Herfst, wanneer begint het – 21, 22 of 23 september

Herfst, wanneer begint het – 21, 22 of 23 september Herfst, het seizoen van de warme kleuren, vallende bladeren en najaarsrust. Het jaar hebben we in vier seizoenen verdeeld en het grootste deel van het laatste kwart is voor de herfst. We rekenen met onze seizoensverdeling van het jaar op 21 september als het begin van de herfst. Meestal begint de herfst niet echt op de 21ste. Veel vaker is het de 22ste of 23ste. De 21ste van de maanden maart, juni, september en december is het astronomische begin van de seizoenen. Feitelijk zijn die seizoensbegintijden jaarlijks verschillend.

Het echte begin van het najaar


Waarom begint de herfst niet op 21 september?

De herfst begint op 21 september. Zo leren we dat allemaal op school. Toch is daar een nuance op aan te brengen, want feitelijk begint de herfst elk jaar op een andere tijd. Nooit begint het najaar gelijk aan het vorige jaar. In 2019 bijvoorbeeld begint het seizoen van de vallende bladeren op 23 september, om 04:29 uur precies. Dus niet op 21. Sterker nog, tot 2050 begint de herfst nooit op de 21ste.

Begin van de herfst

Jaar Datum Tijd
201622 september14:21 uur
201722 september20:01 uur
201823 september1:54 uur
201923 september7:50 uur
202022 september13:31 uur
202122 september21:21 uur
202223 september03:04 uur
202323 september08:50 uur

Meteorologische seizoenen

De meteorologische seizoenen beginnen juist weer op de eerste van de maanden september, december, maart en juni. Dat komt voort uit een oude afspraak tussen meteorologen (Societas Meteorologica Palatina uit 1780), die drie opeenvolgende kalendermaanden wilden als seizoen.

Bron: Thomashendele, PixabayBron: Thomashendele, Pixabay
Bron: AnnaER, PixabayBron: AnnaER, Pixabay
Bron: Jarekgrafik, PixabayBron: Jarekgrafik, Pixabay

Seizoen

De Aarde heeft ongeveer een jaar nodig om rond de zon te draaien. Binnen dat jaar ontstaan de vier seizoenen: de zomer, herfst, winter en de lente. Die seizoenen ontstaan omdat de aarde een ietsie pietsie scheef staat ten opzichte van de zon. De as waar de aarde om draait staat schuin. Als de Aarde precies recht naar de zon had gestaan dan was er geen verschil geweest. Dan was het altijd even warm of even koud geweest. Juist door die scheve stand is er verschil in de seizoenen.

Zomer

In de zomermaanden is het noordelijk deel van de aarde het meeste naar de zon gekanteld. Dat houdt is dat er in die maanden meer instraling is en dat de dagen in die periode langer zijn en warmer. Op het noordelijk halfrond is het dan zomer. In de winterperiode van het noordelijk halfrond is precies het omgekeerde het geval: de dagen zijn korter en kouder. In die periode heeft de andere helft van de aardbol meer zonneschijn, langere dagen en meer warmte. Daar tussenin liggen de overgangsseizoen, de periode dat de dagen van lang naar kort gaan, de herfst of omgekeerd, van kort naar lang, het voorjaar.

Aarde en zon

Een ander factor van belang is de baan die de aarde om de zon maakt. Die is niet perfect rond maar elliptisch van vorm. Dat houdt in dat de afstand van de aarde tot de zon niet op alle momenten in het jaar het zelfde is. Vreemd genoeg staat de aarde in de zomertijd het verst van de zon. Het is de stand tot de zon en minder de afstand tussen zon en aarde die bepaalt of het warmer wordt of juist kouder.

Winterhalfjaar

De baan om de aarde bepaalt de begindata van de seizoenen. De elliptische baan bepaalt de lengte van de seizoenen. Bij een volkomen ronde baan zou de zomer net zo lang zijn als de winter, de lente en de herfst. De herfst begint op het noordelijk halfrond pas echt als de zon recht boven de evenaar staat en naar het zuiden schuift. Dit moment is net iets later dan het terugkeren van de zon na de winterperiode en de overgang naar het voorjaar. De lente begint meestal wel op 21 maart, maar is soms ook vroeger. In 2019 is dat bijvoorbeeld al op 20 maart.

Elliptische baan

In de elliptische baan die de aarde om de zon draait staat de aarde in begin juli het verste bij de zon verwijderd. Begin januari, middenin de winter, staan de aarde en de zon het dichtste bij elkaar. Doordat de aarde in de winter dichterbij de zon staat, beweegt de aarde ook sneller. Die baan is in de zomer, met een grotere afstand tot de zon, iets trager. Daarom begint het voorjaar op of voor 21 maart en de herfst dus meestal pas op 23 september. Het seizoen van het herfstpunt tot aan het voorjaarspunt is daardoor korter dan de tijd van voorjaar tot aan het begin van de astronomische herfst. Dit betekent tevens dat de lente en de zomer samen langer duren dan de herfst en de winter samen. Gerekend vanaf het noordelijk halfrond dan.

Zuidelijk halfrond

Voor het zuidelijk halfrond geldt alles precies andersom. Het lengteverschil is ongeveer een week.

Herfstpunt

Op het herfstpunt, het moment dat de herfst ingaat en de zon boven de evenaar staat, duurt dag en nacht precies even lang.

Spreekwoorden met herfst en najaar
Ook de herfst heeft zonnige dagen
Hij bevindt zich in de herfst van zijn leven

Lees verder

© 2014 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Waarom zijn er seizoenenWaarom zijn er seizoenenDe vier seizoenen lente, zomer, herfst en winter hebben niet altijd bestaan. Ze zijn ontstaan doordat men het makkelijke…
Lente – wanneer begint het – 19, 20 of 21 maartLente – wanneer begint het – 19, 20 of 21 maartDe lente, het voorjaar: het is een heerlijk seizoen. Het jaargetijde begint op 21 maart, leren we op school, maar deze d…
Werkzaamheden in de tuin in de vroege herfstWerkzaamheden in de tuin in de vroege herfstDe zomer is voorbij, de herfst komt eraan. De prachtige verschillende kleuren in de tuin maken plaats voor de herfsttint…
Vier het najaarVier het najaarAls het nog zomer is en de zon laat zich regelmatig zien, dan denken we bij voorkeur niet aan de herfst. Het najaar heef…

Geschiedenis van blindengeleidehondenGeschiedenis van blindengeleidehondenDankzij geleidehondenscholen is het leven van duizenden slechtziende en blinde mensen aanzienlijk verbeterd. Met een bli…
Maagdelijke voortplanting - Nakomelingen uit parthenogeneseMaagdelijke voortplanting - Nakomelingen uit parthenogeneseMaagdelijke voortplanting is ongeslachtelijke voortplanting. De nakomelingen komen zonder tussenkomst van een mannetje o…
Bronnen en referenties
  • http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weernieuws/ch/a6e56cf968df23e9aded6367f152121b/article/waarom_begint_de_herfst_niet_op_21_september.html geraadpleegd op 22 september 2014
  • http://www.knmi.nl/cms/content/19940/herfst geraadpleegd op 22 september 2014
  • http://www.knmi.nl/cms/content/33516/seizoensdata geraadpleegd op 26 augustus 2015
  • http://www.spreekwoord.nl/ geraadpleegd op 25 september 2015
  • http://www.arendlandman.nl/2011/09/spreuken-over-de-herfst-de-herfst-in-citaten-uitspraken-gezegden-en-spreekwoorden-meterologische-en-astronomische-herfst-r-in-de-maand/ geraadpleegd op 31 augustus 2016
  • http://www.apporte.nl/wanneer_begint_lente_zomer_herfst_winter/lente_zomer_herfst_winter_begint_op.html geraadpleegd op 21 september 2017
  • http://hemel.waarnemen.com/aarde/seizoenen_2001-2050.html geraadpleegd op 22 september 2019
  • Afbeelding bron 1: Thomashendele, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: AnnaER, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Jarekgrafik, Pixabay
Piejet (1.232 artikelen)
Laatste update: 29-09-2019
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.