Dieren EHBO: Stuiptrekkingen

Een Stuiptrekking is een plotseling optredend maar tijdelijk, bewustzijnsverlies gepaard gaande met hevige onwillekeurige samentrekkingen van de skeletspieren. Meestal speekselt het dier overvloedig en laat het de urine lopen. Hoewel een toeval zowel het dier als zijn eigenaar schrik aanjaagt, duurt deze toestand zelden langer dan een minuut, waarna de verschijnselen afnemen en geheel verdwijnen. Afhankelijk van de oorzaak kan dit regelmatig of zelden terugkomen. In enkele gevallen kan een toeval verscheidene uren aanhouden. Dit is de meest ernstige vorm van stuiptrekkingen en kan de dood tot gevolg hebben. In zo’n geval is direct veterinaire hulp noodzakelijk.
Een kort durende toeval is meestal al voorbij voordat de patiënt naar de dierenarts vervoerd kan worden en veroorzaakt zelden de dood. Na zo’n korte toeval is het toch verstandig om het dier door de dierenarts te laten onderzoeken om de oorzaak van het probleem te vinden en een eventuele medische behandeling in te stellen.

Oorzaken

Toevallen kunnen variëren van een eenvoudig tot een zeer ernstig probleem en hebben zeer vele oorzaken. In sommige gevallen is de precieze oorzaak onbekend. Hieronder volgt een opsomming van enkele specifieke oorzaken.

• Infectieziekten door virussen, schimmels en bacteriën; tetanus.
• Tumoren (gezwellen) van de hersenen of de alvleesklier.
• Ernstige verwondingen van de kop (ten gevolge van auto-ongelukken).
• Oververhitting of hoge koorts.
• Medicijnen of vergiften (lood, insekticiden, enz.).
• Stofwisselingsafwijkingen. een laag bloedsuikergehalte een te laag kalkgehalte in het bloed (zoals na het werpen), ziekten van de urinewegen, enz.
• Parasieten (alleen bij zeer jonge dieren).
• Erfelijke of aangeboren gebreken (zoals een ‘waterhoofd’).
• Idiopathisc dat betekent ‘door onbekende oorzaak’. Dit laatste is het geval bij een hoog percentage van de toevallen die bij alle dieren, incluis de mens, voorkomen. Er moet nog meer onderzoek gedaan worden naar de oorzaken van toevallen.

Verschijnselen

• Het dier wordt plotseling angstig en onrustig, jankt soms en heeft geringe spiertrillingen (vaak rond snuit en lippen). Vrij snel hierna bezwijkt hij en verliest het bewustzijn.
• Het dier valt op zijn zij en vertoont spastische en krachtige samentrekkingen van alle skeletspieren.
• De bek kan snel open en dicht gaan en het dier speekselt overvloedig. De patiënt laat soms ook spontaan de urine lopen.
• Na enige tijd worden de trekkingen minder hevig en rust de patiënt — zwaar ademend — uit.
• Plotseling lawaai of onverwachtse bewegingen kunnen de krampen verergeren of een volgende stuiptrekking veroorzaken.
• Na herstel is de patiënt vaak nog enige tijd wankel ter been en versuft. Hij is meestal erg hongerig.
• Een kat die een toeval krijgt kan naast de hierboven genoemde verschijnselen ook hysterisch worden of in razernij uitbarsten.

Eerste hulp bij toevallen

Grondregels

• Voorkom verwonding van de patiënt en eventuele omstanders.
• Geef geen medicijnen of andere dingen via de bek in, pas geen straffe dwangmaatregelen toe.
• Pas — indien de ademhaling stil gaat staan — kunstmatige ademhaling toe.
• Als de stuiptrekkingen 5tot 10 minuten aanhouden, moet u direct naar de dierenarts gaan. Een toeval is meestal van korte duur. In dat geval kunt u het dier beter op een ander tijdstip door de dierenarts laten onderzoeken.

Wijze van handelen

• Voorkom verwondingen, door ervoor te zorgen dat de patiënt bijvoorbeeld niet van een trap valt, op de straat terecht komt of in een vijver valt.
• Houd de patiënt in bedwang door een deken om hem heen te leggen, maar kom niet met uw handen bij zijn bek. Doe geen muilband om, geef hem geen medicijnen in en stop niets tussen zijn tanden.
• Een dier dat een toeval heeft is beslist niet agressief of kwaadaardig, maar omdat hij geen controle over zijn kaakspieren heeft, zal hij alles wat er in zijn bek komt vernielen (zelfs de vingers van zijn geliefde eigenaar). Als het dier toch agressie zou vertonen, kunt u het in een kamer opsluiten en daar 10 minuten alleen laten zitten.
• Als de ademhaling ophoudt, moet u kunstmatige beademing toepassen.

Zorg dat u, als u later uw huisdier door de dierenarts laat onderzoeken, alle belangrijke gegevens paraat hebt.

• Tijdstip, beschrijving en duur van vorige toevallen.
• Welke medicijnen het dier regelmatig krijgt toegediend.
• Of hij vergif of andere verkeerde dingen gegeten kan hebben.
• Of er bij familieleden van het dier ook toevallen of andere ziekten voorkomen.
• Eventueel recent ontstane karakterveranderingen.
• Eventuele verandering van het eet- of slaappatroon of bij het produceren van urine en ontlasting.
• De inentingen die het dier gehad heeft.
• Of het kortgeleden contact met andere dieren heeft gehad.
• Welke ziekten of verwondingen het dier heeft gehad en wanneer.
• Een beschrijving van het verloop van de toeval, met de nadruk op duur, tijdstip en het gedrag van het dier voor en na de stuiptrekkingen.

Preventie

Het voorkomen van toevallen is erg moeilijk omdat er evenveel bekende als onbekende oorzaken zijn. Het laatste woord is dan ook nog niet gesproken over dit probleem, maar u kunt wel de volgende voorzorgsmaatregelen treffen.

• Laat het dier regelmatig inenten tegen hondezjekte leverziekte, ziekte van Weil en hondsdolheid.
• Laat het regelmatig door de dierenarts controleren.
• Geef uw huisdier een zo goed mogelijk uitgebalanceerd dieet.
• Voorkom verwonding of vergiftiging, door het dier niet vrij rond te laten lopen en hem zo mogelijk steeds in de gaten te houden.
• Gebruik alleen medicijnen, die door uw dierenarts zijn voorgeschreven of goedgekeurd.
• Als uw huisdier ‘vallende ziekte’ (stuipen door onbekende oorzaak) heeft hoeft u nog niet te wanhopen — veel dieren kunnen ondanks deze kwaal een zeer gelukkig en lang leven leiden. Ze krijgen dan af en toe een toeval, die meestal snel weer onder controle is.
• Probeer uw dierenarts zo goed mogelijk te helpen bij het vaststellen van de oorzaak.
• Volg zijn voorschriften nauwgezet op. Het regelmatig toedienen van medicijnen is absoluut noodzakelijk. Ook al krijgt uw dier geen toevallen meer, u moet hier toch mee doorgaan, omdat het geneesmiddel pas op de lange duur het beste resultaat gaat geven. Sommige patiënten reageren op het ene medicijn beter dan op het andere; andere patiënten hebben een combinatie van toevalremmende medicijnen nodig. Dit is vaak per individu verschillend; het is dus goed mogelijk dat uw dierenarts pas na enige tijd experimenteren tot de therapie met het beste resultaat komt. Voor dit soort problemen ligt geen pasklare oplossing gereed. Het is van belang dat u niet ongeduldig wordt, goed meewerkt en begrip voor de zaak kunt opbrengen.
• Ondanks een deskundige begeleiding zijn er toch enkele patiënten met vallende ziekte, die zo nu en dan een toeval krijgen. In bijna al deze gevallen is dit een aanvaardbare situatie omdat de periode tussen twee toevallen zeer lang is en het dier zich hierin volkomen normaal gedraagt. In sommige gevallen is het echter onmogelijk de oorzaak te genezen, zoals bij hersentumoren, sommige vergiften en enkele virusinfecties.