De Krater van Barringer

Door de eeuwen heen veroorzaken projectielen uit de ruimte enorme gaten in de aardbodem. In het droge landschap van de Arizona-woestijn is reeds duizenden (30.000 tot 50.000) jaren geleden een meteoor ingeslagen. Eeuwen voordat de mens in Noord-Amerika arriveerde kwam die enorme klomp materie neer bij Canyon Diablo, tussen de steden Flagstaff en Winslow in Arizona. De meteoor sloeg een gigantisch schotelvormig gat in het aardoppervlak van ongeveer 1.250 meter doorsnee en 174 meter diep.

De ontdekking van de meteoorkrater

Omdat vanaf de grond de 45 meter hoge rand van de Arizona-krater slechts een lage richel lijkt, ontdekten Europeanen pas in 1871 de krater en maakten eerst toen melding van een gapend gat. Aanvankelijk dacht men aan een vulkaankrater (zoals de dichtbij gelegen Sunset Crater, die al verkend was).

De geboorte van een inslagkrater

Inslagkraters ontstaan wanneer meteorieten op het aardoppervlak terecht komen met een gemiddelde snelheid van ongeveer 15 km per seconde (52.000 km per uur). Dit is te vergelijken met een waterdruppel die in een poel valt. Dan doet zich hetzelfde verschijnsel in het klein voor. Immers zodra de waterdruppel het poeloppervlak beroert, komt het water van de poel bij het raakpunt omhoog en vormen zich rondom rimpels en waterdruppels. De poel krijgt zijn gladde oppervlak snel weer terug, maar het gesteente dat bij een meteoorinslag 'smelt', bevriest en blijft in zijn nieuwe vorm bestaan.

Fasen bij een meteoorinslag
1e fase, de schokgolf
Een meteoriet van bijna 200 meter doorsnee slaat in, waarbij schokgolven ontstaan die het gesteente samenpersen en laten smelten. De meteoriet breekt in stukken door de inslag.

2e fase, buitenwaartse golf
Door de neerwaartse en buitenwaartse beweging van de schokgolven komt een deel van het gesteente (direct onder het inslagpunt) omhoog. De meteoriet verdampt en er ontstaat gesteente en nikkelijzer.

3e fase, verbreding van de krater
De kracht van de schokgolven verbreden het gat tot de grootste diameter van de krater, dat nu tevens zijn maximumdiepte heeft bereikt. Steenbrokken komen aan de rand neer.

Laatste fase, het naar binnen vallen van de kraterrand
De rand van de krater stort in en vult de krater gedeeltelijk op met hoekige rotsblokken en fijner puin, waardoor de breccie (een dikke, lensvormige, samengeperste laag) ontstaat.

Relatie tussen ijzer en inslag uit de ruimte

In 1890 vond men op de bodem van de 'Arizona' krater sporen van ijzer. Men zag het belang daarvan echter niet meteen in.
Toch begonnen sommige geleerden te vermoeden dat dit misschien wees op de inslag van een voorwerp uit de ruimte. Na ter plaatse een onderzoek te hebben ingesteld, raakte Dr. Daniel Barringer (een mijnbouwkundige uit Philadelphia) er zo van overtuigd dat er een grote ijzerhoudende meteoriet onder de krater lag, dat hij het land kocht en in 1906 begon te boren.

Conclusie van Dr. Daniel Barringer
Aanvankelijk dacht Daniel dat de meteoriet onder het gat zou liggen, omdat dat ruwweg rond van vorm was. Later ontdekte hij dat wanneer je een kogel in zachte modder afvuurt (zelfs vanuit een laag standpunt) dit altijd een rond gat maakt.
Dit feit combineerde hij met de wetenschap dat de bodem ten zuid-oosten van de krater 30 meter hoger was dan elders en zo kwam hij tot de conclusie dat de meteoriet vanuit het noorden en onder een kleine hoek was ingeslagen en onder het zuidoostelijke deel van de rand moest liggen. Op die plaats voerde Daniel boringen uit.

Geldgebrek
Nadat Daniel op een diepte van 305 meter een hoge concentratie ijzer en nikkel had aangetroffen, bleef de boor op een diepte van 420 meter steken op iets hards, wat wellicht de meteoriet zou kunnen zijn. In 1929 werd het boren gestaakt wegens geldgebrek. Inmiddels waren de geleerden het er wel over eens dat het hier een meteorietkrater betrof.

'Arizona-krater' is Krater van Barringer genoemd

De Krater van Barringer heeft een bijna ronde vorm. Dit wijst erop dat de krater relatief jong is. Oudere kraters (zoals die in Sudbury in Canada) zijn minder scherp afgetekend. Erosie en tektoniek vervagen de oorspronkelijke omtrek gedeeltelijk of laten het totaal verdwijnen.

Aantal meteorietkraters op aarde

Voor zover bekend zijn er ruim 120 meteorietkraters op aarde, terwijl er op de maan miljoenen zijn. Om de astronauten van de Apollo te leren hoe zo'n krater eruit ziet en wat je er zoal aantreffen kunt, werden ze bij de Krater van Barringer getraind.

Nationaal landschapskenmerk

De Krater van Barringer is de meest toegankelijke grote meteoorkrater ter wereld. Deze krater kreeg in 1967 de officiele status van 'Nationaal landschapskenmerk'. Hoewel men er research uitvoert, kan het publiek (na toestemming) via een steil paadje in ongeveer 1 uur afdalen naar de kraterbodem.