Hoe zieke vissen pijnloos doden?

Aquariumhouders worden vroeg of laat geconfronteerd met zieke vissen. Vaak is een vis ziek als hij zich niet 'normaal' gedraagt en moet de aquariaan een diagnose proberen te stellen om de vis te genezen. In sommige gevallen werkt de behandeling niet of is de vis ongeneeslijk ziek. Hoe frustrerend het dan ook mag zijn, in dit geval is het beter om de vis uit zijn lijden te verlossen en liefst zo pijnloos mogelijk voor de vis. Spijtig genoeg bestaat over het doden of de euthanasie van vissen veel misverstanden. Veel dodingsmethoden worden uitgevoerd zonder kennis van zaken ook al zijn ze goed bedoeld. Maar hoe zit het dan met het lijden van de vissen en wat zijn de beste dodingsmethoden?

• Waarom de vis doden?
• Voelen vissen pijn?
• Diervriendelijke dodingsmethoden
• Overige dodingsmethoden

Waarom de vis doden?

De enige goede reden om een vis te doden, is wanneer de vis ernstig lijdt en niet meer te redden is door eventueel medicijnen en/of goede zorgen. Ongeneeslijke zieke, misvormde en/of verzwakte vissen kunnen zo snel en pijnloos mogelijk uit hun lijden worden verlost. Het is de verantwoordelijkheid van de aquariaan om het tijdstip te bepalen wanneer het beter is om euthanasie te plegen. De vis laten afzien tot het sterft is niet diervriendelijk. Indien je het echt niet over je hart krijgt om de vis te doden, dan kan je je altijd laten bijstaan door iemand anders of het door een andere persoon laten uitvoeren. Daarnaast kan het gebeuren dat je één of meerdere vissen moet opofferen bij de dierenarts om achter de oorzaak van een ziekte, besmetting of vissterfte in je aquarium te geraken. Andere redenen zoals bijvoorbeeld overbevolking, geen mooi uiterlijk of overbodige vissen zijn geen diervriendelijke redenen om vissen te doden. Probeer altijd naar oplossingen te zoeken indien je je vissen kwijt wilt. Eventueel kan je ze gratis aanbieden in winkels en/of aan anderen aquarianen.

Voelen vissen pijn?

Dit vraagstuk zorgt binnen de wetenschap voor tegenstrijdige antwoorden. Sommige wetenschappers menen dat vissen weinig of geen pijn voelen omdat de vis op pijn reageert via een reflexmatig mechanisme en dat de hersenschors van de vis slecht ontwikkeld is. Andere wetenschappers daarentegen zijn van mening dat vissen wel degelijk pijn voelen omdat ze een thalamus bezitten die de pijnsensaties doorgeven. De meest voor de hand liggende conclusie is dat de vis wel pijn ervaart omdat hij over een hersenschors en een thalamus bezit, nodig voor het ervaren van pijngewaarwording. Daarnaast tonen verschillende onderzoeken aan dat er anatomische en psychologische overeenkomsten bestaan met de mens. Onaangename prikkels worden ook door vissen vermeden. Een Duits onderzoek heeft ook de werking van pijnstillers op vissen aangetoond. Het is dus aannemelijk dat vissen pijn, stress en angst kunnen ervaren.

Diervriendelijke dodingsmethoden

Deze methoden gelden zowel voor koudwater- en warmwatervissen als voor zoetwater-en zeewatervissen.

Verdovingsmiddelen

Het gebruik van verdovingsmiddelen is een pijnloze en gemakkelijke methode om vissen te euthanaseren. Bij een overdosis van een verdovingsmiddel zal de vis vreedzaam inslapen, niet meer bijkomen en sterven. Het verdovingsmiddel wordt altijd toegediend via het water waardoor het via de kieuwen van de vis wordt opgenomen. In eerste instantie zal de vis meestal kalmer worden waarna hij zal inslapen en sterven. Deze methode is een diervriendelijke en humane euthanasie waardoor het dier zonder lijden kan heen gaan. Er kunnen verschillende verdovingsmiddelen gebruikt worden namelijk:

• TMS (tricaine methanesulfonate)
• Methomidate HCL (methomidate hydrochloride)
• MS 222 (methanesulfonate 222)
• Eugenol (kruidnagel olie) (0,5 ml op 1 liter te gebruiken)
• Bezocaïne (5 gram mengen met 25 ml aceton en vervolgens 2 ml op 1 liter te gebruiken)
• 2-phenoxyl-ethanol (5 ml op 1 liter te gebruiken)

De eerste drie middelen zijn enkel beschikbaar voor dierenartsen. De laatste drie middelen kan je bij de apotheker verkrijgen.
Voordat je de vis in het water brengt is het belangrijk om het mengsel goed te roeren zodat de vloeistoffen goed gemengd zijn. Het duurt maar een paar minuten voordat de vis sterft maar toch is het belangrijk om de vis lang genoeg in het verdovingsmiddel te laten om zeker te zijn dat ze niet meer bijkomt en zeker dood is.

Een harde klap op het hoofd

Dit is een snelle en effectieve dodingsmethode die met nauwkeurigheid en van de eerste keer correct moet uitgevoerd worden. Is dit niet het geval dan kan het lijden van de vis heel zwaar zijn. Door een correcte harde klap op het hoofd worden de hersenen vernietigd en kunnen de zenuwimpulsen zich dan ook niet meer ontwikkelen. De vis sterft hierbij dan ook onmiddellijk.

Onthoofding met verdoving

Onthoofding en decerebratie is een snelle en pijnloze dodingsmethode op voorwaarde dat het met de aangepaste gereedschap op de juiste plaats en met een vaste hand wordt uitgevoerd. Spijtig genoeg is dit heel moeilijk en kan je verkeerd onthoofden. Je moet in de hersenen snijden om die onherstelbaar te vernietigen. Een onthoofding dient best altijd vooraf gegaan te worden door een verdovingsmiddel. Door een onthoofding alleen kunnen de neuronen in de hersenen van de vis na de onthoofding nog een tijdje actief blijven waardoor er nog pijnsignalen worden gemaakt. Na een tijdje zullen deze cellen ook afsterven door de afwezigheid van zuurstof en bloedtoevoer maar we kunnen dus niet spreken van een pijnloze dood. Indien je een vis wilt onthoofden is het dus aangeraden om hem eerst te verdoven. Bij een verdovingsmethode ontstaat er een bewusteloosheid waardoor stress, angst en pijn voorkomen wordt.

Overige dodingsmethoden

Veel andere gebruikte dodingsmethoden hebben de dood van de vis tot gevolg maar zijn niet diervriendelijk en zeker niet pijnloos voor de vis. Methodes zoals kokend water, ijskoud water, verstikking, vergiftiging, in het toilet gooien enzovoort zijn dus onaanvaardbaar. Ook het invriezen in de diepvriezer is niet aanvaardbaar. Door de geleidelijke afkoeling vertraagt het metabolisme van de vis en gaat hij in shock maar de zenuwbanen blijven intact. De vis sterft uiteindelijk beetje bij beetje aan orgaanfalen.

Wees dus menselijk en kies voor een diervriendelijke euthanasie methode als je ooit voor de moeilijke taak staat om een vis te doden.