Artrose: een veelvoorkomende aandoening bij de oudere kat

Ouderdom komt met gebreken. Dat geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor onze huisdieren. Honden en katten worden steeds ouder. Dankzij de medische vooruitgang, meer kennis en een goede voeding, kunnen we gelukkig veel langer van onze viervoeters genieten dan tientallen jaren geleden. De keerzijde hiervan is echter dat onze dieren ook meer te maken krijgen met uiteenlopende ouderdomskwalen. Artrose is hier een duidelijk voorbeeld van. 65% van de katten van 12 jaar of ouder lijdt eraan. Artrose is een gewrichtsaandoening, waarbij de kwaliteit van het kraakbeen rondom de gewrichten steeds meer achteruitgaat. Het kraakbeen wordt steeds dunner en zachter en kan na verloop van tijd zelfs helemaal verdwijnen. Een gewricht bestaat meestal uit twee botten. Om het uiteinde van elk bot heen ligt het gewrichtskraakbeen. Dit is een gladde bekleding met een schokdempende werking. Het kraakbeen voorkomt dat de botten over elkaar heen schuren.

Misvormde botten en ontstekingen door artrose

Als de kraakbeenkussentjes (grotendeels) zijn verdwenen, komen de uiteinden van de gewrichtsbotten tegen elkaar aan en gaan de botten over elkaar heen schuren. De botten proberen schade te voorkomen; ze vormen nieuw botweefsel en worden dikker. Het botoppervlak wordt zo groter en de druk op het gewricht minder. Het gevolg hiervan is echter dat aan de rand van het bot puntige uitsteeksels ontstaan en dat het bot misvormd raakt. Dit maakt bewegen pijnlijk. Door de constante wrijving tussen de botten, kan het bot ook ontstoken raken. Hierdoor komt er vocht in het gewricht en wordt het gewricht warm, dik en stijf. Door de pijn wordt bewegen steeds meer vermeden, met als gevolg dat de spieren stijf en slapper worden. Artrose is een chronische aandoening die langzaam steeds erger wordt. Genezen is niet mogelijk, maar het slijtageproces kan gelukkig wel vertraagd worden.

Dat veel oudere honden aan artrose lijden, is al heel lang bekend. Tot voor kort werd gedacht dat de veel flexibelere gewrichten van de kat hem tegen deze aandoening beschermden. Inmiddels weten we echter wel beter. Meer dan de helft van de oudere katten lijdt aan artrose. Vooral de gewrichten van de elleboog, de schouder, de heup en de knie worden bij de kat aangetast.

De signalen van pijn herkennen

Pijn is het belangrijkste symptoom bij artrose. Een kat is echter een meester in het verbergen van pijn, waardoor het soms wat moeilijk is om te herkennen dat je kat aan artrose lijdt. Je zult dus goed op de – soms subtiele - signalen moeten letten, die aan kunnen geven dat je kat pijn heeft. Veranderingen in de manier waarop en de mate waarin je kat zich beweegt, zijn vaak de eerste tekenen die wijzen op artrose. Je kat beweegt bijvoorbeeld minder en slaapt meer. Een buitenkat zal mogelijk ook veel minder de tuin uitgaan dan voorheen. Vaak wordt dit gedrag toegewezen aan het feit dat de kat ouder wordt. En soms is dit ook zo. Valt het je daarnaast echter op dat je kat veel minder vaak op zijn favoriete hoge plekjes ligt (het bed, de vensterbank, de bank) en veel meer de mandjes op de grond opzoekt? Of dat hij minder aan het behang of de bank krabt, zich minder uitrekt en bijna nooit meer de 'gekke vijf minuten' heeft of achter een balletje aanrent? Loopt hij wat stijver, trekt hij een beetje met één pootje of gaat hij veel minder soepel de trap op? Dan is er waarschijnlijk meer aan de hand dan 'alleen maar' ouderdom.

Onzindelijkheid en minder eten door pijn

Pijn weerhoudt je kat ervan om veel en uitbundig te bewegen. Hij zal zich ook niet meer zo graag laten aaien of oppakken, omdat dit door zijn pijnlijke en stijve gewrichten erg onaangenaam is. Wanneer je je kat een periode wat intensiever observeert, zullen deze signalen van pijn je beslist opvallen. Ook andere, wat minder voor de hand liggende, veranderingen in het gedrag van je kat kunnen er echter op wijzen dat hij niet lekker in zijn vel zit. Wellicht gedraagt hij zich onrustiger, angstiger of agressiever. Een kat met stress (door pijn) kan bijvoorbeeld veel meer tongelen, gapen, likken of hijgen dan normaal. Wanneer de kat zich likt en wast, wordt in de hersenen de stof endorfine aangemaakt. Endorfine is een natuurlijke pijnstiller. Als je kat zich dus ineens veel meer wast dan normaal, kan dit een teken zijn van pijn. Plotselinge gedragsveranderingen als erg veel mauwen, blazen, wegrennen of zich verstoppen, zijn eveneens duidelijke tekenen van stress door bijvoorbeeld pijn.
Tot slot leidt bij veel katten de pijn niet zelden tot onzindelijkheid en minder eten. Opstaan, lopen, over de rand van de kattenbak stappen en vooroverbuigen (om te kunnen eten) zijn gewoon te pijnlijk.

De behandeling van artrose

Als je één of meerdere klachten bij je oudere kat herkent, dan is het verstandig om naar de dierenarts te gaan. De diagnose is niet altijd gemakkelijk te stellen. Het is dan ook belangrijk dat je alle symptomen die je zijn opgevallen, aan de dierarts meldt. Schrijf ze desnoods even op, zodat je niets vergeet. Op basis van jouw verhaal, zal de dierenarts meestal wel gewrichtspijn vermoeden. Er kunnen dan eventueel röntgenfoto's gemaakt worden om de oorzaak (vaak artrose) vast te stellen.

Artrose kan niet worden genezen. De schade die aan de gewrichten is aangericht, is niet meer ongedaan te maken. Het slijtageproces is ook niet volledig te stoppen. Het kan echter – met de juiste behandeling - wel worden afgeremd. Daarnaast kan je kat pijnstillers toegediend krijgen, zodat hij in elk geval pijnvrij door het leven kan.

Medicijnen en een aangepast dieet

Voor de behandeling van artrose kun je kiezen uit een aantal verschillende producten of voor een combinatie hiervan:

• Metacam kat. Metacam is een zogenaamde NSAID, een ontstekingsremmende pijnstiller. Het medicijn is speciaal ontwikkeld voor katten met chronische pijnklachten als gevolg van artrose.
• Sasha's blend. Sasha's Blend bestaat uit 100% natuurlijke zeedierextracten en bevat niet-agressieve ontstekingsremmende bestanddelen en glucosaminoglycanen. Deze laatste vormen een belangrijk onderdeel van bindweefsel en zijn een natuurlijk smeermiddel in gewrichten. Als de kat ouder wordt, maakt het lichaam zelf steeds minder glucosaminoglycanen aan. Sasha's Blend is ontwikkeld voor honden en katten met (chronische) gewrichtsproblemen.
• Hill's Prescription Diet j/d. Hill's j/d voer is rijk aan vetzuren (uit visoliën) die ontstekingsremmend werken, de afbraak van het kraakbeen vertragen en een licht pijnstillend effect hebben. Het voer bevat ook glucosaminoglycanen en chondroïtinesulfaat, die zorgen voor het behoud van gezond kraakbeen. Hill's j/d voer is speciaal ontwikkeld voor katten die lijden aan chronische gewrichtspijn.

In overleg met de dierenarts kun je een behandelplan voor je kat opstellen. Soms is het ook een kwestie van proberen waar je kat het beste op reageert; in veel gevallen is dit een combinatie van twee of drie van eerder genoemde producten. Het is verstandig om te streven naar een zo laag mogelijke dosis Metacam, omdat dit medicijn op de lange termijn mogelijk de nierfunctie van je kat kan aantasten.

Aanpassingen in huis

Naast de medicatie en een eventueel aangepast dieet, is het belangrijk dat je kat geen overgewicht heeft. Een zware kat belast zijn gewrichten immers veel meer dan een lichte kat. Is je kat te zwaar, zorg er dan dus voor dat hij wat afvalt. Tot slot kun je met wat extra maatregelen in huis het leven van je kat een stuk aangenamer maken: zet het voer- en drinkbakje wat hoger, zorg voor een lage kattenbak, voorzie de favoriete hoge ligplaatsen van je kat van opstapjes en leg een warmwaterkruik in het mandje van je kat. Dit laatste kan, zeker op koude en natte dagen, de gewrichtspijn van je kat aanzienlijk verminderen.

Artrose komt veel voor bij oudere katten. De aandoening is niet altijd even gemakkelijk te herkennen. Het is belangrijk om je kat goed te observeren en te letten op signalen die kunnen wijzen op pijn. Hoewel artrose niet te genezen is, is behandeling absoluut zinvol. Met goede medicatie, aangepast voer en wat extra voorzieningen in huis kun je de kwaliteit van het leven van je kat aanzienlijk verhogen.

Lees verder

• Help, mijn kat plast in huis!