De supermug: een hybride gevaar

Sinds dit jaar (2014) is er een nieuw gevaar in Nederland: de hybride supermug. Deze kruising tussen de bekende huissteekmug en de molestusmug is een hardnekkig diertje dat naar verwachting meer risico's met zich mee gaat brengen. Het brengt bijvoorbeeld makkelijker ziektes over naar mensen en is waarschijnlijk ook in de winter actief. Wat is dit voor een insect en wat kunnen we er tegen doen?

De oorsprong van de supermug

De supermug is een kruising tussen een huissteekmug (culex pipiens pipiens) en een molestusmug (culex pipiens molestus) en komt al voor in Nederland. Iedereen is wel eens gebeten door een huissteekmug. Het insect is niet actief op zoek naar mensenbloed, maar maakt wel eens opportunistisch gebruik van een voorbijganger. De molestusmug is echter een hele andere variant en zoekt actief naar bloed van vogels en zoogdieren; het is daarmee ook een groot liefhebber van mensenbloed. Bovendien is de molestusmug ook actief in de winter (wat leidt tot meer overlast), terwijl de huissteekmug alleen actief is in de zomer. Opmerkelijk genoeg bijten alleen vrouwtjesmuggen, omdat ze de eiwitten in bloed nodig hebben voor het leggen van eitjes; mannetjesmuggen moeten genoegen nemen met plantensappen.

De gevaren

So what? Je zou denken dat een kruising tussen twee muggen die al bestaan, gewoon leidt tot een derde soort mug in Nederland en dat is dat. Niets is echter minder waar. Het is onzeker welke eigenschappen de supermug heeft overgenomen van haar voorouders, maar men vreest voor een gevaarlijke cocktail. De angst van wetenschappers van Universiteit van Wageningen is dat deze nieuwe hybride muggensoort als het ware de brug kan vormen tussen vogels en mensen en daarmee tussen vogelziekten en mensenziekten. En als de mug ook nog actief is in de winter, is er niet alleen sprake van meer overlast, maar ook een groter risico op verspreiding. Als je dit bij elkaar optelt, kan de mug op lange termijn een gevaar vormen voor de volksgezondheid (tot nu toe brengen in Nederland muggen geen ziektes over op mensen en is er hier dus nog geen sprake van).

West-Nijlziekte

De kans op de verspreiding van het West-Nijlziekte wordt bijvoorbeeld groter. Deze ziekte komt al regelmatig voor in Afrika, Amerika en in delen van Zuid-Europa (Griekenland, Italië, Hongarije) en de supermug zou de ziekte kunnen verspreiden. De West-Nijlziekte komt bij vogels voor en via geïnfecteerde muggen (zoals de tijgermug) wordt overgedragen op mensen en andere zoogdieren. Dit zijn meestal muggen die een voorkeur hebben voor ofwel vogel ofwel zoogdier en hier vormt een omnivoor als mug dus een risico. Het grootste deel van de mensen die geïnfecteerd zijn met het West-Nijlvirus krijgen geen symptomen. Een kleiner deel van geïnfecteerde mensen (bijvoorbeeld ouderen) kan echter last krijgen van koorts, hersenontsteking en hersenvliesontsteking. Er is bovendien geen medicijn of effectieve behandeling voor het West-Nijlvirus. Andere ziekten die worden overgedragen door muggen op mensen zijn: malaria, dengue of knokkelkoorts, gele koorts en Elefantiasis.

Hoe verder?

De wetenschap is druk bezig met onderzoek naar onder andere de gevaren van de supermug, het leefgebied en -klimaat en de verschillen tussen de supermug, de huissteekmug en de molestusmug. Zo onderzoeken ze op de Universiteit van Wageningen hoe de verschillende muggensoorten virussen overbrengen en hoe ze worden aangetrokken tot zoogdieren en vogels. Hieruit blijkt ook wat de risico's en de beste bestrijdingsstrategieën zijn. Hierdoor weet men bijvoorbeeld of men zich beter kan richten op ondergrondse methoden over ook op bovengrondse methoden.

Een voorbeeld van een effectieve manier van de muggenpopulatie te beperken is het uitzetten van vissoorten die graag muggenlarven eten in de tuinvijver. Ook het voorkomen van plekken met stilstaand water zorgt ervoor dat muggen geen plekken hebben om hun eitjes te leggen. Ook huis-, tuin- en keukentips tegen muggen zorgen voor minder overlast, zoals het opgangen van een klamboe, het verspreiden van citroengeur (bijvoorbeeld door middel van een citroenplant), luchtverplaatsing (bijvoorbeeld een ventilator) en regelmatig wassen om de zweetlucht waar de muggen op af komen tegen te gaan.