De inrichting van een terrarium

Bij de inrichting van een terrarium zijn een paar aspecten van belang. Hier een redelijk uitgebreide uitleg van wat ik in de laatste jaren allemaal heb geleerd over het houden van reptielen.

Hygiëne

Het materiaal dat je in het terrarium stopt moet makkelijk schoon te houden zijn en mag niet snel gaan rotten, schimmelen of uiteen vallen in een vochtig terrarium. Het mag ook niet giftig of scherp zijn. Houd een terrarium goed schoon. Verwijder uitwerpselen zeer regelmatig. Gebruik uitsluitend desinfectiemiddelen op basis van peroxide of alcohol. Spoel na gebruik van een schoonmaakmiddel erg goed na met warm water.

Water

Elk dier dient altijd de beschikking over schoon water te hebben. Werk hierbij ook hygiënisch, omdat veel infecties (bacteriën, amoeben) via waterbakken verspreid worden. Ververs water zo vaak mogelijk en zeker als er uitwerpselen inliggen. Poets de bak met een schuurspons en warm water. Droog hem af voordat u hem weer gebruikt.

• Een waterbak moet zo stevig of zwaar zijn dat hij nooit om kan vallen, waardoor het hele terrarium nat zou worden.
• Zet een waterbak niet op 'looppaden', anders is het water snel vies.
• Geef altijd een schaal water, zeker na het leggen van eieren, en besproei de dieren regelmatig.
• Een groter watergedeelte moet goed worden gefilterd en kan via een stop makkelijk ververst worden.
• Een filter zorgt voor waterreiniging en waterbeweging. Als water beweegt, trekt zuurstof het water in.

Temperatuur

De temperatuur is nooit helemaal constant. Boots de natuurlijke temperatuurswisselingen tussen dag en nacht en de seizoenen zo goed mogelijk na. Met thermostaten kan de temperatuur geregeld worden. Indien gloeilampen worden gebruikt kan er een dimmer met een tijdschakelaar tussen gezet worden. Deze stel je zo in dat de lamp 's nachts minder fel gaat branden. Hang een thermometer niet te dicht bij de lampen of thermostaat op, zodat je kunt zien of de temperatuur op de bodem ook goed is.

Verlichting

De activiteit van terrariumdieren is vaak grotendeels afhankelijk van het dag-nachtritme. Een aantal soorten begint, onafhankelijk van de temperatuur, bij minderende daglengte een rustperiode. Alleen bij voldoede verlichting komen veel reptielen mooi op kleur. Verlichting laat planten groeien en geeft de dieren de nodige (stralings)warmte. Boots de lichtduur in het land van herkomst zo goed mogelijk na. Schakel 's nachts alle witte of gele lampen uit om stress te voorkomen. Dieren aan de evenaar kennen een daglengte van constant 12 uur. In West-Europa varieert de daglengte van ruim 16 uur in de zomer tot 8,5 uur in de winter. Zorg dat een lamp niet met de dieren of het glas in aanmerking komt.

• Gloeilampen: geven veel warmte en te weinig licht. Ook worden de kleuren van natuurlijk licht slecht nagebootst. Wel verspreiden ze de warmte erg goed, zodat de temperatuur overal gelijk is.
• Spotlampen: richten al de warmte en het licht op één plaats. Gebruik lampen van 40 Watt in terraria van minimaal 40 cm hoog. Spots van 60 Watt veroorzaken op minden dan 50 cm afstand vaak brandwonden.
• Persglaslampen: hebben hetzelfde effect als spots, maar zijn sterker dus geschikter voor grote terraria. Gebruik een poseleinen fitting. Gewone fittingen worden poreus, verkolen en verbranden.
• Keramische warmtelampen: stralen geen licht, maar wel veel warmte. Ze werken onnatuurlijk en zijn bij verkeerd gebruik gevaarlijk, omdat veel dieren bij oververhitting niet vluchten iot deze 'onzichtbare straal warmte'. Gebruik ze om grote terraria 's nachts bij te verwarmen. Gebruik een porseleinen fitting.
• TL-buizen: (en spaarlampen) geven veel licht en weining warmte. Ze zijn geschikt voor terraria waar veel planten in staan die weinig warmte nodig hebben.

UV-licht

De lampen die zojuist zijn beschreven geven geen UV-licht! UV-licht is nodig voor opbouw van het belangrijke vitamine D³. Het is voor het menselijke oog onzichtbaar. Je hebt UV-A, UV-B en UV-C. UV-A activeert en onderhoudt de huid, waardoor deze o.a. een mooie kleur krijgt. UV-B wordt gebruikt voor de aanmaak van vitamine D³. Een teveel van elk UV-licht is schadelijk, maar met name UV-C veroorzaakt snel huidkanker en oogproblemen. Het wordt door de ozonlaag tegengehouden. Lees dus goed de gebruiksaanwijzing van elke lamp.

• Halogeenlampen zonder beschermglas geven veel licht in een brede straal, inclusief UV en geven veel warmte. De kleine typen zijn geschikt in kleinere terraria. Plaats deze lampen nooit te dicht bij brandbare voorwerpen.
• PLL-lampen zijn compact, energiezuining en geven veel licht.
• UV-B lampen in TL-vorm, speciaal voor terraria, mogen de hele dag aanstaan.

Vochtigheid

In terraria zijn de bodemvochtigheid, de hoeveelheid neerslag en de Relatieve luchtVochtigheid (RV of RH, Relative Humidity) erg belangrijk. Deze laatste is een maat voor de hoeveelheid water in de lucht en wordt in procenten weergegeven. In te droge terraria vervellen alle terrariumdieren slecht. In te vochtige terraria onstaan schimmelproblemen en reptielen kunnen pokken en puisten krijgen. De RV kan per klimaat verschillen en gedurende de dag verschillen en is 's nachts het hoogst, ook in woestijnen. Vraag bij aanschaf van een reptiel altijd naar de benodigde RV.

Achterwanden

Achter- en zijwanden geven dieren een beschut gevoel en voorkomen stress. Het is decoratief en het geeft klimmogelijkheden. Een achterwand met plateaus vergroot het leefoppervlak. De meeste materialen zijn met siliconenkit aan de achterruit te bevestigen.

• Kurkplaat: is het meestgebruikte achterwand materiaal. In vrijwel elk terrarium dat je in de winkel koopt zit deze achterwand, 2 tot 6 cm dik. Het is gemakkelijk aan te brengen en niet al te duur. Gebruik kurkplaat zonden lijm, omdat deze geen gifstoffen afgeeft. Op den duur eten krekels holen in de kurkplaat. Ook brokkelt de wand snel af in terraria met grote hagedissen of met veel vocht. Ook vloerkurk is geschikt.
• Kurkschors: geeft een natuurlijk uitziende achterwand die niet rot of schimmelt. Het nadeel is dat het, omdat het krom is, moeilijk te bevestigen is. Krekels kruipen erachter, kleine amfibieën en reptielen kunnen zelfs vast komen te zitten. De ontstane ruimtes kunnen met PUR-schuim opgevuld worden.
• Planken: als achterwand staan erg decoratief bij dieren die in de buurt van mensen leven. Zorg wel dat de planken splinter-vrij zijn. In te vochtige terraria kunnen planken kromtrekken of schimmelen.
• Leisteen: van daken is erg dun (± 5 mm) en kan met siliconenkit op de achterruit worden gelijmd. Bedek de kieren ook weer met leisteen. Gaten zijn te voorkomen door de leistenen in een bad van cement te leggen.
• Rotspartijen: zijn na te bootsen door met PUR-schuim een mooi oppervlak tegen de achterwand te maken. Daarna kun je het in kleur spuiten met bijvoorbeeld autolak. PUR is giftig dus spoel het eerst goed af (± 20 keer) met warm water.
• Poster: of een donkergekleurde achterruit geven een hygiënische achterwand. Er is alleen geen klimmogelijkheid.

Decoratie

Creëer met allerlei decoratiematerialen schuilplaatsen, eilegplaatsen en klimgelegenheid. Schuilplaatsen moeten twee openingen hebben. Zorg dat ze makkelijk schoon te houden zijn. In een terrarium met gravende dieren mogen grote stenen niet zodaning ondergraven worden dat ze op de dieren kunnen vallen. Met decoratiemateriaal kunnen terraria ook mooier gemaakt worden, bijvoorbeeld door apparatuur te verbergen. Al het materiaal moet stevig zijn en niet giftig.

• Echte planten zijn decoratief en geven schuil- en klimgelegenheid. Planten worden vaak aangevreten of beschadigd door reptielen of voedseldieren, dus ze mogen niet giftig zijn of gevaarlijke stekels hebben (sommige cactussen).
• Vooral in droge terraria groeien planten niet omdat er te weinig licht of water, of een verkeerde bodem aanwezig is. De vochtige plantenaarde vormt vaak een bron van infecties. Als planten in hun pot blijven zijn ze makkelijk tijdelijk weg te halen. In droge terraria kunnen eventueel vetplanten (zoals agaven, cactussen) of sansevieriasoorten worden geplaatst.
• Veel bromelia-achtigen zijn geschikt voor terraria. Het zijn bijna allemaal planten die op takken of stammen groeien i.p.v. op de grond.
• Orchideeën hebben veel licht nodig. Ze hebben ook ventilatie nodig. Houd ze schoon van uitwerpselen en pas op met luizen en spint (op nieuwe planten).
• Tropische varens groeien goed in vochtige terraria. Veel soorten groeien ook bij matige belichting. Laat ze niet overheersen, dun ze regelmatig uit.
• Kunstplanten hebben nauwelijks onderhoud nodig. Ze beschadigen niet snel, hoewel een groene leguaan (planteneter) vaak krabt en knabbelt tot de plant kaal is. Bij inslikken kunnen de bladeren gevaarlijk zijn.
• Hout is mooi en kan op veel manieren gebruikt worden. Takken kunnen rechtopgezet worden door ze in beton te zetten. Hout (uit de natuur) met veel kieren, gaten en een ruwe schors is minder hygiënisch. Ontsmet het eventueel met een chloormiddel en/of impregneer het. Slakken en ander ongedierte kunnen door invriezen verwijderd worden.
• Veel houtsoorten rotten op den duur en kunnen alleen in relatief droge terraria gebruikt worden. Kienhout of tropisch wortelhout rot niet als het te vochtig wordt. Kook het wel eerst uit in een pan met zout en water. Kurkschors is op veel manieren te gebruiken. Het kan goed tegen vocht. Druivenhout staat met zijn vele kronkels ook erg mooi. Als het terrarium te vochtig is rot het echter wel weg.
• Bamboestengels kunnen mooie verticale schuilplaatsen opleveren voor bijvoorbeeld gekko's.
• Stenen zijn zwaar. Ze kunnen op veel manieren gebruikt worden. Ze mogen niet scherp zijn. Dieren die veel in het water zitten verdragen soms geen kalkbevattende steen in datzelfde water. Kalk maakt het water (te) hard.
• Zorg dat stenen stevig liggen en dat ze niet op gravende dieren kunnen vallen.

In de winkel zijn kant en klare schuilplaatsen te verkrijgen.

Bodem

Het bodemmateriaal moet aangepast worden aan het soort terrarium en aan zijn bewoners.

• Speelzand zakt, dankzij een grote, grove korrel, niet snel in elkaar als er holen in worden gegraven. Uitwerpselen zijn makkelijk uit zand te zeven. Omdat vocht uit uitwerpselen en fruit het zand intrekt, vormt zand een goede bodem voor bacteriën. Het moet daarom minstens één keer per jaar worden vervangen.
• Zandverstoppingen in reptielenmagen kunnen voorkomen worden door de dieren in goede conditie te houden en door voedsel in schalen aan te bieden. Gebruik geen heel fijn zand, zoals zilverzand, omdat dit allerlei lichaamsopeningen binnendringt.
• Leemzand wordt hard als het iets nat wordt en is ideaal in woestijn- en steppenterraria. In dit geel-oranje zand kunnen goed holen gegraven worden.
• Woestijnzand is oranje-rood en wordt nog harder dan leemzand, maar is prijzig.
• Aquariumgrind is redelijk scherp, hard en gevaarlijk na inname. Gebruik het alleen in aquariumgedeelten. Reinig grind door het een paar keer af te spoelen met water.
• Hydrokorrels nemen goed vocht op. Ze zijn erg hygiënisch maar moeten wel regelmatig verschoond worden.
• Potgrond gaat rotten en stinken als het nat wordt. Ook bevat verse potgrond vaak meststoffen, mogelijk gevaarlijk voor terrariumdieren. Oude potgrond in een redelijk droog terrarium geeft een goede plantengroei. Gebruik nooit potgrond waar perliet in zit.
• Turfmolm of turfstrooisel rot niet als het nat wordt. Het verzuurd de bodem en het water, maar dat maakt niet uit. Het remt juist de groei van bacteriën en schimmels.
• Bosgrond/bladaarde/boomschors is zeer natuurlijk, maar niet bepaald hygiënisch. Het kan gaan rotten en schimmelen. Vervang het regelmatig. Voeg eventueel regenwormen toe aan dergelijke bodem. Ze ruimen afval op en dienen als voedsel.
• Mos kan in vochtige terraria met amfibieën worden gebruikt. Het houdt water goed vast. Omdat het vergaat moet het regelmatig vervangen worden.
• Houtsnippers van de beuk worden vaak gebruikt, cedersnippers zijn giftig en enkele andere soorten veroorzaken longproblemen. De snippers zien er natuurlijk uit en kan makkelijk worden schoongehouden. In vochtige terraria kan het gaan rotten of schimmelen. Pas op dat het niet vastplakt aan vochtig voedsel en dan wordt ingeslikt. Vervang het op tijd, ongeveer vier keer per jaar.
• Houtkrullen zijn gemakkelijk en (alleen) dan hygiënisch. Het ziet er onnatuurlijk uit. Slangen verstoppen zich er graag onder. Veel hagedissen en schildpadden eten soms (per ongeluk) houtkrullen, er dreigt dan verstoppingsgevaar.
• Geperste maiskorrels zijn verteerbaar, dus niet gevaarlijk na inslikken. Het is ideaal voor droge terraria waar niet in gegraven wordt.
• Buitentapijt en kunstgras kunnen makkelijk worden gewassen en zijn dan hygiënisch.
• Vloerzeil/vinyl op bodem en achterwand is makkelijk te reinigen. Het bied weinig plek voor parasieten en werkt dus zeer hygiënisch. Leg wat schors, houtsnippers etc. op de bodem bij dieren die problemen hebben met het gladde oppervlak. Zorg altijd voor schuilplaatsen (en andere decoratie). Het is ideaal voor slangen.
• Kranten en keukenpapier kunnen makkelijk elke dag verschoond worden en werken dus hygiënisch. Gebruik het in quarantaineterraria, bij ziekte of bij parasietproblemen.