnen dat ook doen. De rat komt alleen in twee kleine gebieden in Madagaskar voor.

Vogels

En tot slot de vogels. Madagaskar kent tal van vogelsoorten, maar er is een soort die compleet anders is dan vogelsoorten elders ter wereld.

Vasa papegaai – een papegaai met een penis
Er zijn twee ondersoorten vasa papegaaien op Madagaskar, de grote en de kleine (Coracopsis vasa drouhardi en Coracopsis vasa vasa). De vogels zijn grijszwart en zien er ietwat saai uit. De grote vasa papegaai heeft de penis heruitgevonden. In tegenstelling tot andere vogelsoorten, die een wat onhandige ‘vogeltjesdans’ hebben, heeft de vasa papegaai copulaties van tot 90 minuten. Tijdens de broed en wanneer de jongen worden grootgebracht het vrouwtje goed te onderscheiden van het mannetje. Ze verliest de veren op haar hoofd en krijgt een oranje huid eronder.

En nog veel meer

Madagaskar kent behalve deze dieren nog tal van vreemde diersoorten. In de Nationale Parken kunnen gidsen tal van dieren aanwijzen, waarvan je nooit had geweten dat ze bestaan. En regelmatig worden er nieuwe soorten ontdekt. Hoewel er ook snel soorten uitsterven, komen er regelmatig vreemde soorten bij.