Weetjes over zwarte katten

Er is al veel inkt gevloeid over zwarte katten. Feit is dat ze niemand onberoerd laten. Ze zijn dikwijls de laatste op de bank voor adoptie in asiels. Er zijn mensen die geloven dat ze ongeluk brengen, maar is dit zo? Wat maakt van alle katten, zwarte katten nu juist de meest besproken van alle kleuren?

Waarom zijn sommige katten zwart?

Een zwarte kat is een kat met zwarte vacht. De kleur en het patroon van een kat worden door verschillende genen veroorzaakt. In principe zijn er twee verschillende genen verantwoordelijk voor de kleur bij zoogdieren: rood en zwart. Dat laatste komt dus duidelijk tot uiting bij de zwarte kat.

Door verschillende factoren kan het zwarte gen afgezwakt tot uiting komen en heb je dus ook grijze, blauwe en bruine katten. Soms kunnen zwart en rood ook samen in vlekken voorkomen. Gezien hiervoor een genencombinatie XX nodig is, zijn gevlekte of ook schildpadkatten genoemd, altijd vrouwtjes of in heel zeldzame gevallen mannetjes met een genetische afwijking. Zuiver rode katten kunnen beide geslachten hebben, net als zwarte katten. Als bij rode katten de ratio iets hoger ligt in het voordeel van de katers, kan men stellen dat bij zwarte katten beide geslachten even goed vertegenwoordigd zijn.

Een zwarte kat is dus een kat met een zwarte vacht, al dan niet met een witte (borst)vlek en die kleur heeft geen invloed op de gezondheid van het dier. Er zijn wel theorieën dat mensen met kattenallergie sterker zouden reageren op zwarte katten dan op lichte katten. Het onderzoek hiernaar was echter zo kleinschalig dat het nog niet als wetenschappelijk valabel gesteld kan worden.

Over het karakter van zwarte katten is ook geen echt specifiek wetenschappelijk onderzoek gedaan en men kan waarschijnlijk zeggen dat zwarte katten een eigen karakter hebben dat niet bepaald wordt door de kleur.

Variaties

Een volledig zwarte kat is uiterst zeldzaam. Veel zwarte katten hebben toch hier en daar witte haren en dikwijls een al dan niet uitgesproken witte vlek, meestal op de borst. Ook de haren in de oren zijn dikwijls wit, of je kan ook zwarte katten met witte snorharen hebben. Zwarte katten hebben ook dikwijls zwart tandvlees en zwarte vlekken in hun verhemelte, wat het soms moeilijker maakt om mogelijke mondinfecties op te sporen.

Er bestaan ook zogenaamde smoke katten, die je ook in zwart hebt. Dat zijn katten met witte ondervacht, dus een zwarte kat met witte ondervacht bestaat ook. Bij bepaalde rassen wordt zwart ook anders genoemd. De Bombay is trouwens een ras dat enkel in zwart gekweekt wordt.

Als zwarte katten veel buiten komen en blootgesteld worden aan zonlicht, kan hun vacht roodbruin verkleuren. Dat noemt men rusting en is te vergelijken met het natuurlijke verbleken van onze haren in de zon. Dit heeft meer invloed op hun uiterlijk dan op hun gezondheid, maar toch is het niet raadzaam een kat te lang te laten zonnebaden. Doordat hun zwarte vacht sneller warmte opneemt dan andere kleuren, kunnen zwarte katten in de zomer makkelijker last krijgen van uitdroging of oververhitting. Anderzijds zullen ze minder snel verbranden in de zon dan witte katten.

Heksen

Zwarte katten worden ook wel heksenkatten genoemd. De reden waarom volledig zwarte katten een hele periode zo zeldzaam waren, is mede doordat deze dieren mede slachtoffer zijn geworden van heksenvervolgingen. Een witte vlek kon een kat redden van een gruwelijke dood. Zwarte katten werden als incarnatie van de duivel aanzien, of als een heks in vermomming. Deze dieren werden net als mensen die van hekserij beschuldigd werden, aan gruwelijke folteringen onderworpen en ook dikwijls levend verbrand.

Het verband tussen een heks en een kat kan misschien worden teruggebracht naar oude, Angelsaksische folklore. Daar geldt het geloof dat heksen een huisdier hebben als assistent, de zogenaamde "familiar" en dat hun geest ook in dat dier overgebracht kan worden. Dit fenomeen wordt shape shift genoemd en komt voor in verschillende sjamanistische culturen. Bij de Amerikaanse indianen zouden sjamanen ook met hun geest kunnen reizen in het lichaam van hun totemdier.

In de oude heksencultuur geldt de zwarte kat eerder als een geluksbrenger. Het was de inmenging van de Kerk, die deze dieren hun status van duivels en brenger van ongeluk bezorgde.

Ongeluk

In onze Westerse cultuur is de zwarte kat dus een symbool van de duivel en een een voorbode van ongeluk. Dit bijgeloof speelt nog steeds een rol en er zijn nog steeds mensen die zwarte katten hierdoor mijden. Jaarlijks worden er in asiels vele jonge katjes geëuthanaseerd, omdat ze geen baasje vinden. De kans dat een zwart of zwart met wit katje geen baasje vindt is groter dan een kat in een andere kleur. Ook hier hebben zwartjes dikwijls minder geluk.

Cultuur en folklore

In Ieper is er de driejaarlijkse Kattenstoet, waarin de kat en dan vooral de zwarte kat centraal staat. In deze stoet, die het eerst uitging op 13 maart 1938 wordt het folteren van katten voor volksvermaak nog steeds in stand gehouden, maar dan op een diervriendelijke wijze. Het hoogtepunt van dit evenement is het Kattenwerpen van de Hallentoren. Nu zijn het pluche dieren, maar de legende wil dat er vroeger echte katten voor deze praktijken gebruikt werden.

Ook in kunst en cultuur heeft de zwarte kat een aparte plaats. Denk hierbij aan het kortverhaal "The Black Cat" van Edgar Allan Poe, of het nummer "Black Cat" van Janet Jackson.

Conclusie

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat zwarte katten ongeluk brengen of gezanten van de duivel zijn. Er zijn geen aanwijzingen dat deze dieren meer of minder gezondheidsklachten hebben dan andere katten. Je hoeft dus niet te vrezen als een zwarte kat je pad kruist.