Hoe communiceert de hond?

De ene hondeneigenaar vangt de communicatiesignalen van de hond goed op en de ander begrijpt signalen van de hond niet of vindt het net iets minder belangrijk. Toch zit er zeker wat in het argument dat je het welzijn van de hond kunt vergroten, als je de hond kunt ‘lezen’. Daarom is het zinvol te bekijken wat voor communicatiemogelijkheden de hond in de praktijk heeft en waar je alert op moet zijn tijdens het communiceren.

Communicatie met de hond, hoe werkt dat?

Uitgangspunt is dat honden goede communicatoren zijn. Honden kunnen heel nadrukkelijk laten weten wat ze ergens van vinden, maar ze kunnen ook uitermate subtiele signalen afgeven. Subtiele signalen worden helaas niet altijd gesignaleerd. De communicatie van de hond bestaat met name uit lichaamstaal, maar ook mimiek, bepaalde houdingen en soms de stem.

Het begrijpen wat je hond wil zeggen (zonder woorden, maar met name met lichaamstaal) is zeker niet onbelangrijk. Enerzijds wordt het samenleven met de hond vergemakkelijkt en anderzijds wordt het welzijn van de hond versterkt. Overigens is het ook zo dat niet ieder ras exact dezelfde lichaamstaal heeft. Wees vanaf het moment dat de hond bij je leeft alert op zijn uitingen, dan leer je je hond het snelste echt kennen.

Waar moet je op letten?
Om als eigenaar je hond te leren begrijpen is het belangrijk naar het totale communicatieplaatje van de hond te kijken. Dat wil zeggen dat je alert moet zijn op signalen en soms zelfs een combinatie van een aantal signalen, te weten:

• Wat voor houding neemt de hond aan?
• Hoe staan de oren?
• Hoe beweegt de hond zijn staart?
• Wat is de stand van de kop?
• Doet de hond iets met de bek?
• Kijkt de hond je aan en zo ja, op wat voor wijze?
• Als de hond geluid maakt, wat is dat dan voor geluid?

Communicatie met verschillende lichaamsdelen

Observeer je hond en leer wat deze met zijn lichaamstaal wil zeggen.

Ogen

• Een heel bekende die de meeste mensen wel eens bij een hond gezien hebben, is het wegkijken. Sommige mensen zullen het als onderdanig vertalen, maar als een hond in een situatie wegkijkt, is de hond niet blij met wat hij ervaart in de directe omgeving.
• Staat te hond tegenover een andere (onbekende) hond, dan kan het betekenen dat de spanning tussen de honden weggenomen wordt als een van de honden wegkijkt. Daarmee dus niet gezegd dat de hond dan per se onderdanig is naar de andere hond.
• Als een hond je aankijkt is dat een teken van vertrouwen. De hond straalt moed uit. Kijkt de hond je af en toe aan, dan is de hond tevreden.
• Als de mens de hond doordringend aankijkt, zeker een vreemde hond, dan kan dit door de hond als intimiderend ervaren worden. Vaak kijkt de hond dan weg, om de eventuele spanning weg te nemen (zoals honden dit ook onderling doen).
• Als de pupillen groot zijn, dan heeft de hond angst. Helaas is dat niet altijd even goed zichtbaar als je hond donkerbruine ogen heeft.

Mond, tong en neus

• Als de hond met de tong de neus even aantikt, is dit een vorm van concentratie. Hij vindt iets spannend en in een enkel geval kan de hond ook een beetje nerveus zijn. Het kan ook betekenen dat de hond iets probeert te begrijpen en te overzien. Om te weten om welke situatie het gaat, is het belangrijk dit signaal met andere signalen te combineren. Denk aan de staart, want een opgerichte staart die niet beweegt geeft een alerte hond aan. Bij angst en stress zal de staart meer tussen de achterpoten gericht zijn.
• De hond die geeuwt vlak voor het uitlaten, kan zo het energiepeil omhoog brengen. In andere situaties kan geeuwen ook een signaal van nervositeit zijn. Ook hier gaat het weer om de combinatie van signalen, zoals de stand van de staart.
• Als de hond de lippen nadrukkelijk likt, dan wil dat zeggen dat er een vorm van ongerustheid bij de hond aanwezig is.
• Een meerdere malen uitgestoken tong (vooruit en zijwaarts) kan duiden op het zich ongemakkelijk voelen. Op deze wijze kan de hond zichzelf kalmeren.
• Als de hond de lippen achteruit trekt (vaak zijn de tanden deels zichtbaar) dan daagt de hond je uit of geeft de hond een soort waarschuwing. Zeker als de hond er ook nog een grommend geluid bij maakt.
• De hond die je met de neus ‘duwt’ (meestal tegen armen of benen) wil meestal gewoon wat aandacht van je.

Oren

• De bange hond heeft de oren plat achter in de nek.
• Oren die opgericht zijn, duiden op een alerte hond.
• Kantelen de oren iets naar voren dan kan dit agressie uitlokken door de hond, maar dat gaat meestal wel in combinatie met andere uitingen. Denk hierbij aan achteruit getrokken lippen en het (deels) zichtbaar zijn van de tanden.
• Zijn de oren volledig ontspannen, dan is de hond rustig en op zijn gemak.

Staart

De staart is bij de hond ook veelzeggend. De meeste mensen kennen de staart tussen de achterpoten wel. Het is ook een gezegde, er is dan sprake van angst en stress. Als de staart niet tussen de achterpoten zit, maar wel omlaag gericht is, dan kan er sprake zijn van bezorgdheid om een onzekere situatie. De blije hond kwispelt met de staart en is opgewonden. Is de staart wel omhoog maar niet bewegend, dan is de hond meestal alert en tracht hij de situatie in beeld te houden.

Communicatie met de stem

De hond kan niet praten, maar brengt wel geluid voort. Iedere hond heeft een eigen geluid. Soms hard en hoog of juist heel laag. Sommige honden brengen een ingetogen geluid voort.

Andere uitingen zijn bijvoorbeeld alertheid als de hond een andere hond ziet. De waakhond begint te blaffen als iemand het erf op komt (hij moet de baas immers laten weten dat er iemand aankomt). Als je goed luistert zit er een verschil in een vriendelijke blaf als je hond een andere hond 'groet' en het blaffen als je hond aan het waken is.

Verder is er ook nog het zachte grommen of morren, als je iets doet dat niet als prettig wordt ervaren door de hond. Daarnaast geldt ook dat een harde mensenstem intimiderend is voor de hond. Probeer op een respectvolle en eenduidige manier te praten. Als de hond op je gericht is en je goed kent, zal deze eerder reageren als je respectvol en eenduidig communiceert. Bepaalde geluiden gaat de hond herkennen en hij zal zijn best doen op de juiste manier te reageren.

Houding als communicatiemiddel

De houding die de hond aanneemt, kan je ook vertellen wat de hond je wil ‘zeggen’.

Spelen
De hond kan op verschillende manieren duidelijk maken dat hij wil spelen. Een veelvoorkomende manier is met zijn achterste omhoog en de voorpoten plat voor zich op de grond. De hond daagt als het ware de baas uit om te gaan spelen. Als pootjes geven niet een aangeleerd kunstje is en de hond geeft je een pootje, dan kan dat ook een uitnodiging zijn om te gaan spelen.

Wel of niet knuffelen

Knuffelen is iets van de mens en niet van de hond. Als je dit bij de hond doet, dan zullen de meeste het wel toelaten. Maar het heeft zeker niet dezelfde betekenis voor honden als voor mensen. De hond zal eerder het idee hebben dat je je dominantie opdringt. Soms merk je dat een hond tijdens een knuffel achteruit deinst of weg wil komen, dat is een duidelijk signaal dat je moet stoppen. Het is onbewust passief agressief gedrag van de hond.

Aandacht vragen

Als de hond netjes voor je gaat zitten, zonder dat dit is aangeleerd, dan wil de hond meestal je aandacht voor iets vragen. De hond is alert, volgt je bewegingen en hoopt dat je zijn signaal oppakt. In de meeste gevallen gaat de hond verder met communiceren, als hij eenmaal je aandacht heeft.

Concluderend

De ‘taal’ van de hond begrijpen is belangrijk voor de eigenaar. De eigenaar kan op deze wijze ervaren hoe de hond zich voelt, of iets gewenst is of niet en of de hond iets wil. De eigenaar kan dan mogelijk actie nemen. Als je weet hoe de hond gedragingen van jou als mens ervaart, kan je ervoor kiezen iets niet of anders te doen. Zo leef je in meer harmonie samen.