De mediterrane Bougainvillea in Nederland en België

De Bougainvillea (Nederlandse naam bougainville), is een klimmer die we tegen muren en gebouwen kunnen aantreffen in de landen rondom de Middellandse Zee. De tropische meerjarige plant heeft de bijnaam ‘papieren bloem’ gekregen omdat de gekleurde schutbladen een papierachtig uiterlijk hebben. Schutbladen met de kleuren paars, rood, roze, oranje, wit of geel met in het midden drie kleine, witte en stervormige bloemen. Een mediterrane plant met een vrolijke uitstraling die het goed doet op een terras of balkon in Nederland of België maar wel ’s winters naar binnen moet.

• De soorten van de Bougainvillea
• Cultivars en hybrides
• Beschrijving van de Bougainvillea
• Blad
• De schutbladen
• Bloem
• Snoeien
• Vermeerderen
• Toxisch

De soorten van de Bougainvillea

De Bougainvillea is een plantengeslacht uit de familie Nyctaginaceae (nachtschonen). Onder de familie Nyctaginaceae vallen kruiden, struiken en bomen van 30 geslachten en 300 soorten. Het geslacht Bougainvillea is één van de 30 geslachten en heeft 15 soorten. De soorten zijn afkomstig uit tropisch en subtropisch Midden-en Zuid-Amerika. Begin 19de eeuw is de Bougainvillea ingevoerd in Europa in landen rondom de Middellandse Zee. In landen als Spanje, Italië, Griekenland, Marokko, Turkije, Egypte en Israël, groeit de Bougainvillea buiten tegen muren en gebouwen en valt hij op door een waterval aan vooral roze, rode en paarse kleuren. In Nederland en België zijn de cultivars en hybrides van de plant als tuin- en kamerplant favoriet. De soorten die het meest bekend zijn in Nederland en België met de oorspronkelijke kleur en bijzondere kleuren, zijn de:

• Bougainvillea glabra;
• Bougainvillea peruviana;
• Bougainvillea x buttiana.

De Bougainvillea glabra
De Bougainvillea glabra bloeit in de landen rond de Middellandse zee de hele zomer met lila/paarse bloemen. In Nederland en België zijn verschillende cultivars van deze plant te koop zoals de:

• Bougainvillea glabra 'Sanderiana' met violetkleurige schutbaden;
• Bougainvillea glabra 'Alba' met witte schutbladen;
• Bougainvillea glabra 'Magnifica' met magentarode schutbladen;
• Bougainvillea glabra 'Golden Glow' met oranje schutbladen die roze verkleuren.

De Bougainvillea peruviana
Deze Bougainvillea is meer opener, heeft een groenachtige bast en magentarode schutbladen. De jonge plant heeft rechte, dunne doorns en bij het ouder worden van de plant, worden de doorns gedraaid.

De Bougainvillea x buttiana
De Bougainvillea x buttiana is een kruising van de geslachten Bougainvillea glabra x Bougainvillea spectabilis. De Bougainvillea spectabilis verlangt tropische condities en is niet geschikt voor Nederland en België. Een kruising van twee geslachten (cultivars), die wel geschikt zijn in Nederland en België zijn de:

• de Mrs. Butt of Crimson Lake met donker rode schutbladen;
• de Orange King met zalmkleurige/roze bladen;
• de Temple Fire met steenrode schutbladen.

Cultivars en hybrides

Een cultivar is een nieuwe plant die spontaan ontstaan is in de natuur of door kwekers geselecteerd zijn uit een soort op bepaalde eigenschappen van de oorspronkelijke plant waarvan de genetische eigenschappen behouden blijven. Soortkruisingen of hybrides komen eveneens spontaan in de natuur voor of worden door kwekers met elkaar gekruist. Plantennamen met een x, zoals Bougainvillea glabra x Bougainvillea spectabilis, zijn altijd kruisingen tussen twee soorten van hetzelfde geslacht, spontaan ontstaan of gekweekt. Kruisingen uit verschillende geslachten zijn eveneens mogelijk, spontaan of gekweekt. In Nederland en België zijn van de Bougainvillea diverse cultivars en hybrides, gekweekt door kwekers, te koop.

Beschrijving van de Bougainvillea

De Bougainvillea is een klimmende struik met rankende en gedoornde takken die in Nederland en België wel tot vier meter lang kunnen worden. In de landen rond de Middellandse Zee wel tot negen meter lang. De plant is een mediterrane bloeier en in het klimaat van Nederland en België, niet winterhard. De plant die als kuipplant op het terras staat of in de tuin is gegraven, moet vóór de eerste nachtvorst dan ook naar binnen en overwinteren op een lichte plaats bij een temperatuur van vijf tot tien graden Celsius. In de winter heeft de plant weinig water nodig zodat de wortelkluit net niet uitdroogt. De behoefte aan water is afhankelijk van het feit of de Bougainvillea wel of niet zijn blad behoudt wat weer afhankelijk is van de overwinteringsplek. Bij een plek met weinig licht en een lage temperatuur zal de plant het blad verliezen en zal er geen verdamping meer plaats vinden zodat de kluit amper water nodig heeft. Vanaf mei/juni kan de Bougainvillea weer op een zonnige en beschutte plek buiten staan. De Bougainvillea dan rijkelijk water geven en maandelijks bijmesten. Als de plant lange takken krijgt zijn die het beste te leiden langs een draad of frame. Aan het uiteinde van de meeste nieuwe takken komen de kleurige schutbladen met de kleine witte bloemen. Het zijn de vele gekleurde schutbladen van de Bougainvillea die de plant kleur geven en in Nederland en België het mediterrane gevoel op eigen terras geven.

Blad

Bougainvillea-bladeren zijn groen en hartvormig met duidelijke zichtbare nerven. De plant vormt lange rankende takken met puntige doornen en bij de meeste takken komen bovenaan de kleurige schutbloemen met de drie witte bloemen.

De schutbladen

Een schutblad is meestal een groen blad in de oksel van de bloem. Bij de Bougainvillea staan drie gekleurde schutbladen om drie kleine witte bloemen heen en hebben de functie om bestuivers, zoals bijen en hommels te lokken. Juist de prachtige papierachtige, gekleurde en generfde schutbladen, geven de plant de mediterrane uitstraling waar de Bougainvillea zo geliefd om is.

Bloem

De drie schutbladen, zitten aan de onderkant tegen elkaar gedrukt en hebben in het midden de drie witte buisvormige bloemen. Elke bloem heeft een stervormige vorm, die wordt gevormd door vijf driehoekige puntbladeren en vijf dubbele bloembladeren. De vijf driehoekige puntbladeren zijn licht behaard. De Bougainville bloeit vanaf juni tot in september.


Bloembuis
In het midden van de bloem zit de stervormige witte bloemkroon vast aan de bloembuis. In de bloembuis, die smaller is in het midden, zitten de vrouwelijke voortplantingsorganen. De stamper met een taps toelopende stempel en de mannelijke voortplantingsorganen, de vijf meeldraden. De meeldraden staan om de stamper heen en zijn langer dan de stamper. Dichtbij de bloembodem hebben de meeldraden een knobbel (verdikking) waar nectar in zit. De groene kolibrie op de Nederlandse Antillen zuigt graag de nectar uit de Bougainvillea en als de nectar te diep zit maakt hij een gat onderin de bloem.

Snoeien

De planten bloeien op de lange takken die tijdens één groeiseizoen gevormd worden en kunnen na de bloei rustig gesnoeid worden tot op twee ogen van de nieuw gevormde tak van het afgelopen jaar. De te lange takken kunnen dieper gesnoeid worden en lopen meestal uit op de slapende ogen. Het terugsnoeien van de Bougainvillea stimuleert de nieuwe groei in mei/juni.

Vermeerderen

Het vermeerderen kan door het nemen van stekken in de late lente of vroege zomer. Neem van een niet-bloeiende tak een schuin afgesneden stek. Plaats deze in een bak met stekgrond van rond de 20 graden Celsius. Omdat een Bougainvillea niet gemakkelijk te stekken is wordt het gebruik van stekpoeder aangeraden om het wortelen te bevorderen. Afdekken met folie, voorzien van gaatjes, om de luchtvochtigheid constant te houden en na drie weken zal de stek beginnen met wortelen.

Toxisch

De Bougainvillea bevat sap dat licht toxisch is in de stelen en de doornen. Het sap kan leiden tot huiduitslag bij mensen. Een allergische reactie zoals een jeukende, stekende, brandende of schilferende huid kan het gevolg zijn. Ook de hond kan bijwerkingen ondervinden door het eten van de giftige delen van de Bougainvillea zoals misselijkheid, braken of diarree.