Zorgen voor je oude, zieke of terminale huisdier

Op internet kun je veel informatie vinden over de verzorging van huisdieren. Ook over het afscheid nemen als je huisdier oud is geworden, of ongeneeslijk ziek is. Maar hoe zorg je nou in die laatste periode voor een huisdier dat ziek is en niet meer beter wordt? De dierenarts heeft je vast veel tips en misschien ook medicijnen gegeven en je voorbereid op het onvermijdelijke afscheid van je terminale huisdier. Dan wil je niets liever dan die laatste dagen of weken zo fijn mogelijk maken voor je maatje. Ook een ongeneeslijk ziek dier kan namelijk nog best een beetje genieten.

• Pijnstillers en paardenmiddelen
• Gezwellen verzorgen
• Comfort en weerstand verhogen
• Is je huisdier "op"?
• Incontinent
• Eetproblemen
• Doof of blind
• "Beter" worden
• Foto's van mooie momenten
• De tips op een rij

Pijnstillers en paardenmiddelen

Er zijn van die akelige ziektes waarvan je huisdier niet meer kan herstellen, of waarvoor geen medicijnen bestaan. Dierenartsen kunnen je dan meestal uitstekend een prognose geven en middelen om het lijden te verzachten. Het komt geregeld voor dat je naar huis gestuurd wordt met flinke pijnstillers en de boodschap: "Kijk het maar aan, hoe lang het nog gaat." Soms is het dan mogelijk om de laatste dagen van je hond of kat nog draaglijk te maken. Er zijn bijvoorbeeld 'paardenmiddelen' die je nooit aan een jong dier zou willen geven, omdat de bijwerkingen schadelijk kunnen zijn en het dier er andere mankementen van krijgt. Maar voor een oud huisdier dat niet veel maanden (of zelfs weken) meer te leven heeft, kunnen die middelen een prima manier zijn om het lijden te verlichten. De resterende tijd is dan namelijk te kort is om nog werkelijk schade aan te richten, aan bijvoorbeeld hart, lever of nieren. Oftewel: het doel heiligt dan de middelen. Biedt een dierenarts zoiets niet zelf aan, dan zou je erom kunnen vragen.

Gezwellen verzorgen

Als je informatie zoekt over gezwellen bij een hond of kat, lees je daar van alles over: dat deze soms operatief te verwijderen zijn. Dat er monsters genomen kunnen worden om te onderzoeken of het goed- of kwaadaardig is. Maar wat nou als je al wéét dat een gezwel is uitgezaaid, of dat het op een plek zit waar het niet te verwijderen is. Dat er dus niets meer te onderzoeken of te bestrijden valt. Wat veel lastiger op internet te vinden is, is wat je dan nog wél kunt doen, om je huisdier zo goed mogelijk te verzorgen tot zijn tijd is gekomen. Wat doe je in zo'n geval?

Ontsmetten
Je huisdier lijkt er misschien (nog) niet veel last van te hebben. Een gezwel kan echter hard groeien en kan er heel vies gaan uitzien. De huid raakt zo gespannen of zelfs beschadigd dat het erg pijnlijk en ontstoken kan raken. Vraag je dierenarts eens om een goed, niet prikkend ontsmettingsmiddel zoals Hibicet. Dit middeltje kun je in onverdunde vorm lang bewaren. Je verdunt het voor gebruik met water en je kunt er wonden en ontstekingen mee deppen of spoelen. Om te spoelen kun je het in een injectiespuit (zonder naald) opzuigen. Daarna kun je het middel zelfs in de wond of opening (plooi, bult, etc.) spoelen. Wees daarbij vooral niet te bang om je huisdier pijn te doen. Het prikt niet en hoe meer bacteriën je doodt, hoe minder pijn je dier zal hebben. Zo kun je akelige aandoeningen een beste poos onder controle houden.

Huidverzorging
Is de ontstoken zwelling goed ontsmet, dan kun je daarna de gespannen, soms rode of geïrriteerde huid verzorgen. Een gezwel kun je bijvoorbeeld verzachten met een helende crème, zoals Bepanthen. Deze crème helpt de huid soepel te blijven en zich (zoveel als mogelijk) te herstellen. Dat vermindert bovendien de druk en spanning die het gezwel veroorzaakt op de huid.

Comfort en weerstand verhogen

Weet dat een dierenarts je nooit een middel mag en kan geven dat bedoeld is voor mensen, als er een alternatief op de medicijnenmarkt is speciaal voor dieren. Dit terwijl deze doorgaans veel duurder zijn. Zelf dokteren met mensen-medicijnen is natuurlijk niet een heel goed idee. Maar bij een ongeneeslijk ziek dier kun je plank niet snel misslaan, als je middelen gebruikt die ook geschikt zijn voor (mensen) baby's. Ook hier geldt: het doel heiligt in dit geval de middelen.

Niesziekte
Een voorbeeld van groot ongemak waarbij comfort en weerstand een belangrijke rol spelen, is niesziekte bij de kat. Een kat kan hiertegen worden ingeënt, maar kan de ziekte dan alsnog in een mildere vorm krijgen. Niesziekte is niet te genezen. Een kat gaat er meestal niet dood aan, maar er zijn ook geen medicijnen voor. Er zijn bovendien katten waarbij de ziekte chronisch is geworden. Zij zullen ook nooit meer volledig herstellen. Zo'n kat proest, rochelt en kucht veel, soms met enorme snottebellen. Je ziet duidelijk hoe ongemakkelijk een kat zich daarbij voelt. Soms vegen ze driftig met hun voorpoot langs hun snoetje, gefrustreerd. Zulke katten kun je wel helpen door hun weerstand en hun comfort te verhogen. Daarvoor kun je ze het voedingssupplement L-Lysine geven. Dit is gewoon voor mensen verkrijgbaar. Een zoutoplossing als neusdruppels of spray kan bijvoorbeeld verlichting geven. Het is wel lastig toe te dienen bij een kat, maar als het je lukt kun je zo zijn ademhaling wat vergemakkelijken.

Schoonmaken
Omdat nieszieke katten ook vaak snotneuzen en vieze ogen hebben, vinden ze het meestal heerlijk om met een zachte hand schoongemaakt te worden. Wat goed werkt is lauwe, sterke thee. Met een wattenschijfje kun je voorzichtig de ooghoeken en het neusje schoonmaken. Thee bevat componenten die de slijmvliezen versterken. Comfortverhogend, een geniet-momentje voor jullie allebei.

Tegenstribbelen
Sommige katten moeten niets hebben van 'gepruts' aan hun lijf. Als je de verzorging combineert met iets dat je kat fijn vindt, zoals een lekker snoepje of een kriebeltje onder zijn kinnetje, is het mogelijk om een positieve associatie te creëren. Merkt je kat bovendien dat hij zich na de verzorging wat beter voelt, dan zal hij wellicht niet meer tegenstribbelen. Dwang bij een kat werkt (misschien nog meer dan bij honden) vaak averechts en is daarom af te raden.

Is je huisdier "op"?

Er zijn nog veel meer denkbare situaties waarin je huisdier op hoge leeftijd kan verkeren en waarin hij misschien niet eens werkelijk ziek is, maar gewoon 'op' begint te raken. Dieren vinden het zelf vaak heel frustrerend als zij bijvoorbeeld niet meer zindelijk zijn of niet meer goed kunnen eten, slecht zien of horen. Deze ouderdomskwalen kun je als baasje verzachten door om te beginnen niet boos te worden als er iets mis gaat. Natuurlijk vind je het vervelend als je hond in huis heeft geplast of als je kat niet op de bak is gegaan maar net ernaast. Maar dat vindt je hond of kat zelf ook!

Incontinent

Voor reuen die ongemerkt druppels of kleine plasjes verliezen, bestaat een incontinentieband. Voor teefjes die druppelen kun je gewoon het loopsheidsbroekje gebruiken. Een hond kun je wat vaker uitlaten, voor een kat kun je de bak zo gemakkelijk mogelijk bereikbaar maken. Lukt het je huisdier echt niet meer om de blaas te beheersen door ouderdom en is er geen onderliggende oorzaak te vinden, dan kun je overwegen voor die laatste weken een luier te gebruiken. Bij de dierenarts zijn speciale dierenluiers verkrijgbaar, maar je kunt ze ook eenvoudig en goedkoper zelf maken door een gat in een babyluier te knippen ter hoogte van de staart. Plak de geknipte rand af met tape, zodat de absorberende korreltjes er niet uitvallen.

Eetproblemen

Heeft je hond moeite met eten, zorg dan voor zachtere of kleinere brokjes. Of laat de brokjes even weken in een beetje heet water en voeg wat Brinta toe. Controleer voor het voeren wel even of het genoeg is afgekoeld en voeg desnoods wat koud water toe. Een kat wil vaak niet eten als hij niet goed kan ruiken. Zorg in dat geval voor een sterk ruikend merk (nat)voer. Je verwacht het misschien niet, maar blikvoer kan soms beter werken dan -in onze beleving heel luxe- verse vis of vers vlees. Ook voor een konijn dat niet wil of kan eten, kun je de brokjes, het biks (de groene korreltjes in het voer) laten weken voordat je het geeft. Konijnen hebben een gevoelig darmstelsel, dat niet stil mag liggen door het weigeren van voedsel. Desnoods kun je het geweekte voer met een spuit in zijn bekje doen. Wrijf zachtjes over zijn buik en houd hem warm. Zelfs bij hoge buitentemperaturen raken konijnen onderkoeld als zij ziek zijn.

Doof of blind

Voor slechtziende katten of honden is het belangrijk dat alles in huis een vaste plek heeft. In een vertrouwde omgeving redden zij zich prima. Is je kat gewend om naar buiten te mogen, zorg dan voor een beschermde omgeving, zoals een ren. Een hond die doof is geworden, kun je beter aan een (lange) lijn houden en alleen op veilige, omheinde plekken los laten lopen. Een dove hond kan ook paniekerig gaan reageren op harde geluiden, waar hij vroeger niet van schrok. Mogelijk omdat hij extra gealarmeerd is als hij ineens wél iets hoort, dat hij niet kan thuisbrengen. Contact met jou als baasje zoals jullie gewend waren, wordt lastiger. Je geruststellende woordjes kan hij niet meer horen en hij zal niet meer snel komen aanrennen als jij de kast met lekkertjes opent. Honden zijn echter keien in het lezen van gedrag en gebaren. Dus jouw stemming merkt hij zeker wel op. En wat nooit gaat vervelen is een dagelijkse borstelbeurt. Een vaste tijd op de dag waarop je je huisdier verzorgt kan, vooral voor een dier dat jouw stem niet meer hoort of je uitdrukking niet goed meer kan zien, een heerlijk vertrouwd momentje worden voor jullie allebei.

"Beter" worden

Je zult zien dat je huisdier sommige handelingen van de nieuwe verzorging de eerste keer wat vreemd vindt, maar al snel merkt hij dat hij zich daarna beter gaat voelen en zal hij deze verzorgingsbeurten als verwennerij gaan ervaren. Voor jou als baasje is het een heel prettige manier om je nuttig te voelen, het gevoel te hebben nog iets voor je maatje te kunnen doen, ook als hij nooit meer beter wordt. Het is soms zelfs zo prettig voor een dier om op deze manier vertroeteld te worden, dat het lijkt of hij door al die aandacht weer opknapt. Dat is natuurlijk fantastisch, maar blijf realistisch. Meestal is het een opleving en betekent het niet dat je huisdier werkelijk beter wordt. Het mooie is natuurlijk wel dat het bewijst dat je goede zorgen effect hebben. Je vermindert daadwerkelijk zijn lijden en hij voelt zich echt beter. Maar dat is iets anders dan genezen.

Foto's van mooie momenten

Je zou af en toe een foto of filmpje van je huisdier kunnen maken. Niet alleen een leuke herinnering voor later, maar je kunt hierop ook zien hoe je dier verandert. Als je er zo dicht bij betrokken bent, er met je neus bovenop zit, zie je soms niet eens hoe mager of smoezelig je huisdier is geworden, of hoe hard een gezwel gegroeid is. Heb je toch nog twijfels over het juiste moment waarop je beslist dat het einde is gekomen, houd dan in gedachten wat je doel was met deze verpleging in je eigen 'dieren-hospice': je wilde de laatste dagen van je huisdier zo dragelijk en comfortabel mogelijk maken. En dat heb je gedaan. Wacht liever niet tot zelfs dát niet meer lukt. Bewaar die mooie herinneringen aan jullie laatste fijne tijd samen. Je huisdier zal dat zeker waarderen: je hebt al het mogelijke voor hem gedaan en reken maar dat hij dat weet!

De tips op een rij

• Alle aandacht werkt helend
• Verbeter het comfort
• Verhoog de weerstand
• Verzorg huid en wonden
• Zorg voor veiligheid en bescherming
• Bestrijd de pijn
• Help je huisdier schoon te blijven
• Pas zijn voeding aan
• Straf niet voor ongelukjes
• Blijf realistisch
• Maak foto's
• Geniet samen!