Alcohol en vogels, dronken vogels door gefermenteerde bessen

Vogels die bessen en andere natte vruchten eten lopen het risico om ‘dronken’ te worden aangezien overrijpe vruchten na een fermentatieproces alcohol aanmaken. Verondersteld wordt dat door de klimaatverandering dit verschijnsel vaker kan optreden. Door een langere herfst hebben de bessen langere tijd om te fermenteren. Ook treedt er vaak eerder vorst op en door de vorst wordt zetmeel omgezet in suikers en na dooi kunnen de gistbacteriën een versnelde fermentatie ondergaan en de suikers omzetten in ethylalcohol, een consumeerbare vorm van alcohol. Bessen en vruchten kunnen daarmee een percentage alcohol bevatten van 4 tot 5%. Ook is er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van alcohol op vogels.

Laboratoriumonderzoek

Onderzoeker van de universiteit van Oregon hebben zebravinken ingezet om beter te begrijpen hoe alcohol uitwerkt op de menselijke spraak. Door de effecten van alcohol te meten hoopt men het brein beter te begrijpen. Er werd 6% alcohol aan het water toegevoegd en deze dosering gaf geen ernstige problemen zoals coördinatieproblemen in de bewegingen en ook trad geen slaperigheid op. Wel had de toegevoegde alcohol effect op het zingen van de vogels. Bij de zang van vogels horen we geluidsgolven die een bepaalde frequentie (toonhoogte) hebben. Daarnaast horen we een bepaalde sterkte (amplitude). De wisseling in geluidsterkte of volume wordt veroorzaakt door de amplitude van de geluidstrillingen. Bij de zebravinken die gedronken hadden van het water met alcohol werd waargenomen dat de geluidsterkte verminderde. Ook werd de zang slordiger. Met de uitkomsten van het onderzoek kan men mogelijk beter de manier waarop alcohol het spraakvermogen beïnvloedt testen op mensen.

Alcohol in de natuur

Alcohol aanwezig in de natuur

Als vogel hoef je voor de consumptie van alcohol niet naar een laboratorium, in bepaalde perioden van het jaar is het ook rijkelijk aanwezig in de natuur. In Europa en Noord-Amerika worden dronken vogels meermaals aangetroffen. Dat er weinig over gepubliceerd wordt is niet helemaal vreemd omdat verreweg de meeste vogels onder invloed van alcohol natuurlijk niet worden waargenomen. En als men al dronken vogels ziet is er geen blaaspijpje om dat te kunnen vaststellen. Wat veelal vastgesteld wordt is dat de vleugelbewegingen ongecoördineerd zijn en de vogels eveneens niet gecontroleerd lopen.

Ongevallen

Een enkele keer is veterinair deskundige Duff uit Engeland voor hulp ingeroepen bij een verdachte dood van merels bij een basisschool. Uit onderzoek bleek dat de vogels waren omgekomen door het eten van gefermenteerde bessen waarbij de alcohol de dood van de vogels had veroorzaakt. Het ligt voor de hand dat de ‘aangeschoten’ vogels zich doodvliegen omdat ze niet meer voldoende kunnen navigeren. Natuurlijk zijn er ook situaties dat de vogels zich verwonden in hun ongecontroleerde vlucht. Als dergelijke diertjes worden aangetroffen dan kan men deze het beste in een kartonnen doosje zetten met enkele gaatjes erin en binnen enkele uren hebben de vogeltjes de roes weer uitgeslapen dan kunnen ze weer monter hun eigen vaste weg kiezen.

Ook Monica Wesseling verhaalt in haar boekje 'Waarom krijgt een specht geen koppijn?' over aangeschoten merels die eten van duindoorns. De merels eten eerst van andere besdragende struiken omdat de bessen van de duindoorn dan nog vrij zuur zijn. Ze beginnen daarom pas later aan de duindoorns. Tegen die tijd zijn de bessen echter al gaan gisten en bevatten alcohol. Ze zegt verhalen te hebben gehoord dat de merels laveloos onder de struiken lagen.

Natuurlijke weerstand

Er zijn vogels die gedurende het late najaar en winter vooral aangewezen zijn op het eten van bessen. Daarbij zijn er soorten bij die zich ook hebben aangepast aan gefermenteerde bessen bijvoorbeeld de pestvogels. Pestvogels hebben een relatief grote lever en waarschijnlijk kunnen ze daardoor ook beter tegen alcohol. De lever breekt de alcohol af voordat het gevaarlijk kan worden. De cederpestvogels hebben een lever die maar liefst 5% van het lichaamsgewicht bedraagt. Toch vlogen tussen 2005 en 2007 zich hele zwermen cederpestvogels zich dood tegen ramen en andere obstakels door overmatig alcoholgebruik. Normaal gesproken is het korte darmkanaal van de cederpestvogel zeer geschikt om veel bessen en fruit te eten. Dat het dan toch mis ging had waarschijnlijk als oorzaak dat de vogels zoveel besjes gegeten hadden dat ze zijn opgeslagen in de slokdarm waar de bessen zijn gaan gisten met als gevolg een hoge alcoholproductie.

’Vogelgriep’

In Oostenrijk werden in 2002 zo’n veertig dode vogels aangetroffen. Daarbij werd onmiddellijk gedacht aan vogelgriep. Maar ook deze vogels bleken gefermenteerde bessen te hebben gegeten. Volgens de onderzoekers leken de levers van de dode vogels op die van ‘chronisch alcoholisten’. Ook hier bestond het vermoeden dat de bessen in het spijsverteringskanaal nog verder waren gefermenteerd.
In 2011 zetten enkele tientallen dode spreeuwen de Roemeense overheid ook al op het verkeerde been. Bij onderzoek aan de kadavers bleek dat de spreeuwen zich te goed hadden gedaan aan de restanten van de plaatselijke wijnproducenten.