Het groot hoefblad met grote bladeren

Langs de oever van de sloot staan mooie grote smalle roze bloemen. Heel veel bloemen op een lange steel. Bladeren zijn er niet. De bladeren die herkenbaar zijn, horen bij een andere plant. Dit is opvallend, bloemen zonder bladeren. Een naaktbloeier noemen we dat! Twee weken later staan er ook bladeren bij. Die bladeren horen wel bij de bloemen, het groot hoefblad. Een plant waar eerst de bloemen komen en dan pas de bladeren. Net als bij het wit, Japans en klein hoefblad.

• Groot hoefblad (Petasites hybridus)
• Beschrijving van het blad van het groot hoefblad
• Blad als een hoed
• Bloem van het groot hoefblad
• Mannelijke- en vrouwelijke planten
• Vermeerdering
• Pluis
• Habitat

Groot hoefblad (Petasites hybridus)

Groot hoefblad is een in het wild groeiende plant en familie uit de composieten (Asteraceae) familie. Het geslacht is Petasites, net als het wit hoefblad (Petasites albus) en Japans hoefblad (Petasites japonicus). Het meest lijkt het blad, dat na de bloei verschijnt op het geel hoefbladblad (Tussilago tartara), maar de laatste hoort bij een ander soort. Groot hoefblad wordt ook wel eens allemansverdriet of pestwortel genoemd. Het is namelijk erg lastig om al de wortelstokken te verwijderen en de kruidachtige plant woekert verder.

De plant is een woekeraar
Er komen steeds meer planten en dus heel groot blad! Een optie is om een plastic scherm in de grond te plaatsen of de plant ingraven in een emmer.

Beschrijving van het blad van het groot hoefblad

De soort heeft een vingerdikke wortelstok die aan het eind verdikt is. De roodachtige stengel is rond en een beetje roodachtig. De stengel is bekleed met lancetvormige rood- tot lila-achtige schubben. De gesteelde bladeren die na de bloei verschijnen, zijn van onderen viltig behaard in het begin. De rond-hartvormige bladeren zijn onregelmatig getand en worden soms tot 90 cm breed.

Blad als een hoed

De bladeren zijn zo groot dat ze vroeger werden gebruikt als hoed. Petasites komt dan ook van het Griekse petasos wat de betekenis heeft van breedgerande hoed. Hybridus betekent bastaard. De bladeren hebben een diepe hartvormige insnijding waarbij de nerven tot het eind van het blad lopen. Het blad komt eind april, begin mei te voorschijn. De plant is een geofyt wat betekent dat het een vaste plant is welke elk jaar terug komt.

Bloem van het groot hoefblad

De bloemen (mannelijke en vrouwelijke) komen in maart/april uit de grond en verschijnen met een bloeiwijze die bestaat uit een stengel met veel bloemen en die in een bloemhoofdje staan. De bloemen zijn meestal roze-lila met een beetje tot veel wit. Ze ruiken lekker. De stompe, lijnvormige omwindselbladeren hebben dezelfde kleur als de bloem of zijn iets donkerder. Groot hoefblad is een tweehuizige plant wat betekent dat de mannelijke en vrouwelijke bloemen niet op dezelfde plant zitten. Er bestaan dus zowel mannelijke als vrouwelijke planten van het groot hoefblad. De mannelijke bloemen en de vrouwelijke bloemen groeien vaak niet dicht bij elkaar in de bloeiperiode en worden dan ook moeilijk bevrucht door insecten. Groot hoefblad kan heel vroeg in het voorjaar bloeien, maar meestal in het voorjaar zelf in maart en april.

Mannelijke- en vrouwelijke planten

De mannelijke en vrouwelijke planten zijn vaak niet in elkaars nabijheid te vinden en het groot hoefblad is dan ook tweehuizig. Bij tweehuizige planten komen de mannelijke en vrouwelijke bloemen niet op dezelfde plant voor, de plant heeft ook eenslachtige bloemen. Er bestaan dus zowel mannelijke als vrouwelijke planten van deze soort.

Vermeerdering

Groot hoefblad wordt vooral verspreid door het afbreken van een stuk van de wortelstok. Bewust omdat de plant ergens anders beter tot zijn recht komt of onbewust. De plant vermeerdert zich voornamelijk hierdoor en niet zozeer uit zaad. Groot hoefblad is tweehuizig wat inhoudt dat mannelijke en vrouwelijke bloemen niet op de plant samen voorkomen. Het mannelijke hoofdje heeft 20 tot 50 bloemen, 5 meeldraden die vergroeid zijn met elkaar, en een grote stempel. Ook staan er langs de buitenrand vrouwelijke lintbloemen. Dan moet de bloem toch tweeslachtig zijn en vrucht geven dacht men vroeger. Vrucht geven gebeurde echter niet. Nader onderzoek leerde dat dit ook niet mogelijk is, omdat in de eileider geen eitjes zitten en de paar vrouwelijke bloemen niet tot vruchtafzetting komen.

Pluis

De mannelijke bloeiwijzen verwelken al vrij snel na de bloei. De vrouwelijke bloeiwijzen hebben wel tot 100 buisvormige bloemen op een hoofdje, een onderstandig vruchtbeginsel en een stijl en twee stempels. Ook zitten er bij elk hoofdje een paar grotere nectar producerende bloemen (lijken op mannelijke bloemen) die geen pollen produceren, maar wel nectar. De stempels lijken op een vork wat eruit kijkt. De eileiders hebben wel eitjes maar worden niet bevrucht, en geven geen vruchten. De vrouwelijke hoofdjes bevatten tot meer dan 100 buisvormige bloemen. Weliswaar zijn er helmhokken aanwezig, maar deze produceren geen stuifmeel, terwijl de stempels dun en draadvormig als een vorkje erboven staan en ze moeten niet te ver uit elkaar staan om tóch zaad te vormen. De dunne steel steekt behoorlijk ver uit de bloem. De vrucht is dan een kiemkrachtig nootje die ontstaan na bevruchting. Het nootje hangt dan het witte pappus (pluis).

Habitat

Het groot hoefblad is in Europa inheems en siert vaak hele oevers. Eerst bloeiend en later met het grote blad. De plant houdt dan ook van een vochtige tot natte en voedselrijke bodem.

Giftig
De plant is geneeskrachtig en toch giftig. De plant bevat namelijk pyrrolizidine alkaloïden (PA). Deze alkaloïden komen voor in meerdere planten van de composietenfamilie en kunnen voor leverbeschadigingen zorgen bij mens en dier. De alkaloïden spelen bij groot hoefblad een rol bij de groei en de stofwisseling, binnenin de plant. De wortel wordt gebruikt voor medicinale doeleinden. Wie groot hoefblad als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Klachten als benauwdheid, hoesten, migraine, longziekten en zenuwpijn kunnen dan door een verdunning te gebruik een geneeskrachtig effect hebben. Ga niet zelf aan de slag!