Wolven in Europa, de beste plekken om ze te spotten

In Europa zijn er op veel verschillende plekken nog wolven te spotten. Om deze gevaarlijke roofdieren te zien hoeft u in principe niet verder te gaan dan Duitsland, maar de kans om daar wolven te zien is minimaal. Toch zijn er in Europa diverse hotspots waar ze goed gezien kunnen worden. Deze roofdieren zijn in principe niet gevaarlijk voor de mens, omdat ze de mens liever uit de weg gaan. Het bekijken moet op een redelijke afstand gebeuren. Waar is de grootste kans dat u ze ziet? Om te begrijpen hoe een wolf het beste gezien kan worden, is het belangrijk de wolf te begrijpen. Gidsen kost het jaren om te begrijpen hoe wolven bewegen, wat ze gaan doen en hoe ze denken. De kans om een wolf in het wild te zien is minimaal zonder enige kennis. Hoe groter de kennis wordt, des te groter de kans is om een wolf te zien. Om de kans te verhogen om een wolf te zien, is het verstandig om zo geluidloos mogelijk te bewegen. Wolven reageren op geur, geluid en beweging, waarvan voornamelijk geur en geluid belangrijk zijn. Heb geduld bij het zoeken naar wolven, want dat verhoogt de kans enorm.

Algemene informatie over wolven

De wolf, oftewel canis lupus, is een van de grootste carnivoren in Europa. De schouderhoogte van een wolf ligt rond de 85 centimeter en de lengte vanaf de staart tot aan de snuit ligt tussen de anderhalf en twee meter. Bij de wolf zijn de mannetjes zwaarder dan de vrouwtjes. De mannetjes worden maximaal zestig kilogram, terwijl de vrouwtjes maximaal vijftig kilogram worden. Wolven zijn genadeloze jagers en hebben een extreem goed ontwikkelde reukzin. Verder is het gehoor van een wolf zo sterk dat ze andere dieren vanaf twee kilometer afstand kunnen horen als het windstil is.

Wolven zijn zoogdieren en de jongen worden levend geboren. De meeste wolven worden in het wild niet ouder dan tien jaar, alhoewel er uitzonderingen zijn. Wolven leven in roedels, hechte sociale groepen van vijf tot twintig wolven, of alleen. Wolven kunnen tot wel zeventig kilometer per uur halen gedurende een aantal minuten en ze zijn in staat om tactisch te jagen met hun roedel. De wolf is in Europa het enige roofdier dat met zijn groep jaagt.

Gedrag van wolven

Wolven zijn groepsdieren, totdat ze worden verstoten uit hun roedel. De roedel heeft dan niks meer aan ze of ze zijn een gevaar voor de roedel. Wolven die worden verstoten moeten leren jagen in hun eentje, wat een enorme verandering is. Wolven jagen voornamelijk op kleinere dieren, zoals eekhoorns, konijnen en hazen, maar ook grotere (zoog)dieren zoals reeën, herten en zelfs rendieren en elanden behoren tot het menu van wolven. De grotere zoogdieren zijn meestal alleen te pakken voor wolven als ze met hun roedel jagen.

Wolven vormen levenslange paren, totdat één van de twee sterft. Direct nadat één van de twee sterft gaat de ander op zoek naar een volgende partner. Als de jongen net geboren zijn blijven te bij hun hol, dit totdat ze ongeveer twee maanden oud zijn. Het vrouwtje blijft altijd bij de jongen gedurende deze maanden, terwijl het mannetje voor het voedsel zorgt. Vaak gaat het dan om maximaal zes jongen en zijn vrouwtje.

Wolven zorgen niet voor elkaars jongen, maar toch leven ze in roedels. Die roedels zijn dan ook uitsluitend bedoeld om te jagen en het jagen gemakkelijker te maken. Als de prooidieren in het gebied groter zijn dan de wolf, zoals elanden en herten, dan is het handig dat ze samen kunnen jagen, want dit vergroot het aantal prooidieren waarop ze kunnen jagen. Toch biedt het leven in roedels geen garantie voor wolven dat ze eenvoudig kunnen overleven. Wolven hebben het lastig in gebieden waar veel - sterkere - roofdieren voorkomen. Tijgers, gestreepte hyena's en mensen zijn de grootste bedreiging. In gebieden met tijgers komen nauwelijks wolven voor en in gebieden met gestreepte hyena's leven slechts roedels, want eenzame wolven hebben geen schijn van kans tegen hyena's. In gebieden met mensen hebben wolven het nog lastiger, omdat ze worden opgejaagd en doodgeschoten en daarnaast tasten mensen de leefomgeving van een wolf ernstig aan.

Toch zijn wolven, zeker met hun roedel, vaak de toppredatoren. Ze staan bovenaan de voedselketen en slechts enkele dieren kunnen de wolven aan. De keizersarend is er hier één van, maar zal het nooit vanuit zichzelf doen. Op de steppen van Mongolië worden de keizersarenden getraind zodat ze op vossen en wolven kunnen jagen. De keizersarend zal hierna richting de wolf vliegen en zal hem bij de nek pakken. Ondanks het feit dat er dus wel enige concurrentie is voor wolven, zijn ze meestal de dominerende carnivoor en schakelen ze concurrentie gemakkelijk uit. Sneeuwpanters, poema's, jonge beren, vossen, jakhalzen en coyote's zijn allemaal niet veilig voor wolven.

In Europa hebben wolven hooguit concurrentie van bruine beren. Bruine beren zijn sterker en groter en daarmee gevaarlijk voor wolven. Wolven zullen dan ook proberen om de jongen van bruine beren uit te schakelen. Mocht er echter een confrontatie zijn tussen een bruine beer en een wolf, dan zal de beer bijna altijd winnen, behalve als deze al ernstig verzwakt is. Lynxen, veelvraten en andere kleinere roofdieren vormen geen concurrentie voor wolven, omdat deze niet slim en sterk genoeg zijn. Wolven jagen vaak op andere prooien dan lynxen, veelvraten en vossen, waardoor er helemaal geen concurrentie is. Slechts bij een toevallige ontmoeting zal de wolf zijn leefgebied beschermen.

Verspreiding, leefomgeving en ideale habitat

Wolven komen voor van Spanje tot aan China, India en Amerika. Veel verschil zit er niet tussen de wolven van Europa en de wolven van Amerika, China, India of welk ander land dan ook. Ze zien er allemaal min of meer hetzelfde uit en de verschillen in gedrag zijn miniem. In Europa komen wolven in veel verschillende landen voor. Sinds 2014 zijn er waarnemingen gedaan van wolven in Nederland.

In Europa leven er wolven in:

• Portugal
• Spanje
• Frankrijk
• Duitsland
• Oostenrijk
• Tsjechië
• Italië
• Geheel Oost-Europa
• Griekenland
• Noorwegen
• Zweden
• Finland
• Rusland
• Baltische staten
• Nederland
• België
• Denemarken

De enige landen in Europa waar wolven in 2019 nog niet voorkomen zijn Groot-Brittannië, Ierland, IJsland, Luxemburg, Malta en de kleine landen van Europa zoals Liechtenstein en Monaco.

Wolven leven voornamelijk rond open graslanden en halfopen bossen. Heuvels en bergen zijn gunstig voor ze om te overleven, omdat deze vaak onaangetast zijn door mensen en hier voldoende prooidieren leven. Dit is dan ook het beste habitat in Europa voor de wolven. Ook bossen en heuvels met bossen zijn uitnodigend voor wolven, omdat hier vaak voldoende prooidieren rondlopen. In Nederland zijn er ook een aantal plekken waar wolven gemakkelijk zouden kunnen overleven. In het rijk van Nijmegen, op de Veluwe en in de Oostvaardersplassen zijn er voldoende mogelijkheden. Het habitat is goed en er zijn voldoende prooidieren. Een nadeel voor de wolf is, is dat het erg druk kan zijn in Nederland en onopvallend door het leven gaan zit er dan niet echt in.

Beste plekken in Noord-Europa

De beste plekken in Noord-Europa liggen in Zweden en Finland. In Zweden zitten bijna alle wolven in het zuiden, omdat ze in het noorden mogen worden doodgeschoten en dit gebeurt met grote regelmaat. In Zweden is de kans het grootste om ze te zien in de omgeving Värmland. In dit gebied jagen ze voornamelijk op elanden. Waar elanden te zien zijn, zitten op dat moment waarschijnlijk geen wolven. In Finland is de wolf voornamelijk in het zuiden en oosten aanwezig, omdat ze in Lapland nog steeds worden neergeschoten. Er is in Finland niet één plek die gunstiger is dan andere plekken, maar vermijdt gebieden waar de mens veel aanwezig is.

Beste plekken in Oost-Europa

In Oost-Europa wolven spotten biedt enorm veel mogelijkheden. De meeste wolven van Europa leven in Oost-Europa. De uitgestrekte heuvels en bossen die hier zijn bieden enorm veel mogelijkheden om te overleven en er is relatief weinig concurrentie van beren. In Tsjechië komt de wolf maar weinig voor, maar in Polen, de Karpaten en de Balkan komt de wolf relatief vrij veel voor. De beste plek in Oost-Europa om de wolf te spotten zijn de Karpaten. Deze bergketen ligt voor een groot deel in Roemenië, maar ook deels in Polen, Slovenië, Hongarije, Servië en Oekraïne. In dit gebied leeft meer dan de helft van het aantal wolven dat tegenwoordig nog in Europa leeft. Hierbij gaat het dus om ongeveer 6.000 wolven!

Mogelijke plekken in West-Europa

In West-Europa komt de wolf maar weinig voor. In Ierland, Groot-Brittannië en Luxemburg zelfs helemaal niet. Sinds april 2019 is er een gevestigde wolf in Nederland. In West-Europa is de kans om een wolf te zien het grootste rondom en in de bossen van Berlijn. Er leven hier ongeveer veertig tot vijftig wolven en er komen er steeds meer bij. De verwachting is dan ook dat er steeds meer roedels richting de Nederlandse grens trekken. In 2019 zijn het nog voornamelijk alleenstaande wolven, maar de wolvenpopulatie wordt steeds groter. Die groter wordende populatie zal uiteindelijk ervoor zorgen dat hele roedels zich gaan verplaatsen. Verwacht wordt dat het nog tijden duurt voordat roedels richting Nederland en België trekken. Mogelijk zal dit zelfs nooit gebeuren, omdat de wolven nakomelingen krijgen en er dus geen plek is voor roedels.

Beste plekken in Zuid-Europa

In Zuid-Europa zijn er slechts drie gebieden die plek bieden voor een groter aantal wolven. De Jura, het noorden van Griekenland en de Sierra de la Culebra in Spanje. In en rond de Jura leven tussen de veertig en de tachtig wolven. Precieze aantallen zijn niet bekend, maar ze gedijen er zeer goed. De kans om een wolf te zien is echter klein, want de afstanden zijn vrij groot en de wolven hebben hier een relatief groot gebied. In het noorden van Griekenland is de kans echter nog wat kleiner, omdat hier relatief minder wolven zitten.

De Sierra de la Culebra biedt in heel Europa de beste kans om wolven te zien. Dit gebied, dat volledig bestaat uit heuvels en bergen, biedt plaats aan tweeduizend tot vijfentwintighonderd wolven. Wolven zijn hier zo talrijk aanwezig, omdat er voldoende prooien zijn - voornamelijk herten - en het leefgebied bijna optimaal is. Er zijn bossen, maar het gebied bestaat voornamelijk uit graslanden. Hierdoor hebben wolven het hier relatief gemakkelijk. Vanuit de Sierra de la Culebra trekken ze verder in Spanje en wolven zijn op veel verschillende plaatsen al waargenomen. De Sierra de la Culebra is gemakkelijk doorheen te reizen en er zijn veel kwalitatief goede gidsen, die allemaal ruim voldoende kennis hebben. De kans om een wolf hier te zien is het grootste in heel Europa, zeker met de kennis van de gidsen.

Wolven in Nederland

Sinds eind april 2019 is er officieel een eerste wolf gevestigd in Nederland. Deze wolvin bevindt zich op de Veluwe. Gevestigd betekent dat ze er minimaal 6 maanden al zit en er dus waarschijnlijk blijft! In begin juni kwam hier de tweede wolf bij. Rondom april zijn ook de eerste wolvenpups geboren. Mocht u dus geluk hebben, dan bestaat dus de kans dat u wolven kan zien in Nederland. Praktisch gezien is deze kans echter minimaal, omdat het er zo weinig zijn. Daarnaast mag u op de Veluwe slechts van zonsopgang tot zonsondergang komen. Hierdoor kan u ze niet op de beste momenten zoeken en is de kans beperkt dat u ze ook echt tegen komt.