Amputatie bij de hond, een keuze voor het leven

In het dagelijks leven sta je er niet zo bij stil, maar het kan u als hondenliefhebber zomaar overkomen dat u voor een heel moeilijke keus wordt gesteld. Uw trouwe viervoeter kan een ongeluk of een aandoening krijgen waarbij amputatie opeens een optie is, en dan moet u als eigenaar de beslissing nemen wat te doen. Amputatie is een keuze voor het leven: soms red je het leven ermee, altijd is het een beslissing met een levenslang en onomkeerbaar gevolg.

Amputatie, wat is het?

Amputatie betekent in strikt medische zin 'gehele of gedeeltelijke chirurgische afzetting van een lichaamsdeel'. De diergeneeskunde is zo ver gevorderd dat zelfs zeer zware operaties goed en veilig uitgevoerd kunnen worden. Dankzij uitstekende bewakingsapparatuur, moderne anesthesie, goede operatiekamers en kundige veterinair chirurgen kan tegenwoordig veel worden bereikt. Wat onze westerse maatschappij als normaal beschouwt, is voor andere landen soms verbazingwekkend: wij hebben hier operatiekamers voor dieren die elders nog niet eens voor mensen beschikbaar zijn.

Medisch-technisch gezien schuiven de grenzen dus steeds iets verder op, waardoor er steeds minder belemmeringen zijn. Goede zorgverzekeringen voor dieren vergoeden ingrepen als amputaties. Lees natuurlijk wel altijd de kleine lettertjes van uw polis! Mits uw viervoeter verzekerd is, zijn dus ook eventuele financiële belemmeringen weggenomen. Wat rest bij de besluitvorming rond amputatie, zijn de prognose- in hoeverre heeft de hond kans op een goed herstel- en emotiopnele invloeden.

Een greep uit de praktijk

We zullen eerst eens wat redenen voor amputatie nader bekijken. Een greep uit de dagelijkse praktijk in de kliniek.

Tumoren

Een tumor is een veel voorkomende oorzaak voor een amputatie. Het betreft dan ofwel tumoren die de functionaliteit zodanig aantasten dat ingrijpen noodzakelijk wordt, ofwel kwaadaardige tumoren die snel kunnen uitzaaien. Bij tumoren die de functionaliteit aantasten kunt u denken aan een tumor die alsmaar groter wordt en daardoor steeds meer in de weg gaat zitten, pijn veroorzaakt of de (bewegings)functie van de hond belemmert. Bij kwaadaardige tumoren met een risico van uitzaaien moet zo snel mogelijk worden ingegrepen. Het kan dan gaan om nog maar een heel klein tumortje.

Amputeren gebeurt vooral bij kwaadaardige bottumoren en teentumoren. Teentumoren kunnen zeer kwaadaardig blijken, zelfs kleine knobbeltjes kunnen in potentie echte killers zijn. Tot een andere, wat meer bijzondere categorie behoren de tumoren aan de kaak. Middelgrote delen van de bovenkaak en zelfs zeer grote delen van de onderkaak kunnen met een verbluffend resultaat worden verwijderd. De dieren houden een hoge levenskwaliteit, kunnen goed eten en kwijlen is lang niet altijd een probleem. Ooramputaties vanwege een tumor zijn vrij zelfzaam en worden meer bij katten gezien.

Voordat de operatie voor een amputatie vanwege een tumor kan worden uitgevoerd , moet het dier eerst grondig worden onderzocht op uitzaaiingen en andere mogelijk aanwezige aandoeningen. Bloedonderzoek, röntgenfoto's en echo-onderzoek kunnen hier goede diensten bewijzen. Er wordt nooit honderd procent zekerheid mee bereikt maar veel kan zo worden uitgesloten, zodat de weg openligt naar een succesvolle behandeling.

Verlamming

Verschillende oorzaken kunnen leiden tot de verlamming van een poot of staart. Meestal heeft dit tot gevolg dat de hond gaat slepen met de poot in kwestie, en daarmee de bovenkant van zijn voet beschadigt. Hierdoor ontstaan chronische verwondingen en die kunnen aanleiding geven om een amputatie te overwegen. Als niet verwacht wordt dat de verlamming progressief is (erger wordt), valt te overwegen om de poot te amputeren. De poot was toch al niet functioneel en deze patiëntencategorie loopt dan ook zeer snel weer voldoende goed op drie poten. Een verlamde staart wordt vaak bij het uitlaten bevuild en gaat op den duur ontsteken en wonden vertonen. Amputaite is goed mogelijk zonder dat de hond daar al te veel last van ondervindt.

Trauma

Trauma (verwonding), waarbij aanrijdingen bij de hond het lijstje aanvoeren, is de meest voorkomende oorzaak van amputatie. Als er dermate veel weefsel is beschadigd dat functioneel herstel onmogelijk is geworden, is amputatie het enige dat rest. Soms zijn ernstige bijtwonden met infectie als gevolg aanleiding voor amputatie, de reden dat bijtwonden deskundig beoordeeld en behandeld dienen te worden. Wel dient te worden opgemerkt dat tegenwoordig zeer veel gevallen van ernstige weefselschade kunnen worden opgelost.

De kosten kunnen aanzienlijk zijn en boven de kosten van een amputatie uitstijgen, maar het resultaat - het behoud van de poot- kan zeer veel voldoening schenken. Bij trauma wordt nog wel eens te vroeg of te gemakkelijk tot amputatie besloten. Zeker bij complexe botbreuken zijn de behandelinsmogelijkheden de laatste jaren enorm toegenomen. We moeten ons, zeker bij jonge dieren, realiseren dat verderop in het leven mogelijk nog een poot kan worden getroffen door een blessure of erger, en dat voor voldoende levenskwaliteit drie goed fiuctionerende resterende poten nodig zijn.

Snel herstel

De kwaliteit van leven is na een amputatie vaak verrassend goed. Bij geleidelijk ontstane aandoeningen was de hond al gewend aan een niet-functionerende poot en hadden de andere drie het al overgenomen. Was de geamputeerde poot kort voor de operatie nog (bijna) normaal belast baar, dan is er na het ontwaken soms even paniek bij de hond en is er even hulp gewenst bij het gaan staan en uitlaten. Maar binnen 48 uur zullen ook deze patiënten zich redden. De chirurgie is complex en ook het cosmetisch resultaat moet goed zijn. De ervaring van de dierenarts op dit gebied zal zeker bijdragen aan een goed eindresultaat. De pijnstilling rond de operatie dient zeer zorgvuldig te worden uitgevoerd. Met de huidige middelen zijn de dieren eigenlijk pijnvrij te houden.