De limonadewespen komen af op zoetigheid in de zomer

In de familie van de papierwespen zijn een aantal stekende soorten. Bijvoorbeeld de Duitse wesp en de gewone wesp, ook wel de limonadewespen genoemd. De vrouwtjeswespen hebben een angel die ze gebruiken om te steken. Een angel als verdedigingswapen aan het uiteinde van het achterlichaam die verbonden is met een gifklier. Een wespensteek waar sommige mensen allergisch op reageren. Limonadewespen steken heel snel in de zomer en het najaar omdat ze een tekort aan zoetigheden hebben en ze zoetigheid nodig hebben. Zoetigheden die mensen buiten nuttigen zoals een ijsje of limonade.

• Papierwespen (Vespinae)
• Langkopwespen (Dolichovespula) en kortkopwespen(Vespula)
• De limonadewespen
• Waarom steken de limonadewespen
• Gestoken
• Overeenkomst Duitse wesp en gewone wesp
• Verschillen Duitse wesp en gewone wesp

Papierwespen (Vespinae)

De Duitse wesp (Vespula germanica) en de gewone wesp (Vespula vulgaris) zijn wespen uit de klasse van de insecten (Insecta) en uit de orde van de Hymenoptera (vliesvleugeligen). Ze horen bij de onderfamilie Vespinae, ook wel papierwespen, plooivleugelwespen of kortkopwespen genoemd. Papierwespen zijn sociale wespen en karakteristiek voor sociale wespen is dat ze bij elkaar leven (kolonievormend zijn) in een groot nest dat gemaakt wordt in schuren, muurholten, spouwmuren, holle bomen of onder daken. Een nest dat gemaakt is van fijn gekauwde houtvezels en eruit ziet of het van papier is gemaakt, vandaar de naam papierwespen.

De onderfamilie van de papierwespen
Tot de onderfamilie van de papierwespen die voorkomen in Europa horen o.a. de:

• hoornaar (Vespa crabro)
• gewone wesp (Vespula vulgaris)
• Duitse wesp (Vespula germanica)
• middelste wesp (Dolichovespula media)
• rode wesp (Vespula rufa)
• boswesp (Dolichovespula silvestris)
• Saksische wesp (Dolichovespula saxonica)
• Noorse wesp (Dolichovespula norwegica).

Langkopwespen (Dolichovespula) en kortkopwespen(Vespula)

Binnen de papierwespen wordt een onderscheid gemaakt tussen de langkopwespen en kortkopwespen. De langkopwespen hebben ruimte tussen de gele kaken (mandibels) en de lange facetogen op het voorhoofd (clypeus) en bij de kortkopwespen raken de ogen de kaken met daaronder de monddelen. De kortkopwespen die in Nederland voorkomen zijn de:

• Vespula germanica (Duitse wesp);
• Vespula rufa (Rode wesp);
• Vespula vulgaris (Gewone wesp).

De rode wesp is niet zo agressief als de Duitse wesp en de gewone wesp die we ook wel de limonadewespen noemen.

De limonadewespen

De Duitse wesp en de gewone wesp zijn de limonadewespen. Het zijn de twee soorten die de mens in de zomer en nazomer lastig vallen. Mensen die bij mooi weer buiten een terrasje pakken, een ijsje nuttigen of een feestje vieren. Veel zoetigheden waar de limonadewespen op afkomen. Wespen leven namelijk voornamelijk van koolhydraten (suikers). Suikers die de wesp in het voorjaar haalt uit:

• de larve, die een zoetigheid uitscheidt waar volwassen van leven;
• bloemen (nectar);
• honingdauw (suikerhoudende vloeibare afscheiding van bladluizen);
• vruchtvlees en sap van rijpe vruchten (rotte appels, peren, pruimen o.a.).

Waarom steken de limonadewespen

In augustus verpoppen de laatste larven zich tot wespen en hebben de volwassen limonadewespen geen zoetigheid meer van de larven. De bloemen bloeien aan het eind van de zomer steeds minder en de nectar valt daarom ook weg. De wespen hebben zoetigheid nodig en vinden dit erg gemakkelijk bij mensen en kinderen die buiten eten of limonade drinken. Vandaar de naam limonadewespen. De limonadewespen zijn extra agressief door het tekort aan zoetigheid. Daarom komen ze ook met velen af op de zoetigheid van mensen. Mensen kunnen dit niet waarderen en vinden wespen eng omdat ze kunnen steken. Druk met handen en armen zwaaiend wil de mens de wespen verjagen. De wespen voelen zich bedreigd en gaan dan juist de angel gebruiken: ze steken.

Gestoken

De hoofdbestanddelen van het gif van de limonadewespen zijn histamine en aptoxine. Het effectieve middel om de rode, pijnlijke verdikking na een wespensteek tegen te gaan, is antihistamine, dat moet worden aangebracht op de plaats waar men gestoken is. De allergische reactie op een wespensteek kan zijn:

• zwelling van de ogen, lippen, keel en/of tong;
• moeilijk kunnen ademhalen, slikken en/of spreken;
• duizeligheid, heftige hoofdpijn;
• misselijkheid, overgeven en/of diarree;
• hartritmestoornissen;
• flauwvallen;
• shock;
• hartstilstand.

Bij 70% van de mensen treedt de allergie binnen een kwartier op en bij slechts 2% komen de klachten pas na een uur. Koel de steek met een coldpack. Wordt de steek erg dik neem dan contact op met de huisarts. Bel 112 of rij naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp wanneer je gestoken wordt in de mond, neus of keel of allergische verschijnselen krijgt. Neem een ijsklontje in de mond om de zwelling tegen te gaan.

Overeenkomst Duitse wesp en gewone wesp

De Duitse wesp en de gewone wesp zijn algemeen voorkomende wespen in Nederland. Het zijn wespen met een sterk ingesnoerde overgang van borststuk naar achterlijf. De wespentaille geheten. De vrouwtjes van de Duitse wesp en de gewone wesp hebben een angel als steekwapen die is ontstaan uit de legboor. De legboor werd generatie na generatie puntiger en smaller en was daardoor niet meer geschikt als legboor. De evolutie zorgde ervoor dat er een nieuwe uitgang voor de eieren ontstond (de genitale opening) en de legboor overbodig werd. De legboor werd de angel bij de vrouwtjeswespen van de vliesvleugeligen (Hymenoptera). Alle wespen hebben een angel maar steken er nooit of zelden mensen mee. Alleen de vrouwtjes van de Duitse wesp en de gewone wesp steken ermee in de zomer en nazomer, wanneer ze op zoek zijn naar zoetigheid en zich bedreigd voelen. De angel als een verdedigingswapen aan het uiteinde van het achterlichaam dat verbonden is met een gifblaasje. Een angel zonder weerhaken waardoor de wespen meerdere malen kunnen steken. Mannetjeswespen hebben geen angel, maar mannetjes leven slechts korte tijd in de kolonie.

De rest van het jaar zijn alleen de vrouwelijke exemplaren aanwezig. Zowel de gewone- en de Duitse wespen hebben op de zwarte rugzijde gele vlekken. Deze vlekken variëren nogal eens en hebben dan ook geen vaste zekerheid over een gezamenlijk kenmerk.

Verschillen Duitse wesp en gewone wesp

De Duitse wesp en de gewone wesp zijn te herkennen aan een aantal verschillen. Wel zijn er variaties mogelijk waardoor het soort best moeilijk te herkennen is. De verschillen bij de meeste wespen zijn: