Fatshedera lizei, kruising tussen vingerplant en klimop

In 1910 werd in Frankrijk een kruising uitgevoerd tussen de bekende vingerplant (Fatsia japonica) en de klimop (Hedera helix), er ontstond een kruising die de toepasselijke naam Fatshedera kreeg. De plant heeft de klimeigenschappen van de klimop meegekregen, maar de bladeren hebben qua formaat de kenmerken van de vingerplant. Het bijzonder is dat deze plant in het begin nog groeit alsof het een staande plant is, maar eenmaal wat groter begint de plant zich als een echte klimplant te gedragen. Wat zijn de zaken waarop moet worden gelet wanneer de Fatshedera als kamerplant wordt gehouden?

Taxonomische indeling

Van het geslacht Fatshedera bestaat maar een soort, en dat is de x Fatshedera lizei. Fatshedera is de naam voor het geslacht en lizei is de Latijnse naam voor de soort. De kleine letter x geeft aan dat het om een kruising gaat, en het betreft een geslachtshybride kruising tussen de klimop (Hedera helix) en de vingerplant (Fatsia japonica). Bij deze kruising is de robuustheid van de klimop behouden, maar is de neiging tot woekeren van de klimop ingetoomd. Tevens zijn de brede groei en de lange bladstengels die de vingerplant kenmerken bij de Fatshedera minder sterk aanwezig. De bladeren van deze kruising zijn een duidelijke mix tussen de vorm van de klimop en de grotere gevingerde bladeren van de vingerplant, de bladeren bevatten meestal vijf lobben en kunnen tot 20 cm breed worden.

De Fatshedera lizei als kamerplant

De Fatshedera kan prima als kamerplant worden gehouden, maar er bestaan wel een aantal eisen ten aanzien van de hoeveelheid water, licht en temperatuur. Doorgaans zal de Fatshedera lizei 90 tot 120 cm groot worden, maar ook groter is mogelijk. Bij grotere hoogtes ontstaat de neiging tot knikken en dan is goed te merken dat de plant afstamt van een klimplant; kleinere exemplaren gedragen zich nog als een staande plant, grotere als een klimplant. De plant is minder vol dan een vingerplant, en kan dus het beste voor het mooiste resultaat met meerdere exemplaren tegelijk in een pot worden gezet. De Fatshedera kan op zijn minst zes tot zeven jaar oud worden en kan maximaal zo'n 30 cm per jaar groeien.

Hoeveelheid benodigd licht

De Fatshedera geeft de voorkeur aan een enigszins schaduwrijke plaats, maar toch met voldoende licht om goed te kunnen groeien. Als de plant te weinig licht krijgt dan worden de stelen te dun en te spichtig. Er bestaan ook bonte variëteiten en die hebben meer licht nodig dan de gewone Fatshedera omdat de bladeren minder bladgroen bevatten. De langzaam groeiende variëteit Variegata heeft nóg meer licht nodig dan de gewone versie. Alle Fatshedera planten zijn geschikt om in de zomer buiten in de patio of op het balkon neer te zetten, maar pas dan wel op voor volle zon, een schaduwrijke standplaats is beter.

Hoeveelheid water

Het geven van water moet bij de Fatshedera lizei vrij nauwkeurig gebeuren, zaak is om altijd te matigen met het geven van water want bij een teveel aan water kunnen al snel de onderste bladeren eraf vallen. De aarde mag vochtig worden maar moet na een gietbeurt weer wat indrogen voordat weer water gegeven kan worden. Tijdens de rustperiode van de plant in de winter moet helemaal matig water worden gegeven. Tijdens de actieve groeiperiode in de lente en zomer mag eens in de twee weken wat zwak geconcentreerde kunstmestoplossing worden gegeven. De plant moet ook regelmatig worden besproeid, minstens een keer per week, dan wordt gelijk al het stof verwijderd, de plant is namelijk een flinke stofvanger.

Temperatuur

Niet alleen het geven van water moet met beleid gebeuren, ook aan de temperatuur moet veel zorg besteed worden. Tijdens nachtelijke uren mag de kamertemperatuur niet te hoog zijn, 16 graden is voor de Fatshedera lizei al gauw te warm, door een te hoge temperatuur kunnen al snel de onderste bladeren eraf vallen. In de winter moet de plant op een koele plek worden neergezet, het liefst rond de 10 graden. Het grootste gevaar is namelijk dat, wanneer in de winter de centrale verwarming aan wordt gezet, de lucht flink uitdroogt en daar is de Fatshedera niet goed tegen bestand. Maar wanneer er voor wordt gezorgd dat de luchtvochtigheid op peil blijft kan de Fatshedera vaak ook in de winter normale kamertemperaturen verdragen. Een goede manier om de vochtigheid op peil te houden is de plant met de binnenpot in een bak met water en grind te zetten en de plant vaak besproeien. De variëteit Variegata kan overigens ook in de winter bij normale kamertemperaturen gehouden worden want deze plant heeft doorgaans meer warmte nodig. De maximumtemperatuur voor de Fatshedera in de zomer is 18 graden.

Verpotten van de Fatshedera lizei

Wanneer de Fatshedera binnenshuis goed groeit dan mag deze elk jaar in de lente worden verpot naar een wat grotere pot. Vooral bij de topzware exemplaren is verpotten noodzakelijk. De grond mag in de nieuwe pot stevig worden aangedrukt, dit is ook zinvol om stokken waaraan de plant wordt opgebonden weer stevig in de grond te zetten. De wortels mogen tijdens het verpotten wat worden bijgesnoeid, de hele kluit moet in de nieuwe grotere pot overal worden omgeven door nieuwe verse aarde, dus zowel aan de zijkanten als op de bovenkant. Onder de kluit mag de nieuwe pot worden voorzien van drainagekorrels, dit zal de Fatshedera die gevoelig is voor teveel water goed doen. Na het verpotten moet de plant eerst twee volle dagen in de schaduw rust krijgen en mag er geen water worden gegeven. De beste tijd om te verpotten is in het voorjaar; in maart of april.

Stekken en vermeerderen

Het laat zich raden, daar de Fatshedera voor vijftig procent een klimop is, dat deze plant zeer makkelijk te stekken is. Een fles of glas met water is al voldoende om minstens 15 cm lange stengel- en topstekken te laten wortelen. De beste periode voor het stekken is de lente. Genomen stekken kunnen ook meteen in de potgrond worden gestoken, bedek de stekken dan even met wat doorzichtige huishoudfolie. Als de onderste twee paar bladeren wordt verwijderd ontstaat voldoende vrije stengellengte om in de aarde te steken, de stengelstekken zouden nog even in groeistofpoeder kunnen worden gedoopt alvorens ze in de aarde te plaatsen. Van oudere planten die door teveel afgevallen bladeren er niet al te best meer uitzien kunnen van de toppen topstekken worden gemaakt, het onderste deel van de plant kan dan teruggesnoeid worden tot 30 cm boven de grond en deze zal weer vol gaan uitlopen. Nieuwe gewortelde stekken zijn overigens zeer geschikt om in een pot een plant met een mosstaaf te maken.

Marcotteren

De Fatshedera kan, naast de gewone stekmethoden, ook gemarcotteerd worden. Er wordt dan een stukje bast van 1 cm hoog rondom de hele stengel afgehaald, de wond die dan ontstaat wordt met wat groeistofpoeder bedekt. Onder deze wond wordt een opengeknipt plastic zakje gebonden, bijvoorbeeld een boterhamzakje dat alleen aan de onderzijde is opengeknipt zodat een koker ontstaat. In de vastgebonden koker wordt aarde gestopt en dit wordt vochtig gehouden. Er zal dan uit de wond vanzelf een wortelstelsel op de stengel ontstaan, als deze wortels zijn verschenen kan de hele top inclusief nieuw wortelstelsel worden afgeknipt en in een nieuwe pot worden geplant.

Ziektes en plagen

De Fatshedera kan last krijgen van bladluis, vooral in het begin van het nieuwe groeiseizoen is de Fatshedera er gevoelig voor omdat ze dan veel nieuwe scheuten vormt waar bladluizen gek op zijn. Zoals gezegd kan de plant last krijgen van gele bladeren, de plant heeft dan waarschijnlijk teveel water gekregen, men zal dan minder water moeten gaan geven. Bij te weinig licht zullen de stengels lang en spichtig worden en te kleine bladeren vormen, maar ook bij te hoge temperaturen en te droge lucht kan dit gebeuren. Ook het altijd lastig te verhelpen spintmijt kan een flink probleem vormen, de vochtigheid moet dan verhoogd worden en de plant moet dagelijks worden besproeid.