Witte stip in het zeeaquarium

Witte stip komt veel voor in het zeeaquarium. Er zijn een aantal manieren om deze ziekte te behandelen, maar hiervoor moeten in de meeste gevallen de vissen eerst uitgevangen worden.

Cryptocaryon irritans

De ziekte witte stip wordt veroorzaakt door een eencellig protozoön uit de klasse Ciliophora (trilhaardiertjes). De levenscyclus van Cryptocaryon bestaat uit vier stadia. Het vrijzwemmende stadium (theront) kan geen voeding opnemen en moet binnen 12 uur een vis infecteren. De theront dringt de huid van de vis binnen en verandert in het parasitaire stadium, de trophont. De trophont eet van de huid van de vis en begint te groeien. Na zo’n 48 uur is de trophont te zien als een klein wit stipje op de huid van de vis. De trophont groeit binnen enkele dagen uit tot 3-5mm. De trophont gaat nu zijn gastheer verlaten, maar is te zwaar om te zwemmen. Hij zet zich dan ook vast op het substraat. Op het substraat verandert de trophont in een cyste, deze cyste wordt tomont genoemd. Dit is de vermenigvuldigingsfase waarin er 100 tot 300 nieuwe theronts ontstaan.

Symptomen

Witte stip wordt voornamelijk gekenmerkt door kleine witte stipjes op de vinnen en het lichaam van de vis. Veel vissen zullen gaan schuren aan stenen of substraat of gaan in de stroming van een stromingspomp zwemmen om zo de jeuk als gevolg van huidirritatie te verlichten. Dit schuren is vaak het eerste symptoom van de infectie. De stipjes verschijnen pas later, als de trophonts gegroeid zijn. Ernstig geïnfecteerde vissen verliezen hun eetlust en verzwakken. Zwakke vissen kunnen sterven als gevolg van een Cryptocaryon infectie. Doodsoorzaak is meestal een verstoorde ademhaling en een verstoord osmotisch evenwicht, welke beide veroorzaakt worden door de beschadigingen die de parasiet toebrengt. Vissen kunnen ook overlijden aan een secundaire infectie als gevolg van een beschadigde huid.

Behandeling

Gezonde vissen met een goede weerstand kunnen een lichte infectie met Cryptocaryon vaak goed hebben. In een te volle bak, of in een bak met stipgevoelige vissen kan een stip uitbraak echter tot grote verliezen leiden.

Medicijn op koperbasis

De meest effectieve behandeling tegen witte stip is een behandeling met een medicijn op koperbasis. Omdat vrijwel alle ongewervelden schade zullen ondervinden van koper in het water, moet voor deze behandeling de vis uitgevangen worden. Er zijn in de handel diverse medicijnen te koop die geschikt zijn voor de behandeling van witte stip in het zeeaquarium. Lees altijd goed de gebruiksaanwijzing en volg deze nauwkeurig.

Laag zoutgehalte

Ook voor deze behandeling moet de zieke vis eerst uitgevangen worden. Zet een bak klaar met water met een zoutgehalte dat gelijk is aan het zoutgehalte in het hoofdaquarium. Zorg voor beluchting en verwarming. Plaats de vis in deze bak en verlaag gedurende enkele uren langzaam het zoutgehalte naar 1.017-1.018. Doe dit door steeds wat zout water te verwijderen en zoet water toe te voegen. Controleer de pH en hardheid en breng deze eventueel weer op peil door een hiervoor bestemde buffer toe te voegen. Ga op dag twee verder met deze procedure en verlaag het zoutgehalte naar 1.01-1.012. Houd nog steeds rekening met de pH en hardheid. De stippen moeten binnen drie dagen verdwijnen. Houd de vis na verdwijning van de stippen drie weken lang op dit lage zoutgehalte en blijf de pH en hardheid regelmatig testen. Breng na deze drie weken het zoutgehalte in twee tot drie dagen weer op peil, door geleidelijke verversingen met water met een te hoog zoutgehalte (minimaal 1.030). Houd de vis vervolgens nog een week in de gaten om te kijken of de infectie niet terugkeert. Hierna kan de vis weer terug in het hoofdaquarium.

Medicijnen niet op koperbasis

Er zijn enkele medicijnen in de handel die niet op koperbasis zijn en veilig zijn voor het gebruik in zeeaquaria met ongewervelden. De samenstelling van deze medicijnen is in de meeste gevallen niet bekend en de effectiviteit verschilt. Volg ook hier de aanwijzingen op de verpakking goed op.

Knoflook

Veel zeeaquarianen behandelen stip in eerste instantie met knoflook. Hoewel de effectiviteit hiervan niet bewezen is, lijkt het bij lichte besmettingen vaak afdoende te zijn. Gooi enkele doormidden gesneden teentjes knoflook in het water en week eventueel ook het voer in wat water met knoflooksnippers.

Rust

Vaak gehoord advies bij een witte stip uitbraak is rust. Stip komt vaak tot uiting bij gestreste vissen. Advies is dan ook om tijdens een stip uitbraak niet meer in de bak te gaan rommelen. Onderhoud moet zoveel mogelijk uitgesteld worden, zodat er niet steeds handen in de bak zijn. Vaak wordt deze rust ‘behandeling’ in combinatie met de knoflook behandeling gebruikt.

Voorkomen

Zoals zo vaak geldt ook hier; voorkomen is beter dan genezen. Plaats nieuwe vissen indien mogelijk altijd enkele weken in quarantaine. Zorg bovendien voor gezonde goed doorvoede vissen. Vermijd stress zoveel mogelijk en houd niet teveel vissen (of niet bij elkaar passende vissen) in één bak.

Tips

• Houd rekening met de levenscyclus van Cryptocaryon irritans. Wacht na een stipuitbraak altijd minimaal vier weken met het invoegen van nieuwe dieren.
• Omdat witte stip zeer besmettelijk is moeten vaak alle dieren behandeld worden. Houd alle vissen na behandeling vier weken uit het hoofdaquarium, zodat de levenscyclus van de parasiet doorbroken kan worden.
• Uit onderzoek blijkt dat zelfs de behandeling met kopermedicijn en de behandeling met een laag zoutgehalte niet altijd effectief zijn. Voor witte stip geldt dus echt; probeer het te voorkomen. Koop alleen gezonde vissen en plaats alles eerst in quarantaine.