De effecten en oorzaken van Savannebranden

De savanne kenmerken zich doordat zij voornamelijk bedekt zijn met gras. Dit gras dient als voedselbron voor een enorm aantal grazers. Het lijkt dan ook desastreus als we deze vlakte in vlammen op zien gaan. De vlammen grijpen om zich heen en binnen korte tijd blijft enkel een verkoolde ondergrond achter. Toch is vuur een natuurlijke factor in de ecologie van de savannesystemen. Wat zijn de factoren die een brand bepalen? En wat zijn de effecten op de savanne en haar inwoners?

Factoren

We begrijpen dat droogte gepaard kan gaan met vuur. Dit is exact wat er in de savanne, onder natuurlijke omstandigheden, gebeurt. Vroeg in het regenseizoen, als het gras nog droog is, kan de savanne vlam vatten door blikseminslagen. Natuurlijk zijn er ook vuren die door menselijk toedoen ontstaan. Vroeger waren het vaak stammen die de savanne aanstaken om zo de ziektedragende teken te weren.

De intensiteit van het vuur hangt af van de hoeveelheid brandstof. Hoe meer gras er is, hoe warmer het vuur zal zijn. Als een savanne niet voldoende is begraasd zijn de vuren daarom warmer, waardoor sommige jonge bomen ook vlam zullen vatten. Daarnaast is de droogte van het materiaal van belang.

De wind is vaak de motor achter de brand. Zeker als de wind uit de richting komt waar het vuur zich naar toe beweegt. Er zal dan meer zuurstof het vuur in worden gezogen waardoor de temperatuur van het vuur stijgt.

Adaptatie

Sommige grassen, de zogeheten geophyten hebben hun meristeem, een groep stamcellen waaruit de plant groeit, ondergronds zitten zodat deze niet verloren gaat bij een brand. Ook alloceren ze veel energie naar de ondergrondse biomassa. Bomen hebben vaak een kurkachtige bars die hittebestendig is.

Gevolgen

Een savannebrand maakt grotendeels korte metten met de bovengrondse plantendelen. Zo vernietigt het ook houtachtige vegetatie en voorkomt daarmee dat het grasland verloren gaat. Immers, de houtachtige planten vangen het licht weg dat de grassen nodig hebben om te groeien. Door de brand komen ook veel nutriënten vrij, voedingstoffen voor de planten dus! De grassen krijgen dus eigenlijk een goede dosis “kunstmest”. Om een grasland te behouden wordt ook vaak vuur ingezet. Stukken land worden dan expres in de brand gezet om de struiken te verwijderen en het gras een voordeel te geven.

Overbegrazing

Als je meer wilt lezen over de effecten van overbegrazing dan verwijs ik je graag naar mijn artikel over dit onderwerp. (klik hier)
Overbegrazing heeft ook veel invloed op de branden. Zoals eerder gezegd is de hoeveelheid brandstof van essentieel belang voor de temperatuur van het vuur. Als er minder gras staat door overbegrazing dan zal de temperatuur te laag zijn om de houtachtige vegetatie te vernietigen. Hierdoor blijven de struiken dus bestaan!

Conclusie

Het effect van een vuur is afhankelijk van de droogte en hoeveelheid biomassa, in combinatie met de wind. Doordat het vuur de struiken uitroeit blijft het grasland behouden.

Lees verder

• De savanne en overbegrazing: Tragedy of the Commons