Kaptoom, handig hulpmiddel bij het paard

Tegenwoordig wordt er in de paardenwereld steeds meer gebruik gemaakt van de kaptoom. De kaptoom is een soort bitloos hoofdstel met 3 of 5 ringen op de neusriem. De kaptoom wordt gebruikt voor grondwerk, het rechtrichten (zowel aan de hand als onder het zadel, ook wel academische rijkunst genoemd), longeren en rijden. De kaptoom bestaat al sinds de 16de eeuw. Het werd door de oude grootmeesters gebruikt om hun paarden dressuurmatig mee te trainen. Een kaptoom bestaat uit een neusriem, bakstukken, een kopstuk, een kaakriem en soms een frontriem. Vooral de kaakriem is belangrijk om de kaptoom op zijn plek te houden. De kaakriem ligt lager dan een keelriem (die je bij normale hoofdstellen meestal ziet) en dient strakker vastgemaakt te worden. Door de kaakriem kunnen de bakstukken niet in de ogen van het paard komen. De neusriem van de kaptoom moet ongeveer twee vingers onder het jukbeen liggen. Hoe lager de neusriem ligt, hoe scherper de inwerking.

Verschillende soorten kaptomen

Bij het kopen van een kaptoom is het belangrijk goed te kijken naar het paard, de ervaring van de ruiter en het gebruiksdoel.

Academische kaptoom

De academische kaptoom is een kaptoom die veel gebruikt wordt. De neusriem van de kaptoom bestaat uit een ijzeren schakelketting met (meestal) drie ringen er aan vast. Deze ketting is omwikkeld met leer. Door het gebruik van een ketting blijft de kaptoom vaak goed liggen en schuift dus niet. Ook is er heel precies werken met deze kaptoom. Wel werkt de kaptoom door het gebruik van deze ketting vaak behoorlijk scherp in. Met name de sensitievere paarden vinden dit niet fijn. Door de scherpte is deze kaptoom is deze ook niet geschikt voor onervaren paardeneigenaren. De kaptoom is geschikt voor het beoefenen van de academische rijkunst (met name het rechtrichten aan de hand en onder het zadel), het longeren en rijden.

Weense kaptoom

De Weense kaptoom is een kaptoom dit een stuk minder scherp inwerkt dan de academische kaptoom. De neusriem van de Weense kaptoom bestaat uit een plat stuk leer met daarop drie of vijf D-ringen bevestigd. Doordat er geen ketting in zit werkt deze neusriem dus een stuk zachter in. Deze kaptoom is daardoor ook geschikt voor sensitieve paarden en minder ervaren paardeneigenaren. Wel lever je met deze kaptoom wat in, de hulpen komen namelijk iets minder precies door en de kaptoom schuift meestal ook iets sneller. Deze kaptoom wordt vooral voor het rechtrichten, longeren, het doen van grondwerk en het rijden gebruikt.

Andere kaptomen

Verder bestaan er ook nog een aantal andere soorten kaptomen. Er zijn bijvoorbeeld kaptomen met zware ijzeren stellages op de neusriem. Deze zie je nog veel hangen in ruitersportzaken. Het gewicht van deze kaptomen vinden veel paarden niet fijn. Ook zie je veel nylon kaptomen. Dit zijn eigenlijk gewoon halsters met drie ringen op de neusriem. Deze kaptomen schuiven vaak erg veel en hebben een dikke neusriem waardoor je vaak niet heel precies kunt inwerken. Als je de kaptoom weinig gebruikt kan deze laatste kaptoom een uitkomst zijn vanwege de prijs.

De gebruiksmogelijkheden van de kaptoom

De kaptoom kent verschillende gebruiksmogelijkheden. De meest gebruikte zijn longeren, het gymnastiserend grondwerk/rechtrichten aan de hand en het rijden.

Longeren

Een kaptoom is erg handig tijdens het longeren. Het paard heeft niet te veel om het hoofd, wat de meeste paarden erg fijn vinden. Doordat de ringen bovenop de neusriem zitten, kun je het hoofd op de juiste manier vragen om stelling te vragen en vanuit daaruit lengtebuiging aan te nemen. Hierdoor kan het paard op de juiste manier voorwaarts-neerwaarts en ontspannen lopen. Bij het longeren wordt de longeerlijn aan de middelste ring op de kaptoom bevestigd.

Gymnastiserend grondwerk/rechtrichten aan de hand

Doordat met de kaptoom de juiste stelling en buiging gevraagd kan worden, kan deze goed gebruikt worden voor het aanleren van zijgangen aan de hand. Deze zijgangen zoals schouderbinnenwaarts, travers en renvers worden veel gebruikt bij het gymnastiserend grondwerk of rechtrichten aan de hand. Hierbij kan een lijn aan de middelste ring van de kaptoom bevestigd worden, of kunnen er teugels aan de twee buitenste ringen van de kaptoom bevestigd worden.

Rijden

Ook kan de kaptoom bij het rijden gebruikt worden. Als het paard de zijgangen aan de hand op de kaptoom aangeleerd heeft, is het voor het paard erg makkelijk om dit tijdens het rijden ook op kaptoom te doen. Paarden zijn vaak ook meer ontspannen met kaptoom dan met bit. Een bit zorgt namelijk meestal voor een bepaalde mate van spanning. De kaptoom kan ook samen met bit gebruikt worden. Dit wordt meestal gedaan als men de overstap van kaptoom naar bit wil maken. Het bit wordt dan met bitriempjes aan de kaptoom of aan een stangbakstuk vastgemaakt.