Het transport van waterverontreinigingen

Waterverontreinigingen kunnen op verschillende manieren schade toebrengen aan het milieu. Maar hoe komen deze verontreinigingen in het water en hoe worden deze getransporteerd?

Hoe komen verontreinigingen in het water?

Oppervlaktewater

Het lozen van afvalwater vormt een groot gedeelte van de verontreinigingen in oppervlaktewater. Huishoudelijk afval wordt via het riool geloosd in het oppervlaktewater. Industrieel afval kan via het riool of rechtstreeks worden geloosd in het oppervlaktewater. Hoe ernstig de verontreinigingen zijn hangt af van het soort verontreiniging, de mate waarin het afvalwater gezuiverd is en voor welk proces het water is gebruikt. Huishoudelijk afval bestaat uit urine, ontlasting, papier, zeep en (af)wasmiddelen. Industrieel afval is erg gevarieerd en hangt af van de soort industrie.

Verontreinigingen door middel van zware metalen worden veroorzaakt door radioactieve stoffen, het smelten van metalen, organische chemicaliën, chloorfenolen, fungiciden (met papiermolens) en insecticiden. In Nederland wordt het industrieel afvalwater streng gecontroleerd. Bedrijven zijn verplicht om hun eigen afvalwater tot op zekere hoogte te zuiveren. Veel bedrijven vinden dit te duur en lozen het afvalwater in grote tonnen in de zee. Wanneer een ton die radioactief afvalwater bevat stuk gaat zijn de gevolgen niet te overzien.

De zee

De zee kent nog meer verontreinigingen. Zo wordt er door olietankers olie in de zee geloosd en breekt de verf op schepen langzaam af. Zo komt ook deze verf in het water terecht. Verontreinigingen die op het land aanwezig zijn kunnen door een regenbui in het grondwater terecht komen en kunnen via het grondwater het oppervlaktewater bereiken. Op deze manier komen ook meststoffen (nitraten en fosfaten) in het oppervlaktewater. Het effect van verontreinigingen is het beste te zien in kleine inlandse zeeën en meren, omdat deze een goede afvoermogelijkheid hebben.

Hoe worden deze verontreinigingen getransporteerd?

Dichtheid

Verontreinigingen komen opgelost of als suspensie voor. Wanneer ze als suspensie voorkomen bestaan ze uit deeltjes of druppeltjes. Alle vormen van verontreiniging kunnen in het water grote afstanden afleggen. In water dat slecht stroomt zullen de deeltjes naar de bodem zakken of naar het oppervlak stijgen (afhankelijk van dichtheid) en zullen verontreinigingen minder afstand afleggen dan in stromende rivieren.

Stromingen

In meren en oceanen worden verontreinigingen via stromingen getransporteerd. In oceanen worden veel stromingen veroorzaakt door de wind. Door deze stromingen kan een verontreiniging van het ene continent naar het andere reizen. Op plekken waar grote stromingen samen komen, kunnen hierdoor de beruchte ‘plastic eilanden’ ontstaan. De zee heeft een ‘zelfreinigend vermogen’ waardoor de verontreiniging op volle zee minder zal zijn dan aan de kust. Dit geldt niet bij plastic eilanden, omdat deze bestaan uit materialen die niet biologisch afbreekbaar zijn.

Dieren

Transport kan ook plaatsvinden door dieren. Wanneer verontreinigingen zich ophopen in dieren kunnen deze behalve het toxische gevaar ook worden getransporteerd naar plekken waar de dieren zich heen begeven. Vogels kunnen lange afstanden afleggen en op deze manier de verontreiniging wijd verspreiden.

Vluchtigheid

De wijze waarop chemicaliën zich bewegen in het water is afhankelijk van de eigenschappen van de chemicaliën en van het water zelf. De verdeling van een chemische stof tussen de verschillende milieukundige compartimenten lucht, water en aarde is een andere belangrijke factor. De vluchtneiging of "vluchtigheid" van een stof bepaalt de beweging van het ene compartiment naar het andere. Door natuurlijke processen zoals hydrolyse en oxidatie worden chemicaliën in het milieu afgebroken. Hoe goed deze biochemische processen de chemicaliën kunnen afbreken heeft te maken met de temperatuur, hoeveelheid zonnestraling en de pH van de omgeving. Met pH bedoelen we de zuurgraad van het water. Zo bepaald de pH bijvoorbeeld ook hoe goed metalen kunnen oplossen in het water.