Natuurgebied Zanderij Cruysbergen, uniek stukje Nederland

Cruysbergen, ooit een voedselarm grondgebied, gebruikt als zanderij voor Amsterdam en vervolgens ingericht voor akkerlanden. GNR (Goois Natuur Reservaat) besloot de tijd terug te draaien, kocht het land op, verwijderde de voedselrijke grond en zorgde ervoor dat de voedselarme zandgrond weer boven kwam te liggen, met als resultaat dat Cruysbergen vandaag de dag een zeer bijzondere flora en fauna heeft en onderdeel is geworden van de Groene Ruggegraat in het Gooi.

• Geschiedenis Zanderij Cruysbergen
• Cruysbergen vandaag de dag
• Uitbreiding Gijzenveen
• Flora en fauna in Cruysbergen

Geschiedenis Zanderij Cruysbergen

Vroeger werd dit gebied gebruikt als doorweg om zand af te voeren naar Amsterdam, na de ontzanding werd het noordelijke deel van de Cruysbergen geschikt gemaakt voor akkerlanden, iets wat je vandaag de dag nog steeds terug ziet, dit natuurgebied is duidelijk te herkennen als voormalig akkerland door de rechte rijen van bomen (voornamelijk elzen) en sloten. In het zuidelijke deel werden villa's aangelegd. In 1993 heeft Goois Natuur Reservaat een groot stuk van het noordelijke deel opgekocht en zo veel mogelijk in de 'oude staat' hersteld. Van de oude zanderij werd een bijzonder natuurgebied gemaakt.

Natuurbrug Crailo

Cruysbergen heeft ook een belangrijk aandeel gehad in het bouwen van de natuurbrug Crailo, toen in 2006 het gebied Cruysberg gerenoveerd werd werd het afgegraven zand, voornamelijk teelaarde, gebruikt voor het bouwen van de natuurbrug. De afgegraven delen werden omgevormd tot poelen.

Verbetering van het landschap

Toen in 2003 een plan was opgezet tot het verbeteren van het landschap en het verschralen van de grond, wat voor bijzondere flora en fauna zou zorgen, was het in 2006 eindelijk zo ver, Cruysbergen werd gerestaureerd tot wat het vandaag de dag is, sloten werden uitgebaggerd en bruggen werden aangelegd, de oeverbegroeiing van jonge elzen (zaailingen) werd aangepakt door deze te maaien en runderen werden op het gebied geplaatst om dichtgroeiing op een natuurlijke wijze te voorkomen, diverse plantensoorten werden door middel van zaaiing terug gebracht in het gebied en een haagbeuk werd aangelegd, dit om paddentrek en andere uitwisseling van flora en fauna te bevorderen. Verder werden er nieuwe waterwegen aangelegd met wederom dezelfde reden: Het verrijken van het gebied in flora en fauna en het versterken van de groene ruggengraat. Deel van het beleid is dat voedingsrijk water (door middel van bemesting) geweerd wordt en voedselarm water juist het gebied in gelaten wordt, hierdoor blijft het gebied uniek. In 2005 werd nog een extra deel aangekocht van een voormalige rozenkwekerij. In 2007 werd het laatste perceel opgekocht van een bomenkwekerij.

Cruysbergen vandaag de dag

In 1993 werd de Cruysbergen overgenomen door GNR, GNR had als doel om de Cruysbergen tot een bijzonder natuurgebied terug te brengen en het als een belangrijke schakel als deel van de Groene Ruggegraat uit te laten maken tussen het Gooi en het Vechtplassengebied (Laegjeskamp en Naardermeer). Het maakt deel uit van het project "Poort Naardermeer".

Het zuivere kwelwater dat omhoog komt in dit gebied zorgt voor een bijzondere flora en fauna, iets wat onmiddellijk te zien is als je dit gebied betreedt. Het gebied wordt begraasd door Schotse Hooglanders die het dichtgroeien van het gebied moeten voorkomen en de diversiteit in flora en fauna moet stimuleren.

Honden in het gebied

In Cruysbergen zijn honden alleen aangelijnd toegestaan daar het gebied begraasd wordt. Om de dieren niet te verstoren in hun natuurlijke gedrag mogen honden niet worden los gelaten.

Wat is er te zien

Vandaag de dag oogt het gebied, zeker in de winter 'leeg', in de lente en zomer loop je tussen de maaiperiodes door langs hoge grassoorten, wat een vredig gevoel van afzondering geeft van de naastgelegen woonwijken. Wat overheerst zijn de grote veldachtige gebieden afgezet door bomenrijen en sloten, in de loop der jaren is gebleken dat het GNR het gebied ook op deze manier wil blijven onderhouden. Er is veel te vinden, maar je moet er wel oog voor hebben! Het loont dan ook echt om eens met een boek of planten app het Cruysberg in te trekken en de bijzondere flora te verkennen.

Uitbreiding Gijzenveen

In 2013 is voor de uitbreiding van de groene ruggengraat de naastgelegen grasvlakte afgegraven. Hierdoor is een nat veengebied ontstaan waar het jaar rond schapen op grazen. Hierdoor heeft men de groene ruggengraat succesvol kunnen linken aan het Naardermeer, wat weer onderdeel uitmaakt van Natuurmonumenten.

Flora en fauna in Cruysbergen

Cruysbergen staat bekend om haar voedselarme grond en wateren, dit, en het aanwezige kwelwater bieden huis aan specifieke planten en daardoor ook specifieke diersoorten.

Bijzonder aan de planten is dat deze kunnen leven op de voedselarme grond, dit heeft niet alleen als reden dat ze simpelweg niet veel voedingsstoffen nodig hebben, maar is ook omdat ze voedsel uit de lucht kunnen halen zoals de stekelbrem, deze plant doet dit door middel van wortelknolletjes. Veenmos haalt zijn voedsel uit het regenwater, niet uit de grond, ronde zonnedauw ligt op het oppervlakte van de zandgronden, deze plant haalt zijn voedsel uit insecten, een vleesetende plant dus en de moeraskartelblad steelt zijn voedingsstoffen van andere planten door zijn wortels te laten samengroeien met die van andere planten.

Een kleine greep uit de flora en fauna van dit prachtige gebied.

Flora

• Dopheide
• Klokjesgentiaan
• Stekelbrem
• Struikheide
• Spaanse ruiter
• Moeraskartelblad
• Veenpluis
• Veenmos
• Kleine ratelaar
• Kale jonker
• Ronde Zonnedauw

Fauna

• Amerikaanse rivierkreeft
• IJsvogels
• Bokje (verwant aan de watersnip)
• Tengere pantserjuffer (libellensoort)
• Groentje (vlinder)
• Heideblauwtje (vlinder)
• Heivlinder (vlinder)

Bijzonder aan de fauna is dat vele diersoorten die steeds minder voorkomen zich hier kunnen voeden of nestelen. Een perfect voorbeeld hiervan is de tengere pantserjuffer, een vrij zeldzame libellensoort, de larven van deze libelle leven een lange tijd in het water en bij verontreiniging sterven de larven voordat ze tot volledige wasdom zijn gekomen. Het feit dat de tengere pantserjuffer het hier zo goed doet bewijst alleen maar hoe zuiver het water is in dit gebied.