Pangolin of schubdier: de bedreigde miereneter met schubben

De naam pangolin vindt zijn oorsprong in Maleisië. De naam is afkomstig van het woord ‘pengguling’, wat ‘oprollen’ betekent in het Maleisisch. De pangolin of schubdier heeft de eigenschap om zich te kunnen oprollen als een bal (zoals een egel), wanneer hij zich in het nauw gedreven voelt. Het schubdier is anno 2018 echter met uitsterven bedreigd. Er wordt op het schubdier (illegaal) gejaagd en het dier staat bekend als het meest verhandelde dier ter wereld. China en Vietnam zijn dol op het vlees en in deze landen wordt er een aardige prijs neergeteld voor deze vleesdelicatesse. De pangolin leeft in de bossen en graslanden van Afrika en Azië. De pangolin is een echte miereneter. Het dier voedt zich dan ook massaal met mieren en termieten. De permanente jacht op de pangolin zal het het schubdier doen uitsterven.

Dier met schubben: wat is een pangolin?

Een pangolin of schubdier behoort tot de familie van zoogdieren. Het schubdier leeft enkel in Afrika en Zuid-Azië. Het dier heeft een bijzonder uiterlijk kenmerk. Het dier is volledig bedekt met schubben. Enkel de buik en de binnenkant van de armen zijn vrij van schubben. De schubben zijn als het ware een pantser indien het dier wordt aangevallen of indien het dier zich onveilig voelt. Het schubdier rolt zich dan op als een bal. Het zogenaamde harnas is ijzersterk en biedt bescherming tegen andere grote dieren. Het mannelijke geslacht van het schubdier wordt veel groter dan het vrouwelijk zoogdier. De pangolin, ook wel miereneter genoemd, voedt zich hoofdzakelijk met mieren en termieten. Het schubdier heeft een bijzonder lange tong (even groot als de lengte van het dier). Deze tong is bedekt met een laag speeksel. Daarnaast beschikt het dier nog over korte maar zeer sterke voorpoten om te graven. De pangolin heeft geen tanden. Het eten wordt vermalen in de sterke maag van het dier.

Waar leven deze schubdieren?

Schubdieren voelen zich uitstekend in een bosrijk gebied of in graslanden. De dieren bevinden zich in Afrika (West- en Oost-Afrika) en Zuid-Azië. In de bosrijke gebieden leven er pangolins zowel in de bomen als op de grond. De dieren die in een boom leven, hebben een grijpstaart.

Voortplanting

Schubdieren zijn gekend als solitaire dieren. Het woord ‘solitair’ is afkomstig van het Latijns woord ‘solus’, dat ‘alleen’ betekent. Concreet wil dit zeggen dat de pangolin bijna niet met andere dieren van zijn soort samenleeft. Er zijn anno 2018 acht soorten schubdieren ter wereld. De dieren planten zich niet in grote getale voort. De geringe voortplanting is dan ook geen manier om de uitroei een halt toe te roepen. De vrouwtjesschubdieren krijgen slecht één jong en dit jong krijgt bescherming van de moeder bij de geboorte. De voortplanting kan gebeuren vanaf de leeftijd van twee jaar.

Zoogdier pangolin met uitsterven bedreigd

De schubdieren of pangolins sterven anno 2018 bijzonder snel uit. Enerzijds als gevolg van het kappen van bomen (geen leefomgeving meer), en anderzijds door de jacht en de illegale dierenhandel in pangolins. De pangolin is relatief onbekend in Nederland en België. Het is mogelijk dat het dier sneller is uitgeroeid dan dat mensen wisten dat het schubdier bestond.

Prestige en status in China en Vietnam

De pangolin is in China en Vietnam, en in het bijzonder voor deze inwoners, een statussymbool. Pangolinvlees wordt beschouwd als een delicatesse, waarvoor in een restaurant prijzen van ongeveer 350 euro per kilogram worden betaald. Prestige en status spelen dus een belangrijke rol bij de consumptie van pangolinvlees. De schubben en het bloed van de pangolin worden, omwille van de geneeskrachtige eigenschappen, gebruikt als geneesmiddel in deze landen. De gedroogde tong wordt gebruikt in sieraden en de tong dient mogelijks ook als geluksbrenger in deze culturen.

Geen duidelijk beeld van het zoogdier

Men heeft anno 2018 geen duidelijk zicht op het aantal levende schubdieren. Het dier wordt dan ook gezien als een bedreigde diersoort. Volgens milieuorganisaties worden er elk jaar honderdduizenden dieren gedood. Men heeft geen duidelijk beeld hoeveel pangolins er nog in het wild leven. Omwille van dat onduidelijke beeld blijft het dier een mysterieus iets voor wetenschappers en geïnteresseerde dierenliefhebbers.

Verbod op handel van bedreigde schubdieren

Schubdieren zijn verboden om te verhandelen. Dit verbod kwam tot stand in 2016 op de Conventie over Internationale Handel in Bedreigde Planten- en Dierensoorten (Cites). Er worden echter elk jaar toch nog illegaal schubdieren verhandeld. Door middel van dit verbod, wenst men een halt toe te roepen aan het uitsterven van deze diersoort.

Weetjes over de pangolins of miereneters

Pangolins beschikken over een stevig pantser, dat bestaat uit grote schubben die als dakpannen over elkaar vallen. Enkele andere weetjes geven je meer kennis over het bedreigde schubdier.

• Pangolins zijn nachtdieren. Een populatie van dieren vaststellen gebeurt bij voorkeur bij daglicht. Het is dus heel moeilijk om te kunnen inschatten hoeveel pangolins er in de wereld zijn.
• De stevige schubben of schalen van een miereneter bevatten keratine. Keratine is een onoplosbaar eiwit dat aanwezig is in de buitenlaag van de huid bij schubdieren. De keratine zorgt ervoor dat de huid van pangolins taai en waterafstotend is.
• De lange tong van een schubdier werkt als volgt: met de kleverige tong is het dier in staat om elke dag duizenden mieren en termieten op te eten (slurpen).
• In Azië worden geneesmiddelen gemaakt van de schubben. Anno 2018 is het nog nooit wetenschappelijk aangetoond dat deze geneesmiddelen werkelijk effect hebben en bijdragen tot een betere gezondheid.
• Elke derde zaterdag van februari is het wereldpangolindag. Op deze dag wenst men de aandacht te vestigen op het steeds kleiner wordend aantal schubdieren in de wereld.