nieuws uitgelicht

Basiskustlijn en zandsuppletie op strand van Ameland

Nederland heeft een Basiskustlijn afgesproken die gehandhaafd moet worden om de veiligheid van het achterliggende land te kunnen garanderen. Dreigt de basiskustlijn overschreden te worden, dan volgen er maatregelen. Een van de maatregelen om de kust te beschermen is het aanbrengen van grote hoeveelheden zand. Op Ameland vindt met enige regelmaat zo'n zandsuppletie plaats. Dit kan op het strand van Ameland gebeuren of op de voeroever, tegen de kust van het eiland aan. Zandsuppletie wordt uitgevoerd om het gebied te beschermen tegen de zee. Om de paar jaar is er weer een suppletie nodig. De bescherming van de Basiskustlijn geldt niet alleen voor Ameland maar voor de gehele Nederlandse kust.

De lijn die niet overschreden mag worden

• BKL - Basiskustlijn
• Ameland
• Waterschap en Rijkswaterstaat
• Kust Waddeneilanden
• Hinder op strand
• Badstrand
• Gevolgen voor natuur
• Suppletie 2010
• Bos en Kalis
• Vooroever 2015
• Geulwandsuppletie
• Duindoorbraak
• Suppleties 2019
• Suppleties 2023

BKL - Basiskustlijn

De basiskustlijn, afgekort de BKL, is de uiterste kustlijn die Nederland - met Rijkswaterstaat in de uitvoering - wil handhaven. Als die lijn wordt overschreden dan is de kust van Nederland in gevaar, dan brokkelt het land af of verdwijnt deels in de zee. In 1993 werd de BKL vastgesteld door de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat Hanja Maij-Weggen). De kustlijn wordt jaarlijks bekeken en gemeten en de BKL is dan de norm. De jaarlijkse kustmeting heet JARKUS. Als bij die meting blijkt dat er ergens langs de Nederlandse kust een zwakke plek is en de BKL dreigt te worden overschreden, dan volgt er een ingreep. Meestal is dat in de vorm van een zandsuppletie.

Ameland

De BKL is voor bijna de hele kust van Nederland bepaald, behalve voor de grote strandvlakten zoals die op bijvoorbeeld de Waddeneilanden liggen. De oostpuntjes van alle Waddeneilanden zijn dynamische gebieden. Daar kan de kustlijn fluctueren.
Voor Ameland geldt de strook tussen paal 12 en 17, de kilometerpalen op het strand, als een zwakke kuststrook. Rijkswaterstaat (RWS) besloot daar in 2014 weer zand op te spuiten.

Waterschap en Rijkswaterstaat

Samen met de waterschappen onderhoudt RWS de Nederlandse kust. De Waterschappen houden zich bezig met de dijken en RWS met de duinenkust. De beschermende maatregelen zijn nodig om Nederland geen land te laten verliezen aan de zee. Achter de duinen en dijken wonen veel mensen en staan bedrijven die veilig moeten kunnen wonen en onbezorgd hun werk moeten kunnen doen. Door het opspuiten van zand op en vlak voor de kust houdt RWS de kustlijn op zijn plaats. Zo blijft Nederland goed beschermd tegen de zee.

Kust Waddeneilanden

De suppletie van augustus 2014 werd uitgesteld naar voorjaar 2015. In januari startte RWS met de onderhoudstaak aan de kust van Ameland. Tussen paal 12 en paal 17 volgde een zandsuppletie. Baggerschepen stortten 2.000.000 kubieke meter zand op de zeebodem op 500 tot 1.000 meter uit de kust, een vooroeversuppletie. Hierdoor versterkt dat kustvak en houdt Ameland een krachtige kust. Om de hele kust van Nederland te onderhouden gebruikt RWS 12 miljoen kubieke meter zand. Omgerekend is dat ongeveer acht keer een voetbalstadion als De Kuip vol met zand. Tot de rand toe gevuld. In 2014 - 2015 pakte RWS bijna alle Waddeneilanden aan en in de jaren daarna werden op de Noordzeekust van Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland op diverse plekken gesuppleerd.

Hinder op strand

Het strand van Ameland is tijdens de werkzaamheden gewoon toegankelijk. Je kunt wandelen en zitten op het strand en er kan als altijd gezwommen worden in de Noordzee. Daarbij kunnen de strandbezoekers de interessante werkzaamheden van de baggeraars volgen en de opspuiting van het zand; dat is de bonus. Watersporters moeten wel een veilige afstand houden tot het baggerschip dat voor de kust van Ameland ligt. De werkzaamheden gaan dag en nacht, zeven dagen per week door.

Badstrand

Waar het kan, brengt RWS zand onder water aan, en waar het moet, op het strand. Onder water is meestal goedkoper en geeft minder overlast voor strandbezoekers. Bij Ameland tussen paal 12 en 17, dat is het strand links en rechts van de badstranden Nes en Buren, wordt het zand van onder water aangebracht. In 2015 bracht Rijkswaterstaat ook zand aan op het strand.

Gevolgen voor natuur

Bij het kustonderhoud wordt rekening gehouden met de natuur, zodat niet het ene wordt afgebroken waar het andere wordt versterkt. In het broed- en zoogseizoen doet RWS een stapje terug en probeert ze vogels en zeehonden zo weinig mogelijk te verstoren. Samen met natuurbeschermingsorganisaties wordt onderzocht wat de gevolgen zijn van het weghalen en aanbrengen van grote hoeveelheden zand.

Suppletie 2010

Op 9 september 2010 startte een eerdere zandsuppletie van het strand van Ameland. Die werkzaamheden waren toen nodig om de veiligheid van de kust te garanderen. Op zwakke plekken werd zand aangebracht dat de kust moest versterken. Tussen paal 11 en 16 op het Noordzeestrand bracht RWS dat jaar in totaal 3.500.00 m³ zand aan, bijna dezelfde plek als waar in 2015 zand werd aangebracht. De levensduur van een suppletie is een jaar of vijf. Boskalis voerde de werkzaamheden uit.

Bos en Kalis

In november 2010 vonden drie gebroeders Bunicich (Adriaan, Ben en Mario) op het Noordzeestrand twee zieke jonge zeehonden, aan weerszijden van het suppletiegebied. Het bedrijf dat de zangsuppletie uitvoerde adopteerde beide dieren. Sindsdien heet de ene rob Bos en de andere Kalis. Bos en Kalis zijn opgevangen in de Zeehondencrèche in Pieterburen. Ze hadden last van longworm. Toen ze daar van gezen waren zijn ze, twee maanden later, weer uitgezet op Ameland.

Vooroever 2015

Op 6 januari 2015 startte Rijkswaterstaat met de suppletie die voor augustus 2014 gepland stond. De bagger- en spuitboten lagen voor de kust van Ameland-Midden. Tussen paal 12 en paal 17 werd in vier maanden tijd 2 miljoen kuub zand gespoten op de vooroever, op 500 tot 1.000 meter uit de kust. Er werd ook zand op het strand aangebracht. De werklui op de baggerboten werkten vierentwintig uur per dag en zeven dagen per week door. De vooroeversuppletie moet voorkomen dat de kustlijn landinwaarts opschuift. Bij elke storm snoept het water enkele meters van het eiland. In datzelfde jaar werd er ook extra zand aangebracht op het strand bij Ameland-Noordwest tussen paal 1 en 3. De duinenrij was hier erg smal geworden. Daarnaast werd in 2015 of 2016 Ameland-Zuidwest tussen paal 46 en 48 onder handen genomen. Daar werd zand aangebracht tegen de geulwand van het Borndiep.

Geulwandsuppletie

In het najaar van 2017 voert Rijkswaterstaat een geulwandsuppletie uit in de geul van het Borndiep. De diepe en snelstromende geul tussen Terscheling en Ameland komt op de zuidwestpunt van Ameland te dicht op de kust en ondermijnt de oever. Om verdere erosie tegen te gaan stort Rijkswaterstaat 2,5 miljoen m³ zand tegen de geulwand om daarmee de stroom van het strand af te dirigeren. Het gebied dat zodoende beschermd wordt krijgt in 2017 verschillende malen een strandval voor de kiezen, maar dat heeft niets met de geulwandsuppletie te maken, zegt Rijkswaterstaat.

Duindoorbraak

Tijdens de tweede januaristorm van het jaar breekt op 18 januari 2018 het zwakke stukje duin aan de noordwestkant van Ameland door. Rijkswaterstaat hanteert voor het beheer van dit stukje zeereep het principe van dynamisch kustbeheer, dat betekent dat RWS geen helm aanplant en de duinafslag niet herstelt. Zolang de veiligheid van het eiland niet in het geding is kijkt RWS de situatie aan.
Om de drie tot vier jaar staat er op die locatie een suppletie op het programma. In 2019 staat er weer een op de planning.

Springtij

Bijna precies een jaar na de duindoorbraak hapt een storm met springtij nog meer duinen weg ter hoogte van paal 3. Op 8 januari 2019 wordt de duindoorbraak breder en komt er een bats zout water in de Lange Dunen, het natte stuk duingebied dat direct achter de zeereep ligt. Naast de duindoorbraak ligt de oude NAM-boorlocatie HOA1. In de loop van 2018 zijn de duinen tussen locatie en strand steeds smaller geworden. Op 8 januari 2019 spoelt het water een stuk van de locatie weg. De NAM was in november 2018 begonnen met de sanering van HOA1. Met boorspoeling en diesel vervuild zand spoelt in zee. Wat nog over is van de locatie wordt beschermd met big bags, containers met zand en een in de haast geplaatste stalen wand op het strand. De sanering wordt vervolgens in versneld tempo uitgevoerd.

Suppleties 2019

In 2019 staan twee suppleties op Ameland op het programma. Ten eerste een strandsuppletie op de noordwest kant van het eiland, daar waar het strandpaviljoen op het badstrand van Hollum staat tot voorbij de duindoorbraak bij paal 3. Het totale traject loopt van paal 1.2 tot 4.2. De strandsuppletie, die eind februari 2019 begint en begin augustus van dat jaar klaar is, spuit 2.760.000 m³ zand op het strand. De suppletie is bedoeld om zand aanbrengen zodat de zeereep niet meer landinwaarts verplaatst. Het zand is een voorraad waaruit nieuwe duinen kunnen groeien.

Ten tweede wordt met een vooroeversuppletie van paal 13 tot paal 23 ongeveer 4.600.000 m³ zand gespoten op de vooroever van het strand.

Suppleties 2023

In 2023 vindt tussen mei en augustus een suppletie plaats tussen paal 1 en 5.

Lees verder

• Strandpalen op de stranden van de Waddeneilanden
• Storm, hoge golven en witte tijgers op de Noordzee
• Ameland en haar Bodemdaling
• Waddeneiland Ameland is de maat
• Zware stormen door klimaatverandering