Gaatjes in het pruimenblad door een schimmelinfectie

Er zitten gaatjes in het pruimenblad. En niet zomaar gaatjes. Neen, gaatjes die erop lijken alsof erop geschoten is met een jachtgeweer. Een jachtgeweer voor de jacht op klein wild. Alleen het jachtseizoen is niet open in de zomer, dus dat is niet mogelijk. Waar komen dan die ronde ‘kogelgaten’ met een bruine rand in het pruimenblad vandaan? Of is het wat anders?

• Hagelschot ziekte
• Verschijningsvorm
• De schimmel Stigmina carpophila
• Bestrijden van de schimmel (Stigmina carpophila)
• Bacteriekanker of bacteriebrand (Pseudomonas syringae)
• Bestrijden van de schimmel

Hagelschot ziekte

De gaatjes in het pruimenblad worden veroorzaakt door een schimmel infectie die Stigmina carpophila wordt genoemd. Deze aandoening komt voor bij prunusachtigen, zoals:

• kers;
• pruim;
• abrikoos;
• laurierkers.

Verschijningsvorm

De ziekte uit zich vooral op de bladeren van de prunusachtigen, in dit geval de pruimenboom. De aantasting verschijnt op jonge bladeren en slapende knoppen. Er ontstaan ronde, rode cirkels met een geel middelpunt, van 1 à 2 millimeter doorsnee op het geïnfecteerde blad. Deze gele cirkels kleuren bruin en sterven af (necrose). Wind of regendruppels laten het dode, bruine weefsel er uitregenen of waaien, waardoor er gaatjes in het blad ontstaan die lijken op een schot hagel uit een jachtgeweer. De verspreiding van de schimmels gebeurd door regenval die de schimmels afspoelen en zo verspreiden. Behalve de gaatjes worden ook vaak andere blad-beschadigingen gezien, zoals bruine bladpunten en bladranden, veroorzaakt door schimmels en bacteriën.

De oorzaak

Hagelschot wordt dus veroorzaakt door een schimmel. Hagelschot is dan ook een verzamelnaam van meerdere infecties. De meest voorkomende veroorzaker is de schimmel Stigmina carpophila.

De schimmel Stigmina carpophila

De schimmel ziet kans om te kiemen wanneer het blad nat is en er veel regen valt in april en mei. Het moment van het binnendringen van de schimmel en de eerste verschijnselen van de infectie is de incubatietijd. De incubatietijd is afhankelijk van de temperatuur. Bij warm weer en regen kunnen de eerste symptomen al na zes dagen zichtbaar zijn en bij kouder weer duurt het langer.

Zieke takken en bladeren

De schimmel doorboort het weefsel van het pruimenblad en de schimmeldraden (hyfen) dringen door de huidmondjes en waslaag van het blad en groeien verder tussen de bladcellen. Van hieruit worden de cellen in het blad geïnfecteerd en gedood. Door barrièrevorming, de bruine rand die overblijft van de geel/rode cirkels in de gaten rond de vlek, zorgen ervoor dat het blad verdere uitbreiding niet mogelijk zal maken. De schimmel is echter in staat door middel van de myceliumdraden en ongeslachtelijke sporen om te overleven en overwintert in zieke knoppen en zieke takken van de pruimenboom en afgevallen blad.

Bestrijden van de schimmel (Stigmina carpophila)

• Laat een bodemonderzoek doen om te kijken of de grond voldoende voedingsstoffen bevat. Een oorzaak waarom de schimmel toeslaat, kan zijn dat de grond niet genoeg stikstof en magnesium bevat.
• Voor de meeste schimmels is vocht nodig, snoei daarom de boom goed open zodat wind en zon de boom snel kan drogen en op die manier de bladeren niet te lang nat blijven.
• Geïnfecteerde bladeren die op de grond vallen, snoeimateriaal, mummies (pruimen van het jaar ervoor, die blijven hangen) verwijderen en afvoeren in de groene container.
• Biologisch bestrijden met een basis werkend op zwavel, die niet schadelijk is voor het milieu.

Bacteriekanker of bacteriebrand (Pseudomonas syringae)

Een andere oorzaak is de bacterie Pseudomonas syringae, die ook kan meewerken aan hagelschot. Deze infectie vindt gewoonlijk plaats in regenachtige periodes. Na de infectie in de herfst ontstaan er op de takken en stamschors ingezonken zwartrode vruchtlichamen die rijpen in het voorjaar erop (mei/ april), waarna er gomvorming ontstaat. Er komen dan druppels uit de takken. Ook in de pruim zitten harde plekken door inwendige gomvorming en kunnen ook de vruchten gaan 'lekken'. De gom is een afbraakproduct van de celwand. Dit houdt in dat na de infectie in de bast kanker is ontstaan. Als reactie van de boom wil het dit naar buiten duwen en ontstaat er een uittredende doorzichtige vloeistof wat gom genoemd wordt. De bacterie sterft einde mei/begin juni in het hout af en is dan niet meer aantoonbaar. Vanaf einde mei kunnen dan bladinfecties met hagelschotgelijkende symptomen ontstaan.

Bestrijden van de schimmel

De bestrijding is erg moeilijk. Een aantal suggesties:

• Snoei zo snel mogelijk tijdens de lente of zomer en bij droog weer (zodat sporen niet kunnen verspreiden) alle zieke plantendelen (takken) weg;
• Probeer gezonde takken te snoeien na de oogst. Laat ongeveer 15centimetertot 20 centimeter van de tak staan. In de winter genezen wonden moeilijker;
• Verwijder snoeihout meteen;
• Vermijd een te zure en natte standplaats en bekalk indien nodig;
• Snoei grote geïnfecteerde delen van de stam weg met een kans dat de boom overleeft.

De bacterieziekte Xanthomonas arboricola pv pruni (Xap)

Er zijn meerdere soorten bacteriën die mee kunnen spelen. Namelijk de bacterieziekte Xanthomonas arboricola pv pruni (Xap).
De symptomen van Xanthomas arboricola pv pruni bestaan uit bladvlekken. Via natuurlijke openingen infecteert de bacterie het blad. Dit geeft lichtgroen tot gelige vlekken op het de onderkant van het blad. Later worden ze ook zichtbaar aan de bovenkant van het blad, waar de gelig-groene kleur een bruin middelpunt krijgt. Vooralsnog is deze bacterie alleen aangetroffen in cultivars van Prunus laurocerasus (de laurierkers).