Wat is een amfibie en hoe herken ik een amfibie?

Amfibieën zijn koudbloedige dieren die tijdens hun leven een zogenaamde "metamorfose" ondergaan. Hiermee bereiden ze zich voor op een andere levensstijl. Uiteindelijk kunnen de dieren zich op het land voortbewegen en hier op jacht gaan. De meest bekende soorten zijn kikkers en salamanders. Amfibieën bieden meerdere voordelen voor onze omgeving. Dit maakt de dieren zelfs onmisbaar. In totaal bestaan er duizenden verschillende soorten. Echter wordt er een groot aantal van deze diersoorten bedreigd. Hoe herken ik een amfibie? Waar komen ze voor en wat zijn de verschillende stappen van de metamorfose die ze ondergaan?

Wat is een amfibie?

• Het ontstaan van de eerste amfibieën
• Leefomgeving
• Uiterlijke kenmerken
• Metamorfose
• Wat voor soort voedsel eten deze dieren?

Het ontstaan van de eerste amfibieën

De naam "amfibie" heeft een Griekse oorsprong. De naam stamt namelijk af van het woord "amphíbios". "Amphí" staat voor "beide kanten". "Bios" staat voor "leven" of "levenswijze". De eerste amfibieën ontstonden zo'n 340 miljoen jaar geleden. Het waren de eerste diersoorten die uiteindelijk op het land kwamen. Amfibieën zijn koudbloedig. Dit betekent dat ze niet in staat zijn om hun eigen lichaamstemperatuur te regelen. In plaats hiervan zijn ze sterk afhankelijk van de warmte van de zon. In totaal bestaan er meer dan zesduizend verschillende soorten. Ze komen in elke continent op de wereld voor, behalve in Antarctica. Desondanks wordt er een groot aantal van deze diersoorten ernstig bedreigd. Maar liefst de helft van alle amfibiesoorten bevindt zich in de gevarenzone. De meest bekende amfibieën zijn kikkers, salamanders en padden. Dit zijn tevens de enige amfibieën die poten ontwikkelen om zichzelf te kunnen voortbewegen.

Leefomgeving

Een groot aantal amfibieën heeft een voorkeur voor gebieden waar zowel land als water te vinden is. De eitjes die ze leggen worden meestal in het water gelegd. Na een gehele transformatie kunnen de dieren zich in het water én op het land voortbewegen. Er bestaan echter een aantal uitzonderingen. Sommige amfibieën leven namelijk alleen op het land of in het water. Salamanders die behoren tot de "olmachtigen" hebben bijvoorbeeld altijd water nodig. De landsalamanders komen daarentegen slechts op het land voor. Er bestaan ook soorten die zowel op het land als in het water te vinden zijn. De zogenaamde watersalamander is hier een voorbeeld van. Het verschilt per soort hoe groot de behoefte is naar water. Met behulp van de groene staven in hun netvlies kunnen ze hun omgeving waarnemen en eventueel op zoek gaan naar water.

Uiterlijke kenmerken

De meeste amfibieën zijn klein. Er zijn echter een aantal uitzonderingen. De Chinese reuzensalamander kan bijvoorbeeld een lengte bereiken van 1.80 centimeter. Amfibieën hebben over het algemeen een gladde en slijmerige huid. Hierdoor kan hun huid gaan glimmen. Hiernaast zorgt de huid dat het dier beschermd wordt tegen allerlei parasieten en microben. Onderzoekers hebben ontdekt dat de huid van sommige diersoorten een helende werking heeft. Met behulp van de huid van deze diersoorten worden er diverse medicijnen ontwikkeld.

Metamorfose

Amfibieën maken gedurende het begin van hun leven een metamorfose mee. Dit betekent dat ze binnen een bepaalde periode van gedaante verwisselen. Uiteindelijk zijn ze hierdoor onherkenbaar veranderd. Deze gedaantewisseling lijkt hierdoor op een snelle evolutie. Gedurende de transformatie krijgen ze namelijk lichaamsdelen die een praktische functie hebben. Dit vergroot hun mobiliteit en daarmee hun overlevingskansen.

• Stadium één: De amfibie bevindt zich in een larvestadium.
• Stadium twee: Het dier begint kieuwen te ontwikkelen.
• Stadium drie: Het dier begint longen te krijgen.

Tijdens het larvestadium kunnen de dieren zich in het water voortbewegen. Hierdoor hebben ze de mogelijkheid om geheel zelfstandig op zoek te gaan naar voedsel. Tijdens stadium twee zitten ze in een tussenfase. Uiteindelijk hebben de dieren de mogelijkheid om op het land te kunnen kruipen. Ze hebben in dit stadium volledig ontwikkelde poten zodat ze zich op het land kunnen voortbewegen. Op het land kunnen ze op jacht gaan naar andere soorten prooidieren.

Wat voor soort voedsel eten deze dieren?

De volgroeide exemplaren die op het land leven zijn vleeseters. Ze eten onder andere vliegen, wormen en slakken. Soms eten ze zelfs kleine muizen. Amfibieën hebben een voorkeur voor prooidieren die langzaam zijn. Meestal jagen de dieren wanneer het nacht is. Hierbij maken ze gebruik van hun uitstekende zintuigen. Hun waarnemingsvermogen (zicht, gehoor en reukvermogen) zijn namelijk zeer goed ontwikkeld. Hierdoor kunnen ze effectief op jacht gaan naar kleine diersoorten. Sommige soorten hebben een snelle tong waarmee ze hun slachtoffer kunnen grijpen. Als gevolg hiervan wordt de kans op insectenplagen verminderd. Hiernaast zorgen ze ervoor dat het aantal malariamuggen geminimaliseerd wordt.

Het dieet van kikkervisjes

Kikkervisjes zijn echter herbivoren. Dit betekent dat ze slechts plantaardig voedsel eten. Net als volwassen exemplaren zijn ze afhankelijk van hun omgeving. Omdat ze zich in het water bevinden kunnen ze niet op zoek gaan naar voedsel dat boven water te vinden is. Hierdoor zijn ze genoodzaakt om mos en algen te eten die aan rotsen groeien. Met hun kleine tanden schrapen ze het voedsel van nabijgelegen stenen af. Deze levensstijl verandert op het moment dat ze uiteindelijk het land op kunnen.