De oorworm: ongevaarlijk maar schadelijk voor de tuin

Oorwormen zijn insecten met een reeds geduchte reputatie. Vroeger geloofden mensen dat deze beestjes het lichaam binnendrongen via de oren en vervolgens een nest maakten in de hersenen waar ze hun eieren legden. Daarnaast ziet de oorworm er niet ongevaarlijk door zijn twee grote scharen aan het buikuiteinde waardoor mensen een heel negatief en bedreigend beeld hadden van deze insecten. In werkelijkheid zijn oorwormen heel onschadelijk voor de mens die zich bovendien enkel voeden met andere insecten en planten.

Oorsprong van de naam “oorworm”

De oorsprong en betekenis van het woord “oorworm” is nagenoeg onbekend. De zou kunnen verwijzen naar een vroegere overtuiging dat deze insecten via de oren het lichaam binnendringen. Ook kan de oor-achtige vorm van de achterste vleugels in uitgestrekte vorm van het insect aan de basis liggen van zijn naamgeving.

Zoals reeds vermeld zal een oorworm nooit het menselijk oor binnendringen om zich te vestigen in de hersenen. Hoewel ze zich graag nestelen in beschutte, vochtige ruimtes lijkt het misschien niet zo ondenkbaar dat ze het oor verkiezen als habitat maar de kans dat dit gebeurt is even klein als bij andere insecten.

Oorwormen wereldwijd

De meeste oorwormen zijn kleine insecten. In onze streken treffen we vooral de Europese oorworm aan die ongeveer een gemiddelde lengte heeft van twee centimeter. Er bestaan echter ook exemplaren die tot wel acht centimeter groot kunnen worden zoals de Sint-Helena oorworm, genoemd naar het gelijknamige Sint-Helena, een klein afgelegen eiland in de Zuid-Atlantische oceaan. Helaas komt dit type oorworm maar zelden voor daar het met uitsterven is bedreigd. Oorwormen hebben een brede wereldwijde verspreiding en zijn te vinden in Noord- en Zuid Amerika, Europa, Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland. Ze komen meestal voor in tropische gebieden en landen met een gematigd klimaat.

De Europese oorworm

De Europese oorworm komt, zoals de naam reeds vertelt, voor in onze regionen. Hij heeft een lengte van ongeveer twee centimeter en heeft een afgeplatte lichaamsbouw met een rood-bruine kleur.

Lichaamsbouw

Het lichaam van de Europese oorworm bestaat uit drie delen namelijk de kop, het borststuk en het achterlijf. Daarnaast bezit hij twee lange kop antennes, drie paar poten aan het borststuk en de cerci of schaar achteraan het achterlijf. De cerci van de mannetjes is gebogen met een tandvormige structuur en zijn meestal niet even lang. De cerci van de vrouwtjes daarentegen is recht en heeft geen tanden. Oorwormen gebruiken hun schaarvormig achtereind ter verdediging tegen roofdieren, bij het vangen van een prooi, tijdens het paren en als hulpmiddel bij het in- en uitklappen van hun vleugels.

Voor de mens dreigt er geen gevaar aangezien het wapen van de oorworm te klein en te zwak is om ernstige wonden te veroorzaken. Wanneer iemand een kneep krijgt van een aanvallende oorworm zal slechts een kleine tinteling worden ervaren.

Vleugels

Hoewel de oorworm zelden vliegt bezit ze toch twee paar vleugels. Deze liggen plat gevouwen op het borststuk waardoor ze moeilijk op te merken zijn. Net zoals bij de kever worden de meer delicate binnenvleugels beschermd door de stevige buitenste vleugels.

Geurklieren als bescherming

De Europese oorworm en tevens ook andere soorten bezitten geurklieren in de rug die een geel-bruine vloeistof afscheiden. Deze vloeistof heeft een zeer onaangename geur welke dienst doet als afweermechanisme tegen potentiële vijanden.

Nachtdieren

De Europese oorworm vindt je overdag meestal terug op veilige, goed beschutte, vochtige plaatsen zoals onder schors, bladeren of in een stuk fruit, bloemen, compost of hout. Daar het nachtdieren zijn verlaten ze ’s nacht hun schuilplaats om op zoek te gaan naar voedsel. De Oorworm voedt zich met planten en andere insecten en is zowel een aaseter als een roofdier.

Oorwormen in huis of tuin

Oorwormen kunnen soms heel nuttig zijn. Zo ontdoen ze bomen en planten van ongewenste plagen zoals bladluizen, mijten en insecteneieren. Wanneer er echter vele andere soorten insecten beschikbaar zijn voor consumptie zullen ze planten en bomen wel eerder mijden. Wanneer ze toch de voorkeur geven aan de groene gewassen verkiezen ze veelal jonge, actief groeiende planten zoals, bladgroenten, bloemen, fruitbomen en maïs en is er gevaar dat ze zich zelf ontwikkelen als plaag die ernstige schade kan berokkenen aan de gewassen.

Daar oorwormen zich ook vaak verbergen tussen houtschors of tussen houtspleten is hun aanwezigheid niet altijd even voordelig. Wanneer het buiten te warm of te koud is zullen ze zich via het hout een weg naar binnen proberen te banen. Daarom is het belangrijk om barsten en scheuren aan deuren en ramen dicht te maken om te voorkomen dat deze beestje toegang krijgen tot je woning.

Bestrijding

Wanneer de oorworm een ware plaag is geworden wil je er uiteraard alles aan doen om deze zo snel mogelijk uit te roeien. Wanneer het opruimen van de tuin niet volstaat om deze ongewenste gasten te elimineren bestaan er eenvoudige natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen wordt het best aangewend wanneer alle andere methodes niet blijken te werken. De toxiciteit van deze bestrijdingsmiddelen kan immers negatieve gevolgen hebben voor zowel plant, mens en dier.

Lees verder

• Jeuk in het oor: oorzaak en behandeling
• Oorontsteking bij kinderen herkennen en behandelen
• Oorsuizingen of tinnitus: oorzaken en remedies