Perenroest op het perenblad en Juniperus

Het lijkt wel kunst. Een geel-oranje vlek op het perenblad. Van wazig doorschijnend geel-groen aan de buitenkant naar knaloranje, in de mysterieuze en opvallende vlek. De zwarte punten die zo mooi afsteken bij de oranje kleur. Het is alleen geen kunst, het is een roest die parasiteert op het perenblad. Een roest die het perenblad nodig heeft om zelf te ontwikkelen. En de peren dan? Hebben de vruchten van de perenboom er schade van?

• Perenroest (Gymnosporangium sabinae)
• Levenswijze van de perenroest
• Symptomen perenroest
• De vrucht
• Bestrijding

Perenroest (Gymnosporangium sabinae)

Perenroest, ook wel perenvuur genoemd, hoort bij de klasse van roesten (Pucciniomycetes) binnen het rijk van de schimmels (Fungi) en tot de stam Basidiomycota. Perenroest heeft een levenscyclus van vijf stadia om jaarlijks te ontwikkelen, maar kan dat niet voltooien op de overwinteringswaardplant de jeneverbes (Juniperus communis).

Conifeer

De Juniperus communis is een bodembedekkende conifeer die de laatste vijftig jaren sterk zijn toegenomen in woonwijken als afscheiding van tuinen en in parken als bodembedekker. Naast een Juniperussoort, heeft perenroest ook de perenboom nodig om in de lente en in de zomer te ontwikkelen. Door het toegenomen gebruik van de Juniperussoorten is de toename van perenroest eveneens enorm toegenomen. Ook de weersvoorwaarden, die nodig zijn voor perenroest om te ontwikkelen, spelen een grote rol. De ontwikkeling van roest vindt alleen plaats bij warm en droog weer met temperaturen tussen 15 en 20° Celsius. Daarnaast is een hoog vochtigheidsgehalte in het voorjaar belangrijk.

Levenswijze van de perenroest

Roest op perenblad wordt ook peer-jeneverbesroest genoemd en wordt veroorzaakt door de roestschimmel, Gymnosporangium sabinae. De ontwikkeling van de roest, het jaar rond, bestaat uit vijf stadia: waardwisseling. Waardwisseling doordat perenroest een schimmel is die niet het hele jaar op een perenblad verblijven kan. In de winter is de perenboom kaal en overwintert op een Junisperus. De Junisperus is de waardplant waar de perenroest zich in het voorjaar, begint te ontwikkelen, om vervolgens op een perenboomblad verder te ontwikkelen.

Verder op het perenblad

In het voorjaar worden er sporen gevormd op de geïnfecteerde Junisperus (de teleutosporen of teliosporen). De spore kiemt en dit maakt het mogelijk om de basidiosporen te vormen. Deze sporen worden meegevoerd door de wind. Omdat de sporen licht zijn kan de afstand wel meer dan 500 meter bedragen en alle perenbomen in de buurt infecteren.

Symptomen perenroest

Wanneer de basidiosporen terechtkomen op het natte jonge perenblad, gaan ze kiemen en dringen het blad binnen. Een geïnfecteerde perenboom krijgt oranje-gele vlekken op het blad, welke een halve tot één centimeter doorsnee hebben. Op een gegeven moment komen er zwarte stippen in het midden van de oranje vlek. De zwarte stippen (pycnosporen) zijn de vruchtlichamen. Rond augustus groeit de schimmel door het blad en maakt aan de onderkant van het blad een bruinachtig, onregelmatig gezwel van ongeveer 1,5 centimeter. Een gezwel als een galachtige bobbel met vreemde wratachtige of bekerachtige uitstekels. Hier ontwikkelen zich nieuwe sporen in, de aecidiosporen.

Terug naar de Junisperus in de winter

Wanneer de gallen opengaan en de sporen eruit komen worden ze door de wind verspreid. De sporen (wintersporen) kiemen op de Junisperis waar een uredinium gevormd wordt. Een vegetatief voortplantingsorgaan waar de uredosporen gevormd worden en later een felgeel-oranje-achtige zwam. Hier kan de schimmel jarenlang in leven blijven zonder dat de perenboom nodig is. Of wanneer in het nieuwe voorjaar het weer ideaal is en er weer sporen ontwikkeld worden (de teleutosporen) die opnieuw de perenboom infecteren en na twee weken de eerste oranje vlekjes weer laten zien op het perenblad. De optimale temperatuur voor infectie is circa 15°C. Wanneer regendruppels lang op het blad blijven staan is de kans op infectie groter. Hoe langer de regen blijft staan hoe groter de kans op een ernstige infectie.

De vrucht

Perenroest tast alleen de bladeren aan, niet de peren. Wel kan een zware aantasting enigszins de vitaliteit van de boom verminderen. Wanneer in de herfst de bladeren met de perenroestgezwellen van de boom vallen is de boom vrij van de roest.

Bestrijding

Bestrijding is moeilijk omdat er twee planten een rol in spelen. Het verwijderen van de Juniperusachtigen in buurt is radicaal tegen de perenroest maar niet reëel omdat de verspreiding van de perenroest een halve kilometer kan zijn en niet alle Juniperusachtigen in eigendom zijn. Bij het zien van de gele vlekken op het perenblad kan bij een jong boompje het blad weggehaald worden en in de groene container afgevoerd worden. Bij hoogstamfruit is dit echter ook moeilijk uitvoerbaar. Het is wel reëel om een perenboom te kopen welke weinig tot niet vatbaar is voor deze roest.