Symphony-scenario: vergelijking met situatie in België 2010

Het klimaat is een fragiel systeem dat steeds meer onder druk komt te staan door menselijke activiteiten. Twee goede maatstaven voor een goed klimaatbeleid zijn het verbruik van primaire energie en de uitstoot van broeikasgassen. Het is interessant om België te vergelijken met het toekomstig Symphony-klimaatmodel dat opgesteld is door de WEC (World Energy Council) aangezien dit een goed beeld kan geven of het Belgisch beleid efficiënt is of niet. De doelstellingen voor 2050 aangaande het klimaat zijn ook voor België zeer belangrijk.

Cijfers

Alvorens te beginnen met de vergelijking tussen de situatie in België aangaande energieverbruik en uitstoot en het WEC (World Energy Council) Symphony-scenario, is het handig om een overzicht te hebben van enkele belangrijke cijfers. Uiteraard is het nietszeggend voor een vergelijking als men het totaalverbruik of de totaalcijfers gebruikt. Om België met Symphony te kunnen vergelijken, heeft men de cijfers per capita nodig. Dit wil zeggen dat men het verbruik of de uitstoot per persoon weergeeft en laat toe om op een kritische manier de vergelijking te kunnen maken.

Verbruik primaire energie (PE)

Primaire energie in België

Het totale verbruik van primaire energie in België in 2010 was ongeveer 2,59 EJ. Aangezien het Belgisch bevolkingsaantal van dat jaar gelijk was aan 10 951 266, bekomt men een gemiddeld verbruik van 236,67 GJ per capita. Dit ligt een pak hoger dan dit van de Globaal 2010 met respectievelijk 79,13 GJ per capita. Ook is het Belgische primaire energieverbruik in 2010 hoger dan de voorgaande jaren en de zes jaren nadien. Dit zou men kunnen verklaren door de strenge winter van 2010 waardoor het energieverbruik voor de verwarming hoger was. België is één van de industrielanden met het hoogste verbruik van primaire energie per capita.

Oorzaken hoge PE-verbruik

De oorsprong van dit hoge primaire energieverbruik is moeilijk éénduidig te bepalen, het is meer een samenloop van factoren. Een eerste bijdrage hieraan kan de lage bezettingsgraad van de personenauto’s zijn in België. Bovendien heeft België een vrij hoog aantal voertuigkilometers per persoon. Ook het Belgisch huishoudelijk energieverbruik speelt een grote rol aangaande de hoge cijfers. België heeft namelijk gemiddeld gezien veel meer oudere gebouwen die een hoog energieverbruik vereisen voor verwarming, het gevolg van slechte isolatie. Daarnaast is er de menselijke gewoonte om bestaande oude ketels of convectors op gas/diesel die nog goed werken niet te vervangen. Men wil deze namelijk zo lang mogelijk behouden als ze nog niet aan vervanging toe zijn. Men vergeet echter wel dikwijls rekening te houden met de energiekosten die men zou kunnen besparen door de ketels/convectors te vervangen door efficiëntere apparaten die energiezuiniger zijn. De technologische vooruitgang zorgt ook voor steeds meer elektrische apparatuur in huis. Daarenboven is de bezettingsgraad per woning (relatief weinig personen per woning) gemiddeld gezien vrij laag in België. Het globale primaire energieverbruik volgens het Symphony-scenario daalt ongeveer met 16,93% in vergelijking met dat van 2010 en zou 65,73 GJ per capita bedragen. Men verwacht dus een verminderd energieverbruik per capita aangezien de bevolking ook enorm toeneemt.

Uitstoot

Oorzaken hoge uitstoot België

Als men de uitstoot van België in 2010 vergelijkt met de geplande uitstoot (globaal) van het Symphony-scenario, komt men tot de constatatie dat België een zeer hoge uitstoot CO2e per capita heeft. Men zou dit kunnen verklaren door een samenloop van verschillende factoren. Ten eerste heeft België een energie-intensieve industrie, waarin bijvoorbeeld de staalindustrie en de petrochemie een zeer groot aandeel hebben. Ten tweede heeft lage bezettingsgraad van de personenauto’s waar we over spraken bij het verbruik ook een invloed op de cijfers per capita qua emissie CO2e. Men mag ook niet vergeten dat België een heel dicht wegennetwerk heeft.

Uitstoot Symphony-scenario

Als men de cijfers van Globaal 2050 bekijkt, kan men vaststellen dat de uitstoot zelfs wordt herleid tot slechts 2,223 ton CO2e per capita. Dit is een reductie van broeikasgassen van maar liefst 68% t.o.v. 2010. Deze enorme vermindering van broeikasgassen in het Symphony-scenario valt te wijten aan het feit dat de overheid een grote rol speelt in het klimaatbeleid. Men distantieert zich van de fossiele brandstoffen en subsidieert hernieuwbare energie. Uiteraard is dit niet de enige maatregel die zorgt voor de extreme daling, ook op andere vlakken zal de overheid ingrijpen en de energiemarkt reguleren volgens bepaalde regels. Een enorme overheidssteun voor CCS- technieken (carbon capture en storage) en nieuwe technologieën. Ook de overheidssteun aangaande nucleaire energie en hydro power hebben een aandeel. De overheid zal eveneens de CO2-emissie zwaarder belasten (70-80$ per ton uitgestoten CO2 in 2050!).

Europees energie- en klimaatplan en het Belgische engagement

In 2010 werd het Europese energie- en klimaatplan ‘EU-2020 strategy’ goedgekeurd door de Europese Raad. Dit plan steunt op drie belangrijk elementen:

1. De emissie van de broeikasgassen tegen 2020 reduceren met 20% ten opzichte van 1990.
2. Het energieverbruik met 20% reduceren tegen 2020 i.v.m. het bestaande beleid in 2010.
3. Het aandeel van hernieuwbare energie in de energiemix van de EU verhogen tot 20%.

Aandeel van België

Dit plan hield uiteraard ook verwachtingen in ten opzichte van België. De EU verwacht dat België zijn aandeel hernieuwbare energie verhoogt tot 13% in 2020. Dit is een zeer ambitieuze doelstelling aangezien het aandeel hernieuwbare energie België slechts 4,6% bedroeg in 2010. In vergelijking met 2005 zou België eveneens zijn uitstoot van broeikasgassen moeten reduceren met 15% tegen 2020. Deze doelstellingen komen uiteraard met een grote kost, die geraamd wordt op drie miljard euro voor België en 90 miljard euro in het totaal voor de Europese Unie. Tegen 2050 zou men in lijn met de vooropgestelde doelstellingen van 2020 zelfs een reductie CO2-equivalent willen bekomen van 80-95% tegenover 1990. Deze doelstelling vond zijn oorsprong in de onderhandelingen met de VN, waarna er een Europees engagement werd opgesteld (niet bindend!).

Mogelijkheden België

Ook België heeft reeds enkele scenario’s laten opstellen door specialisten om verschillende pathways en mogelijkheden te bekijken om dit engagement proberen na te komen. België is op geografisch vlak echter weinig geschikt voor een grote energieproductie uit hernieuwbare energie. Er is nauwelijks mogelijkheid tot het creëren van stuwmeren, wat energiewinning uit hydro power (waterkrachtcentrales) uitsluit. Er is wel zon in België, maar ook dit is niet optimaal. Tevens is er wind aanwezig in België, maar er is te weinig plaats om voldoende windturbines te plaatsen, alsook is de energiewinning hieruit zeer fluctuerend. Om een reductie van 80-95% te bekomen, zal men maatregelen moeten nemen die verder rijken dan hernieuwbare energie alleen.

Maatschappelijke maatregelen

Volgens een studie die enkele scenario’s voor een koolstofarm België tegen 2050 beoogt, zal de overheid moeten ingrijpen om via maatschappelijke en gedrag gerelateerde maatregelen de ambitieuze wijzigingen in het gedrag en de levensstijl van de bevolking te bekomen. Hieronder verstaat men onder andere het verminderen van de vleesconsumptie, het verminderen van het transportaandeel in de uitstoot door te investeren in openbaar vervoer en thuiswerk, etc. Ook vooruitgang op technologisch vlak kan helpen het doel te bereiken. Een goed voorbeeld hiervan zou de elektrificatie van het transport zijn. Dit heeft echter wel als gevolg dat de energievraag aangaande elektriciteit zou stijgen, waardoor men een grotere implementatie van CCS zal nodig hebben.

Ambitieus scenario

Indien men het ambitieus scenario van 80-95% reductie kan realiseren, zou dit in 2050 gemiddeld resulteren in 18 MtCO2e of 1,408 ton CO2e per capita! Dit is nog beter dan de uitstoot van de Globaal 2050 in het Symphony-scenario, wat heel opmerkelijk is en moeilijk realiseerbaar zal zijn.

Conclusie België-Symphony en doelstellingen 2050

Als men het Symphony-scenario vergelijkt met de Belgische situatie in 2010, kan men besluiten dat het Symphony-scenario betere cijfers kan voorleggen. De inspanningen die België moet doen om zijn uitstoot te verminderen en het primaire energieverbruik per capita te reduceren zullen niet gering zijn. Ook in vergelijking met de buurlanden en op Europees niveau scoort België niet al te goed qua uitstoot en primair energieverbruik. Uiteraard zijn er heel veel verschillende oorzaken die aan de oorsprong van dit probleem liggen. De belangrijkste sectoren verantwoordelijk voor deze hoge cijfers zijn het huishoudelijk energieverbruik, de transportsector en de aard van de Belgische industrie. Deze mogen en kunnen uiteraard niet gelden als verzachtende omstandigheden. Het Europese energie- en klimaatplan, dat voorziet in het verregaande engagement om de emissie van broeikasgassen tegen 2050 te reduceren met 80-95% in vergelijking met 1990, is zeer ambitieus en zal moeilijk te realiseren zijn.

Men kan dus concluderen dat België zowel qua uitstoot als qua primair energieverbruik het zwakke broertje van de klas is en er nog veel ruimte voor verbetering is. België zal zijn klimaatbeleid dus stevig onder de loep moeten nemen als ze het Europese engagement wil nakomen. Het herbekijken van de sluiting van de kerncentrales en investeringen in bronnen van hernieuwbare energie zullen noodzakelijk zijn om de energieproductie op een aanvaardbaar niveau te houden tijdens deze moeilijke transitiefase. Een ingrijpende verandering in het consumentengedrag en levensstijl, gecombineerd met investeringen in onderzoek naar nieuwe technologieën en efficiëntere apparaten, zullen eveneens broodnodig zijn om de doelstellingen te kunnen halen.