Wonderlijke zintuigen bij dieren

Dieren hebben net als mensen verschillende zintuigen. Deze zijn bij verschillende soorten niet allemaal even belangrijk. Voor sommige diersoorten is de reukzin bijvoorbeeld veel belangrijker dan deze voor de mens is. Ook zijn er dieren die gebruik maken van een zintuig dat wij als mensen helemaal niet hebben.

Zintuigen

Mensen hebben verschillende zintuigen, maar de één is belangrijker dan de ander. Zo gebruiken (de meeste) mensen hun zicht veel meer dan hun reukzin. Ook voor dieren geldt dat bepaalde zintuigen belangrijker zijn dan andere. Voor sommige dieren is de geur heel belangrijk, voor andere het gehoor. Dit kan belangrijk zijn voor communicatie tussen dieren, voor het vinden van voedsel of voor de navigatie.

Voedsel vinden

Voor sommige dieren zijn bepaalde zintuigen heel belangrijk om voedsel te vinden. Hier volgen een paar dieren die hun zintuigen op een bijzondere manier gebruiken om hun maaltijd te vinden.

Haaien

De aarde wordt omgeven door een magnetisch veld. Mensen nemen dit veld niet waar, maar bepaalde dieren wel. Veel dieren maken zelf een elektrisch veld door in de spieren en zenuwen elektrische impulsen op te wekken. Sommige haaiensoorten hebben elektrische sensoren waarmee ze vissen kunnen traceren die zich verschuilen op de bodem. Op deze manier vindt de haai zijn voedsel.

Vlinders

Vlinders kunnen proeven met hun poten. Wanneer een vlinder dus op een plant landt, proeft hij door middel van zijn poten wat voor plant het is. Dit kan doordat zich chemische sensoren in de poten van vlinders bevinden. Op deze manier weten ze of ze op een plant zitten waar ze voedsel kunnen vinden.

Vleermuizen

Verschillende soorten vleermuizen gebruiken echolocatie om zich te oriënteren op de omgeving. Ze zenden zeer hoge geluiden uit die worden teruggekaatst door dingen in de omgeving. Als een echo snel terugkeert, betekent dit dat het ‘voorwerp’ dichtbij is, als een voorwerp verder weg is, duurt het langer voor de echo terugkeert. Een vleermuis gebruikt echolocatie om prooien te vinden, maar ook om te navigeren. Ook dolfijnen maken gebruik van echolocatie, net als sommige walvissen.

Slangen

Mensen gebruiken soms warmtecamera’s om personen op te sporen. Levende wezens stralen lichaamswarmte uit die een warmtecamera vertaalt in beelden. De politie kan dit bijvoorbeeld gebruiken bij het opsporen van een vermist persoon of een gezochte crimineel die zich schuilhoudt in een onbewoond gebied. Sommige slangensoorten hebben zelf zo’n camera; ze hebben warmtesensoren op hun kop. Mogelijke prooien stralen lichaamswarmte uit wat door de sensoren van slangen wordt opgevangen. Daardoor kunnen deze slangen ook wanneer het donker is op jacht naar een maaltijd.

Communicatie

Voor andere dieren zijn bepaalde zintuigen heel belangrijk voor de communicatie. Voor de ene soort kan dit het gehoor zijn, terwijl voor de andere reuk belangrijker is.

Olifanten

Olifanten hebben contact met andere olifanten door een soort van olifantentaal die mensen niet kunnen horen. Deze bestaat uit hele lage en diepe grommende geluiden. De geluiden zijn honderden meters verder nog te horen en stellen olifanten in staat om te communiceren met andere kuddes olifanten.

Cicaden

Ook voor cicaden is het gehoor belangrijk voor de communicatie. Zij brengen geluiden voort die op een kleine kilometer afstand hoorbaar zijn. Cicaden kunnen zo met elkaar communiceren terwijl ze zich verborgen houden in de regenwouden. Mannelijke cicaden lokken op deze manier partners naar zich toe. Het geluid ontstaat doordat de flanken van cicaden heel snel heen en weer trillen. Deze geluiden zijn wel hoorbaar voor mensen, cicaden kunnen een behoorlijk lawaai produceren.

Honden, katten, vossen en antilopen

Veel zoogdieren, zoals honden, katten, vossen en antilopen, markeren hun territorium met geuren. Zo’n geur kan een paar dagen en soms zelfs een paar weken blijven hangen. Andere dieren van een soort weten dan dat dit gebied al in gebruik is dat ze ergens anders heen moeten gaan.

Navigatie

Sommige dieren gebruiken hun zintuigen op een bijzondere manier om hun weg te vinden.

Zalmen

Zalmen kunnen zeer kleine verschillen in de samenstelling van water waarnemen door het te ‘proeven’. Hierdoor zijn ze in staat om de rivier terug te vinden waar ze geboren zijn. Voor hen is hun smaakzin dus erg belangrijk. Ook sommige andere vissen en zeeschildpadden kunnen deze verschillen waarnemen om dit als navigatie te gebruiken.

Vogels

Verschillende soorten vogels zijn trekvogels, ofwel vogels die in de winter naar een ander gebied trekken om hier te overwinteren. Vogels die uit hun broedgebied wegtrekken om in de winter naar een andere plek te gaan, kunnen waarschijnlijk ook het magnetische veld van de aarde waarnemen. Hiermee vinden ze de weg naar hun overwinteringsplek en daarna weer terug naar hun broedgebied. Deze plekken kunnen soms duizenden kilometers bij elkaar vandaan liggen. Wel moet er nog onderzoek worden gedaan hoe vogels hier gebruik van maken en of ze hier echt een zintuig voor hebben.