Zand in vele kleuren waar je heel wat mee kan!

Wat is er nu leuker dan met je blote voeten op een zonovergoten strand te lopen tijdens de zomermaanden? Maar je hebt zand en zand. Zo is er het bruine zand dat we allemaal wel kennen. Maar wist je dat er ook wit zand, zwart zand, rood zand en zelfs groen zand was? Met zand kunnen kinderen zandkastelen bouwen. Meer geoefende kunstenaars maken hele creatieve en ingewikkelde zandsculpturen of nog zandschilderijen. En ook de natuur kan toveren met zand. Getuige hiervan is de mooie woestijn- of zandroos. Sommige mensen maken zelfs hun hobby van zand. Ze verzamelen zo veel mogelijk verschillende soorten zand in potjes. De zee heeft een opmerkelijke aantrekkingskracht op de mens. Maar ook het strand is een echte magneet. Geef toe, wat is er nu leuker dan tijdens de zomer met je blote voeten op een zonovergoten strand te lopen? Hoewel, sommige mensen gruwelen van het zand tussen hun tenen, tussen hun sandwich en tussen hun kleren. Maar gelukkig denkt niet iedereen er zo over en genieten de meeste mensen er van om het fijne zand onder hun voeten te voelen en door hun vingers te laten glijden. Ook voor kinderen is zand een hemels geschenk. Je kan er zandkastelen mee bouwen en je kan er allerlei creaties mee maken. Sommige mensen gaan zelfs zo ver dat ze allerlei soorten zand gaan verzamelen in potjes.

Wat is zand?

Zand is een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde. Het bestaat uit zeer kleine stukjes steen, soms vermengd met organische stoffen als schelpen en koraal. De grootte van de korrels kan variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter. Deze korrels worden zandkorrels genoemd. Kleiner dan 63 micrometer spreekt men van silt en groter dan 2 millimeter spreekt men over grind. Zand wordt naar overal vervoerd door water en wind. Zo krijg je duinen, stranden, woestijnen en rivierbeddingen.

Welke soorten zand zijn er?

Bij het horen van het woord zand, zullen de meeste mensen aan het gewone bruine zand denken dat aan de Belgische kust of op Nederlandse stranden te vinden is. Maar er zijn heel wat meer kleuren zand te vinden in de wereld. Zo heb je wit zand, zwart zand, rood zand en zelfs groen zand! De herkomst van de korrels bepaalt de kleur en de samenstelling van het zand. De korrelgrootte en de afronding zeggen dan weer iets over de weg die het zand heeft afgelegd. Sommige korrels zijn zo goed als rond, andere zijn erg hoekig. Hoe verder de zandkorrels gereisd hebben, hoe ronder ze zijn. Maar ook de hardheid van het materiaal en de manier waarop het werd vervoerd speelt een rol in de structuur van het zand.

Wit zand

• In het zuiden van Nederland ziet het zand witter dan boven Wijk aan Zee. Dit komt omdat het meer zuidelijke zand afkomstig is van de Rijn. Maar zo wit als in België, en meer bepaald in de streek rond Mol, Dessel, Lommel en Maasmechelen is het Nederlandse zand niet. Het Limburgse witte zand, ook wel kwartszand genoemd, wordt onder meer in de glasfabricage gebruikt omdat het zo zuiver is. De firma Sibelco die de Limburgse zandgroeven exploiteert, is actief over de hele wereld.
• In Nederlands Limburg haalt men dan weer wit of zilverzand uit groeven. Ook dit zand wordt gebruikt voor glasfabricage en in de industrie.
• In de Verenigde Staten, meer bepaald in New Mexico bevindt zich White Sands. Deze 32 kilometer lange zandduinen uit gipskristallen zijn spierwit en zijn geklasseerd als Nationaal Monument.
• In Egypte vind je ook een spierwitte woestijn, in Farafra.

Zwart zand

• In Hawaï vind je heel wat zwarte zandstranden. Het zwarte zand is afkomstig van de lavastromen. Wanneer de hete lava in contact komt met het koele zeewater, koelt de lava vlug en sterk af. Hierdoor worden deeltjes obsidiaan of vulkanisch glas gevormd. De stranden van vulkanisch glas hebben een korte levensduur. Op het strand van Punaluu is het verboden om zand mee te nemen. Volgens een legende zou diegene die toch zwart obsidiaanzand zou meenemen vervloekt blijven tot hij of zij het zand terugbrengt tot de laatste zandkorrel.
• Niet alleen op Hawaï maar ook dichterbij in Italië vind je zwarte lavastranden.
• In Egypte heb je Black Desert, een woestijn met zwarte stenen op het zand

Rood zand

Rood zand komt vooral voor in woestijnen maar ook dichter bij huis.

• In het Zuidelijke deel van de Noordzee vind je granaatzand of rood zand. Het rode mineraal granaat wordt aangevoerd door de Rijn.
• In Hana op het Hawaïaanse eiland Maui vind je kustkegels die rode vulkanische as bevatten
• De Kyzylkumwoestijn van Oezbekistan bestaat uit zand en grind. Het zand kleurt rood bij zonsondergang. Het is daaraan dat de woestijn zijn naam dankt, aangezien Kyzylkum zoveel betekent als "rood zand".
• Simpson Desert in Australië bestaat ook uit rood zand.

Groen zand

Raar maar waar: op sommige plaatsen in de wereld bestaat groen zand.

• In België en Nederland bestaat groen zand dat bijna uitsluitend uit het mineraal glauconiet bestaat. De kleur van het zand varieert van groen tot groen-zwart. Het groene zand komt voor in het Krijt (het Vaalser Groenzand) en in de Formatie van Breda. Ook vind je groen zand in de miocene afzettingen in de omgeving van Antwerpen.
• Op Hawaï hoopt de as zich op in kustkegels. Door de zee worden deze kegels afgeschuurd en bekomt men zand. Dit zand is groen van kleur door de grote concentratie olivijnen. Dit fenomeen kan je bewonderen op het Green Sand Beach op Oahu.

Zand van menselijk afval: een speciaal geval!

Soms worden menselijk afval of zelfs flessen gereduceerd tot zand. Voorbeelden hiervan zijn Glass Beach in Californië en Junk Beach in Hawaï.

Zandkastelen

Met zand kan je zandkastelen gaan bouwen. De favoriete bezigheid van kinderen en vaak ook ouders op het strand. Gewapend met schopjes, emmertjes en materiaal allerlei worden hele forten en bouwwerken gebouwd. Vaak inclusief verdedigingsgracht en ophaalbrug. In vele kustgemeenten worden er tijdens de zomer zelfs heuse wedstrijden voor het bouwen van kastelen georganiseerd.

Zandsculpturen

De echte fans van het kastelen bouwen gaan zelfs nog een stapje verder. Het worden echte kunstenaars die soms heel ingewikkelde zandsculpturen creëren. Dit gaat het beste met rivierzand, omdat de structuur van rivierzand hoekiger is dan die van strandzand. Aan de Belgische en Nederlandse kust wordt er elk jaar een deel van het strand afgesloten en worden er zandsculpturenfestivals georganiseerd. Verschillende artiesten werken wekenlang aan het uitwerken van sculpturen in een bepaald thema. Dit kan bijvoorbeeld Disneyfiguren zijn, maar ook een land als thema is een mogelijkheid. Egypte bijvoorbeeld of Peru of India. Elk jaar worden deze zandsculpturenfestivals gretig bezocht door toeristen uit binnen-en buitenland.

Zand verzamelen als hobby: arenophilie

Sommige mensen zijn zo verzot op zand, dat ze verschillende soorten zand gaan verzamelen. In kleine potjes met op elk potje een sticker met vindplaats en vinddatum. Dit is erg belangrijk voor mensen die deze potjes daarna willen gaan verkopen of ruilen. Voor deze hobby bestaan zelfs twee ingewikkelde namen: arenophilie en psammophilie. Wie een van de grootste zandverzamelingen ter wereld wil gaan bewonderen, moet niet erg ver gaan. In het Glazenhuis in het Belgische Lommel Centrum bevinden zich niet minder dan 13.000 zandmonsters. Een paradijs voor zandliefhebbers!

Zandcreaties

Tekenen met zand

Met los zand kan je ook hele mooie creaties maken. Zo kan je tekenen met zand. Door het zand op bepaalde plaatsen uit te strooien, kan je een hele mooie tekening maken. Door sommige stukjes weg te vegen en andere bij te voegen, krijg je zo een andere tekening. Sommige artiesten zijn hier erg bedreven in. Je vindt voorbeelden van zulke zandtekeningen in overvloed op YouTube.

Zandschilderijen met verschillende kleuren zand

In de handel kan je ook gekleurd zand kopen. Hiermee kan je dan zelf tekeningen maken. Dit "gekleurd zand" kan je ook zelf maken door zout te mengen met gruis van gekleurd krijt. Later kan je deze zandschilderijen inkaderen of er een leuke wenskaart mee maken. In sommige landen is het maken van zandschilderijen een artistieke bezigheid. Zo maken sommige Indianen mooie zandschilderijen en ook de Tibetaanse boeddhisten zijn erg bedreven in deze kunstvorm. In Afrika, meer bepaald in Dakar worden schilderijen uit natuurzand in verschillende tinten gemaakt.

Potjes met gekleurd zand

Met dit gekleurd zand kan je ook leuke potjes maken. Vul een wekpot of een confituurpot met verschillende lagen gekleurd zand. Eventueel kan je het nadien nog afwerken tot een zomers tafereeltje: ligstoelen, emmertjes, strandsandalen, en ga zo maar door. In een grote wekpot kan je er ook nog een kaars bijsteken.

Woestijnroos of zandroos

Ook de natuur kan wondere dingen maken met zand. Zo vind je in sommige woestijnen zand- of woestijnrozen. Tijdens de dag is het gloeiend heet. 's Nachts koelt het aanzienlijk af. Hierdoor kristalliseert het zand en gaat het aan elkaar kleven. Na verloop van tijd krijg je een brokje dat de vorm krijgt van een roos met talrijke bloemblaadjes. Dit natuurfenomeen blijft in de woestijn liggen. Je kan ze vinden in de woestijnen van Noord-Afrika, maar evenzeer in Mexico. Wie niet het geluk heeft van zo ver te kunnen reizen, vindt ze ook bij exotische handelaars of in winkels met edelstenen en mineralen.