Vulkanen, Vulcano en Vulcanus

Vulcanus was een figuur uit de Romeinse tijd. Hij was vernoemd naar het eiland Vulcano. Waar dan weer de benaming vulkaan vanaf komt. Deze drie hebben dus heel veel met elkaar te maken. En weet je al hoe vulkanen ontstaan?

Vulcanus

Allereerst de mythologie: dit is een verzameling verhalen die mensen verzinnen of verzonnen over het bestaan van de aarde, over geesten, over goden, over de mensheid etc. Welnu, Vulcanus was een figuur uit de Romeinse mythologie. Hij behoorde tot de goden. Vulcanus was de zoon van Jupiter (god van de hemel en onweer) en van Juno (Godin van de hemel). Het zat Vulcanus niet mee: bij zijn geboorte was hij zo lelijk, dat hij van de hoogste berg van Griekenland werd gegooid. Die arme Vulcano. Maar, voordat iedereen de kinderbescherming gaat bellen: hij kwam gelukkig in zee terecht en werd gevonden door twee nimfen, waar hij groot gebracht werd. Later maakte hij een smidse onder de Etna, een vulkaan. Hij keerde weer terug op de Olympus, die hoogste berg, en trouwde met de godin van de liefde, Venus. Hij werd daar ook smid.

Op afbeeldingen wordt Vulcanus uitgebeeld met een hamer en/of bliksem. Vulcano is de god van de edelsmeden, het vuur en van de vulkanen. Vandaar zijn benaming.

Vulcano

Het eiland Vulcano is een Italiaans eilandje. Er staat een vulkaan, die ook vulcano heet. Het eiland was volgens de romienen gewijd aan de vuurgod Vulcanus. In Vulcano wonen ongeveer 600 mensen. Het heeft een eigen haventje, wat wel moet omdat je er alleen per boot kan komen. Op het eiland zijn zwavelbaden die een zwavelgeur verspreiden. Hierin kan je baden. Zwavel wordt ook in de medische wereld gebruikt, zwavel remt namelijk de groei van bacteriën en wordt in zeep en in zalven gebruikt.

Het eiland bevat ook een hoop gasbellen, die door spleten omhoog komen. Zowel in de zee als op het strand zijn deze te vinden, maar ook aan de top van de Gran Cratera.

Vulkanen

Het woord vulkaan is afgeleid van het eiland Vulcano. De grootste en actieve vulkaan ter wereld is de Mauna Loa op Hawai. Het ontstaan van een vulkaan duurt soms wel honderdduizenden jaren: eerst was er gewoon een plat gebied. De aarde bestaat uit grote platen die soms bewegen. Aan de randen van die platen merk je de beweging soms goed op: een aardbeving. Platen kunnen van elkaar af bewegen of juist tegen elkaar aan: ze schuiven dan dan over elkaar. De onderste plaat die smelt, omdat het binnen in de aarde warm is. Dat gesmolten gesteente heet magma. Magma stijgt op en komt met veel kracht door de aardkorst heen.

Bij het uit elkaar glijden van de platen, komt er ruimte vrij, waardoor magma naar buiten kan. De meeste vulkanen die op deze manier ontstaan, liggen onder water, in de zee. Wanneer het magma tot boven de zeespiegel uitkomt, krijg je een vulkaaneiland. Een bekend voorbeeld van een vulkaaneiland is IJsland. IJsland ligt dus echt bovenop een scheur die in de aardkorst is ontstaan.

Dode vulkanen

Een vulkaan die niet meer actief is, kan slapend zijn of dood. Bij een dode vulkaan is de aardkorst dicht, waardoor er geen magma meer uit kan. Dode vulkanen zijn vaak ontstaan uit hotspots. Hotspots zijn dunne plekken in de aardkorst. Onder deze dunne wand stroomt warm materiaal, waarschijnlijk is de kortst hier ook dun van geworden. Uiteindelijk komt de magma door de aardkorst naar buiten. Maar omdat de platen blijven bewegen, zal ook de warme stroom mee veranderen, en de vulkaan krijgt uiteindelijk geen magma meer. Hij gaat dus dood.

Films

Goede actie/rampenfilms over vulkanen:

• Dante's Peak
• Volcano
• Supervolcano (Supervulkaan)