Aquariuminrichting: wanden, bodem en terrassen

Na onze keuze bepaald te hebben wat betreft het soort aquarium, richten we onze aandacht op de bodem en wanden van het aquarium. Esthetisch gezien zijn wanden een pure noodzaak, tenzij men door de achterruit zichtbare bloemetjesbehang, spiegelende ruiten, zichtbare lijm-en kitnaden en hulpapparatuur als mooi ervaart.

Aquariuminrichting: Bodem, wanden en terrassen

Een donkere achterwand met een ruwe structuur, waarop door de verlichting van boven diepe schaduwplekken ontstaan, contrasteert scherp met de ervoor staande planten. Vooral indien we tussen de plantengroepen doorzicht hebben op dergelijke ondefinieerbare ‘diepe gaten’, wordt de diepte werking van de bak zeer gunstig beïnvloed. Om dezelfde reden brengen we geen egaal vlakke bodem aan, maar creëren we de nodige hoogteverschillen door het aanbrengen van terrassen.
De samenstelling van de bodem kan het beste bestaan uit fijn grind of rivierzand; de onderste laag ‘ongewassen’ en de deklaag van cá. 2 cm goed schoongewassen, zodat we geen vertroebeling van het water krijgen. Behalve het advies aan de beginner om de bodem vooral niet te voedingsrijk te maken, raden wij aan om de bodem niet met licht maar met donker grind af te dekken, daar de vissen dit prettiger vinden en dit een fraaiere aanblik biedt. Koopt men zand of grind, dan moet dit dus niet al te fijn zijn en donker van kleur. Verder is het raadzaam het opschrift ‘gewassen aquariumzand’ niet al te serieus nemen en met name het als deklaag te gebruiken zand grondig na te wassen. Het wassen van zand gebeurt door kleine hoeveelheden in een emmer onder stromend water krachtig te roeren. Zo nu en dan het water afgieten en weer opnieuw beginnen. Controle op helderheid is eenvoudig. Men neemt wat van het gewassen zand en deponeert dat in een met schoon water gevuld glas of jampot. Zelfs na krachtig roeren dient het water volkomen helder te blijven. Het zgn. ongewassen zand voor de onderlaag spoelen we even door tot het schuim eraf is.

De wanden en de terrassen in het aquarium bepalen behalve de schoonheid van de bak tevens de mogelijkheden bij de inrichting. De wanden kan men uit diverse materialen vervaardigen, zoals cement, stenen, turf, kurkschors of tempexplaten. Wanden en terrassen waarin cement is verwerkt moeten goed worden uitgeloogd. Uitlogen geschiedt door het aquarium (met de cementwerken) met water te vullen en op ca. elke 100 liter water 1 theekopje azijn toe te voegen. Na 24 uur het water verwijderen (tegelijk de grijze neerslag afhevelen) en opnieuw vers water met azijn inbrengen. Nadat men een keer of 3 het water aldus heeft ververst, komen geen stoffen meer vrij en kunnen de cementwerken zonder gevaar worden gebruikt. Het snelst werkt men met sneldrogende bouwlijm waaraan kleurstof wordt toegevoegd, voor zover het cement straks zichtbaar is.
Leisteen, lava-, turf-, en kurkschorswanden vervaardigt men het beste door het betreffende materiaal op het glasruit of eternietplaat aan te brengen. Wanden van turf hebben de eigenschap snel af te brokkelen en het water sterk aan te zuren, met alle nare gevolgen van dien. Dit kan worden tegen gegaan door de turf in een dunne laag op de ondergrond aan te brengen en met epoxyhars te impregneren. Ook kurkschors is goed te gebruiken, maar dient, om narigheid te voorkomen, te worden voorbehandeld door uitkoken, zorgvuldig borstelen en inwateren. Tegenwoordig zijn tempexwanden zeer gewild en deze worden dan ook in verscheidende structuren in de aquariumhandel aangeboden. Men kan deze echter ook zelf vervaardigen. Bij de handel in verpakkingsmaterialen zijn platen in het formaat 1 x 2 m verkrijgbaar. De dikte loopt op per centimeter tot een maximale dikte van 6 cm. Inbranden met behulp van benzine-of gasbrander (wel voorzichtig) geeft grillige structuren. Hierna verven met bijvoorbeeld schoolbordenzwart of groen, roodbruin of een combinatie van deze kleuren en eventueel afdekken met epoxyhars om het afbrokkelen tegen te gaan. De lange achterwand loopt van zijruit tot zijruit. De zijwanden tussen voorruit en achterwand sluiten aldus de achterwand in. Men bedenke dat het drijvend vermogen van tempexplaten enorm is, dus voorkom omklappen van de wanden in een met water gevuld aquarium.

De terrassen kan men uit allerlei materiaal vervaardigen. Veel gebruik wordt gemaakt van veenkienhout en lava- of natuursteen. Kienhout bestaat uit bewaard gebleven boomstronken en wortels, hetgeen door de werking van humuszuren werd bereikt. Juist deze conservering door humuszuren onderscheidt kienhout van gewoon hout zoals dat in onze bossen wordt aangetroffen. Kienhout kan men kopen in de aquariumhandel. Alvorens dit hout te gebruiken dient het goed te zijn ingewaterd, dat wil zeggen dat het geheel met water is verzadigd en niet in het aquarium gaat drijven. Verder moet men de zachte gedeeltes verwijderen, waarna de harde kern grondig wordt schoon geboend. Als men terrassen van kurkschors optrekt, geldt voor de behandeling hetzelfde als vermeld bij de kurkschorswanden.


Bij een speciaalaquarium voor cichliden wordt voor wanden en terrassen in ruime mate gebruik gemaakt van stenen. De constructie moet echter van dien aard zijn dat het bouwwerk niet ondermijnd kan worden en dan instort. Dus opbouwen vanaf de kale bodem en niet op de zandbodem! Waar en hoe hoog terrassen worden aangebracht, moet de aquariaan zelf bepalen; wel moet hij bedenken dat terrassen evenwijdig aan de voorruit geen dieptewerking hebben. Door onder hoeken van bijvoorbeeld 45 graden te werken, wordt dit veel beter. Verder dienen de terrassen van verschillend niveau te zijn en trapsgewijs van laag naar hoog (van voor naar achter) te worden aangebracht, waarbij men symmetrie vermijdt. Dus geen gelijke terrasvormen of hoogten links en rechts in de bak. Verder trachten we op ca. 1/3 van de lengte een doorkijk op de achterwand te realiseren door de terrassen aldaar laag te houden. Naar welke zijde hangt af van uit welke richting we gewoonlijk de bak inkijken, wat mede wordt bepaald door bijvoorbeeld de plaats van de zithoek. Ook de beplanting in deze doorkijk houden we laag. Door straks op een geraffineerde wijze de planten te combineren, kan men het uiterste bereiken wat betreft de diepte werking.

Zoals gezegd, bepaalt de opzet van terrassen en wanden de mogelijkheden en het te behalen resultaat. Wees daarom niet gehaast met dit deel van de inrichting, maar probeer diverse mogelijkheden terdege alvorens tot “vastbakken” van de “fundering” over te gaan.