Haast's adelaar: de grootste legendarische adelaar ooit

In de films over Middle Earth: 'The Hobbit' en 'The Lord of the Rings' wordt deze adelaar goed getoond. We hebben het over de geweldige reuzenadelaars. Mogelijkerwijs zijn de vogels uit de beroemde verhalen van J.R.R. Tolkien afgeleid van de uitgestorven Haast's adelaar die ooit op onze aarde heeft geleefd. De Haast's adelaar joeg op de moa terwijl hij zelf werd opgejaagd door de Maori, die hem ook wel Hakawai noemden.

Het leven van de Haast's adelaar

De Haast's adelaar is ook wel bekend bij zijn wetenschappelijke naam 'Harpagornis Moorei'. Hij werd gezien als de leeuw van de lucht. De reus sloeg trots met zijn vleugels met een spanwijdte van ongeveer 2,6 meter in de lucht en een schrille kreet weerklonk zodra hij naderde. Naar verluidt woog hij zo'n 18 kilo, maar zijn gewicht belemmerde zijn vlucht niet. Door de enorme kracht die zijn vleugels bezaten, vloog hij meesterlijk door de lucht.

Met zijn 'adelaarsogen' was geen prooi hem te slim af. Hij schoot snel naar beneden als hij dichterbij zijn prooi kwam en greep hem met zijn immense klauwen vast. Hij viel aan met een snelle combinatie van zijn snavel en zijn klauwen, alhoewel een stevige greep van zijn klauwen genoeg was om zijn prooi te verwonden of zelfs te doden. Alhoewel mensen soms ten prooi vielen aan de Haast's adelaar, was de moa zijn favoriet. Deze grote maar weerloze vogel werd vaak opgejaagd door de Haast's adelaar. Hij rende voor zijn leven, maar de Haast's adelaar was hem vaak te snel af.

De maori en de moa

De Maori, de bewoners van Nieuw Zeeland, joegen op zowel de moa als de Haast's adelaar, alhoewel ze deze laatste niet altijd te pakken kregen. Echter, joegen ze wel vol op de moa, de vogel die tot de primaire voedselbron van de Haast's adelaar behoorde. Met het uitsterven van de moa, doordat er zodanig veel op de vogels werd gejaagd, verdween ook de primaire voedselbron van de Haast's adelaar. Hiermee werd de populatie van de Haast's adelaar steeds minder, tot deze omstreeks 1400 uitstierf.

Haast's adelaar, Pouakai en Hakawai

In 1871 zijn de botten van de toen nog naamloze vogel gevonden door F. Fuller. Het was Julius von Haast die de naam naar zijn eigen had vernoemd tot 'Haast's adelaar'. De Maori van het verleden hadden echter een andere naam gegeven aan de vogel, die toen nog niet bekend stond als Haast's adelaar. Zo noemde de Maori en de Nieuw Zeelandse gouverneur sir George Grey de vogel 'Pouakai', wat grote zwart/witte jager betekent.

Daarnaast noemde ze hem Hokio ofwel Hakawai. Volgens de Maori had Raka Maomao, de God van de wind, elf vogels. Hokio was één van zijn elf vogels die s'nachts vanuit de hemel afdaalde naar de aarde. De Maori geloofden dat het een slecht voorteken was als je de kreten van de vogels hoorde. Dit voorspelde meestal ruzie of zelfs oorlog.

De adelaars van 'the Hobbit' en 'the Lord of the Rings'

Soortgelijke vogels als de Haast's adelaar komen voor in de boeken en films 'The Hobbit' en 'The Lord of the Rings'. Mogelijkerwijs is de Haast's adelaar een inspiratiebron geweest voor de meesterlijke schrijver van Middle Earth, J.R.R. Tolkien. Hij beschrijft immens grote vogels die meevechten in de oorlogen die in Middle Earth worden gevoerd. Daarnaast zijn zij zelfs in staat om dwergen, mensen, dwergen en hobbits mee te dragen in hun klauwen of op hun ruggen.

The Hobbit

Denk maar aan de film The Hobbit, waarin naamloze grote adelaars de dwergenkoning Thorin Oakenshield en zijn companions redden van de Wargs en Goblins. De adelaars dragen de dwergen in hun grote klauwen hoog in de lucht en vliegen over de Anduin rivier. In het laatste deel van The Hobbit, 'Battle of the Five armies' die in december 2014 in de bioscopen wordt vertoond, vechten de adelaars mee in de grote strijd die zal worden gestreden nabij de Lonely Mountain.

The Lord of the Rings

In The Lord of the Rings wordt de tovenaar Gandalf gered uit Isengard nadat hij door Sauruman gevangen werd gezet op het hoogste punt van de toren. Gandalf ontsnapt doordat hij zich van de toren laten vallen, precies op het moment dat de adelaar Gwaihir aan komt gevlogen en hem opvangt op zijn rug. Ook in het laatste deel van The Lord of the Rings ('The Return of the King'), keren de adelaars terug naar Middle Earth, om Koning Elessar (Aragorn) bij te staan in zijn gevecht van Morannon, de slag die werd gestreden bij de Black Gate of Mordor. De adelaars vechten onder andere tegen de Nazgûl. Tot slot vliegt Gandalf op de rug van Gwaihir de hobbits Sam en Frodo tegemoet in Mordor, waar zij de 'ene ring' hebben vernietigd. Gwaihir en de andere adelaars die meevliegen, pakken Frodo en Sam op met hun klauwen en dragen ze weg uit Mordor.

De adelaars uit Middle Earth en de Hakawai

De adelaars uit Middle Earth hebben veel weg van de Haast's adelaar of Hakawai zoals de Maori ze hebben gekend. Beide adelaars zijn van immense grootte, alhoewel de Haast's adelaar niet op kan tegen de adelaar uit Middle Earth die naar beschrijving in de boeken een spanwijdte heeft van 23 meter. Tolkien beschreef in zijn boeken dat de adelaars gevreesd werden door hun vijanden, wat ook niet onwaarschijnlijk was als je keek door de ogen van de Moa of de Maori zodra er een Haast's adelaar naderde met zijn spanwijdte van bijna 3 meter.

Daarnaast beschreef Tolkien dat de door hem beschreven adelaars hun vijanden hoog in de lucht tilden om hen vervolgens te laten vallen om hen te verwonden of te doden. Of de Haast's adelaar dit ook deed, is niet bekend. Hij was er wel krachtig genoeg voor … De Haast's adelaar is dan wel uitgestorven, maar hij zal niet zo snel worden vergeten. Zijn soortgelijke kan immers worden bekeken in de films over Middle Earth.

Lees verder

• Moa: de grootste vogel die in Nieuw Zeeland heeft geleefd