Hoogste berg van Afrika

De Kilimanjaro is de hoogste berg van Afika en een van de grootste dode vulkanen ter wereld. Majestueus verrijst hij uit de grasvlakte en staat ongenaakbaar met zijn met sneeuw bedekte top afgetekend tegen de heldere hemel. Zijn flanken bestaan uit zes vegatatiezones, die een rijkdom aan diersoorten (en mensenzielen) herbergen.

Heilige berg

Imposant is de aanblik die hij biedt: de besneeuwde top van de Kilimanjaro die boven het regenwoud op de hellingen uitsteekt. Deze berg wordt (evenals de Kenya en de Mount Kameroon) door de plaatselijke bevolking als heilig beschouwd, omdat de zielen van de doden op de berghellingen zouden verblijven.

IJs in Afrika

De oostkant van de rand van de hoofdkrater van de Kilimanjaro en zijn ijsklippen baden 's morgens in het vroege ochtendlicht. In heel Afrika hebben alleen de berg Kenya en het Ruwenzori-gebergte net zulke ijsvelden als de Kilimanjaro.
Op 320 km afstand van de evenaar bestaat een plaats waar sneeuw en ijs het hele jaar niet smelten. Het is de top van de Kilimanjaro, die met zijn hoogte van 5895 meter, het hoogste punt van Afrika vormt. De Swahili hebben deze berg de naam 'glinsterende berg' gegeven en dit slaat op het feit dat (hoewel hij met de voet in de tropen ligt) op de top een Siberische winter heerst.

De ligging en ontstaansgeschiedenis

De Kilimanjaro ligt in Tanzania in Oost-Afrika, vlak bij de grens met Kenya. Zijn 100 km lange en 75 km brede omvang is zeer indrukwekkend, te meer daar hij op zichzelf staat en niet in een bergketen met aangrenzende toppen. Hij ontstond 2 miljoen jaar geleden toen in een periode van vulkanische activiteit voortdurend lava uit de aardkorst stroomde. De huidige Kilimanjaro omvat dan ook drie aparte toppen, die alle drie afzonderlijk opgestuwd zijn. De Kibo is de middelste en hoogste top. Hij wordt geflankeerd door de Mawensi in het oosten en de Sjira in het westen. Hiermee is het verhaal van de geboorte van de Kilimanjaro echter nog niet af, want toen de vulkanische activiteit ophield, begon de erosie zijn werk te doen.

De Sjira

Deze laagste top ontstond bij de eerste eruptie, die ook de oorspronkelijke top vormde. Door instorting en verwering van die top ontstond een plateau dat nu 3778 meter boven de zeespiegel ligt.

De Mawensi

Op een afstand lijkt de Mawensi een bult aan de zijkant van de Kibo, maar het is een steile, puntige rotskam van ruim 5000 meter hoog. Een vlak zadel van 11 km lang verbindt de Mawensi met de Kibo, de jongste van de pieken.

De Kibo

De ronde top van de Kibo is een krater van 2,5 km doorsnee en 300 meter diepte. Binnenin ligt een kleinere krater met een asgat waaruit zwavelhoudende gassen komen. De Kibo ligt als enige van de drie toppen boven de sneeuwgrens: op de noordrand ligt een ijsveld dat doorloopt tot in de krater en op de zuidwestwand zit er ook een. Dit ijsveld reikt tot een hoogte van 4500 meter, waarmee het de grootste gletsjer van Afrika is.

Eigen klimaat

Door de hoogte en het isolement van de Kilimanjaro beinvloedt de berg zijn eigen klimaat. Wanneer vanaf de Indische Oceaan oostelijke winden waaien, moeten die bij de berg opstijgen. Of ze hun vocht als regen of sneeuw kwijtraken, hangt af van de hoogte waarop de lucht afbuigt (de meeste sneeuw die de top bedekt valt niet van bovenaf, maar uit wolken die van onderaf langs de helling omhoog worden gezogen). Hierdoor is de Kilimanjaro rijk aan diverse vegetatiezones, wat een contrast vormt met de omringende savanne.

De savanne

Van 0 tot 1.000 meter ligt de savanne, waarvan het wild dat erop leeft een grote toeristische attractie vormt. Op deze vlakten zwerven wrattenzwijn- en neushoorngezinnen rond en kudden olifanten, gnoes, gazellen, impala's en giraffen alsmede de grote roofdieren: leeuwen, luipaarden en jachtluipaarden. Ook leven hier kleinere roofdieren, zoals jakhalzen, hyena's, grootoorvossen, mongoesten en bepaalde giersoorten. Gras en acacia zorgen er voor voedsel.

De laagste hellingen

De laagste hellingen (van 1.000 tot 2.000 m) zijn ontbost voor de landbouw.Teelt van gewassen voor eigen gebruik (zoals bananen en gierst) en handelsgewassen. Koffie is het belangrijkste handelsgewas op de Kilimanjaro en wordt verbouwd op de vruchtbare zuidhellingen. Terrasbouw en intensieve bevloeiing maken landbouw nu het hele jaar door mogelijk. Het is dus in cultuur gebracht gebied. Hier zwerven woudbuffels rond in kudden van enige honderden dieren op plaatsen met drinkwater en modder om in te liggen.

Tropisch regenwoud

Het dichte tropische regenwoud (dat op ongeveer 2.000 meter hoogte begint en loopt tot 3.000 meter) wordt vooral gekenmerkt door ceders, kamferbomen en rode stinkbomen, die meer dan 30 meter hoog kunnen worden. De bomen zijn vaak overdekt met orchideeen, parasitaire slingerplanten en baardmos. Ook vind je hier de boomheide. De knoestige stam en takken van deze reuzensoort heide (die wel 6 meter hoog wordt) zijn bedekt met gelig mos en korstmos. In het oerwoud leven veel wilde dieren. Het herbergt misschien wel de grootste varieteit aan diersoorten. Zo leven in de hoge bomen veel vogels (vliegenvangers, roodborsttapuiten en kleine neushoornvogels) en de dichte plantengroei op de bodem biedt veel kleine dieren bescherming tegen grote roofdieren. Je vindt er olifanten, zwarte neushoorns, luipaarden, reuzenbosvarkens, berggorilla's, colombusapen en groene meerkatten, jakhalzen, suni's en twee kleine antilopesoorten.

Grasland en veen

Dit gebied bevindt zich op een hoogte van 3.000 tot 4.000 meter. Op circa 3.500 meter hoogte bevindt zich vegetatie die typerend is voor een veenlandschap: overwegend heide, mossoorten en pollen zegge (vooral in de nattere dalen). In het open veen groeien veel kruidachtige planten, zoals witbloeiende steenbreek en reuzengladiolen. Hier en daar leven wilde honden: de luipaarden jagen op ratten, klipdassen en duikers. Ook vind je in dit gebied de boomlobelia. Het blad van deze 3,5 meter hoge plant sluit zich 's nachts om de bloemknop heen om die te beschermen tegen kou. Onder in het blad wordt water opgeslagen. Verder komt er ook het reuzenkruiskruid voor. De eigenaardige, viltachtige laag op de stam van deze 4 meter hoge plant bestaat in feite uit dode bladeren. "s Nachts sluit het rozet van bladeren zich om de tere bloemknop heen.
De luipaard ligt meestal in hinderlaag in een boom, klaar om zich op zijn prooi (kleine zoogdieren en vogels) te storten. Hij neemt zijn buit mee de boom in, waar hij geen last heeft van aaseters. Ook de diadeemmeerkat vind je in dit gebied. Deze blauwgrijze aap van ongeveer 50 cm, die een schuwe indruk maakt, voedt zich met vruchten, bloemen, nectar, bladeren, scheuten, knoppen en insekten. Maar hij jaagt ook op galago's en bosuilen. Op en omstreeks 4.000 meter hoogte komt de ruppel-gier voor. De donkere veren van deze 90 cm hoge gier zijn hier en daar wat lichter getekend. Deze gier is een zeer efficiente aaseter. Hij voedt zich alleen met grote karkassen en vliegt soms meer dan een dag rond op zoek naar voedsel.

De toendra

Dit gebied loopt van 4.000 tot 5.000 meter. Hier vind je de klipspringer. Het is een snelle antilope met een schofthoogte van 55 cm. Het dier heeft een ruwe, geelgrijze vacht en praktisch geen staart. De toendravegetatie bestaat hoofdzakelijk uit dwergstrobloemen. Dit is een stevige plant met stijve gele bloemen. Het behoudt gedroogd zijn vorm en kleur. Ook mossen en korstmossen vind je in de toendra. Even onder de sneeuwgrens wordt de flora meer alpien. Vlak bij de sneeuwgrens zie je vaak grote dieren, zoals buffels, duikers en zelfs in hun spoor ook luipaarden. Klipdassen rennen behendig over de bijna verticale wanden. In gaten onder de rotsen nestelen bergtapuiten en op steile rotswanden alpenzwaluwen. Tot vlak onder de sneeuwgrens zitten diverse soorten honingvogels (met name de scharlakenkuif).

Toerisme

De Kilimanjaro trekt elk jaar duizenden toeristen. Een van de bekendste was de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway. Hij heeft zijn korte verhaal 'The snows of Kilimanjaro ' geschreven nadat hij er in 1938 geweest was. Ernest Hemingway vatte het wezen van de berg welluidend samen in de woorden: "Zo groot als de wereld, prachtig mooi, hoog en ongelooflijk wit in het zonlicht".