Bijzondere kamerplanten: Tillandsia of luchtplant

Kamerplanten zonder wortels? Ze bestaan en ze geven een hip accent aan je interieur! Of je nu houdt van strak of van klassiek, van Scandinavisch of van vintage, deze zogenaamde luchtplantjes zijn een ware musthave voor je woonkamer. Luchtplantjes of air plants behoren tot het plantengeslacht Tillandsia. Het zijn planten die hun voedingsstoffen uit de lucht halen. Deze unieke kamerplantjes zijn de laatste jaren aan een ware opmars bezig. En terecht, ze zijn heel decoratief en passen in elk interieur!

• Beschrijving van de Tillandsia
• Standplaats van de Tillandsia
• Verzorging van de Tillandsia
• Tillandsia's vermeerderen
• Soorten

Beschrijving van de Tillandsia

Luchtplanten of air plants zijn planten uit het geslacht Tillandsia. Dit plantengeslacht telt ruim 500 soorten en behoort tot de Bromeliafamilie of Bromeliaceae. Van oorsprong groeien ze in regenwouden en woestijnen in het Zuiden van de Verenigde Staten, Mexico en Midden- en Zuid-Amerika.

De benaming Tillandsia is een verwijzing naar de Zweedse dokter en botanicus Elias Tillandz (1640 - 1693). Zijn familienaam Tillandz betekent namelijk over land en verwijst naar het feit dat Tillandz niet van water hield. Hij reisde liever over land dan over zee, ook al duurde de reis dan veel langer. Het was de Zweedse arts en botanicus Carl Linnaeus die in 1753 aan het geslacht Tillandsia de naam gaf met verwijzing naar Elias Tillandz. Volgens Linnaeus houden luchtplantjes ook niet van water, net zoals Elias Tillandz.
Typisch voor de Tillandsia's is het feit dat ze geen of nauwelijks wortels hebben. Het zijn epifyten, planten die groeien op andere planten en bomen, en lithofyten, planten die op rotsen groeien. Toch halen ze water en voedingsstoffen niet van die andere planten maar via de schubben op de bladeren halen ze hun voeding uit de lucht en uit neerslag.

Dit kenmerk zorgt er voor dat een Tillandsia niet in potgrond moet worden gekweekt en bijgevolg moeten ze niet in een pot staan. Je kan ze overal neerzetten of ophangen. Ze kunnen zelfs worden vast gelijmd (met niet-toxische lijm) op een stuk hout, op kurk of op steen. Ook in een mooie schelp of in een glazen bol zijn ze heel decoratief. Met aluminiumdraad kan je een soort kuipje of houder maken om je luchtplantjes in op te hangen. In speciaalzaken zijn er allerhande accessoires te koop voor het bevestigen van air plants. Je kan er letterlijk alle kanten mee op!

De bladeren zijn meestal lang en smal en spits oplopend, vaak ook krullend. Ze hebben een lichtgroene, diepgroene of zilvergrijze kleur al naargelang de soort. Zilvergrijze bladeren zijn meestal ook viltig behaard. Sommige soorten hebben wat meer vlezige bladeren. Er bestaan zelfs luchtplanten met een rood blad! Soms groeien de blaadjes in stervorm. Bij andere soorten groeien ze dan weer als een waterval naar beneden. In de bloeiperiode verschijnen bij bepaalde soorten kleine maar erg mooie, fel gekleurde bloemen. Tillandsia's bloeien maar één keer in hun leven.

Standplaats van de Tillandsia

Heel belangrijk voor de Tillandsia: luchtplantjes houden van licht. Kies voor je Tillandsia een lichte plek uit maar vermijd direct zonlicht, althans in de zomer. In de winter, als het zonlicht minder fel is, verdragen ze wel een plekje in de volle zon. Luchtplantjes met bladeren in lichte kleuren kunnen beter tegen zonlicht dan hun soortgenoten met een donker gekleurd blad.

Verder is ventilatie een belangrijke factor. Op een luchtige, goed geventileerde plek hebben Tillandsia's het echt naar hun zin. In de zomer doe je ze een plezier met ze buiten te zetten. Zo kunnen ze genieten van frisse buitenlucht.

Wat de temperatuur betreft stellen luchtplantjes dan weer weinig eisen. Ze passen zich makkelijk aan aan elke temperatuur tussen 10° en 32°. Alleen moet je wel opletten dat ze in de winter niet al te warm staan, dus zet ze beter niet te dicht bij de verwarming.

Verzorging van de Tillandsia

Water geven

Uiteraard hebben ook luchtplantjes water nodig en zoals zovele planten geven ze de voorkeur aan regenwater. Je geeft ze water door ze in een badje te leggen met water op kamertemperatuur. Laat ze in het bad gedurende 2 tot 4 uren, in de zomer langer dan in de winter. Dit doe je twee keer per maand. Na het bad laat je ze ondersteboven uitdruipen, op keukenpapier of op een handdoek. Je kan eventueel zachtjes het overtollig water er af schudden. Je laat ze gedurende een 4-tal uren drogen in een goed geventileerde ruimte, bijvoorbeeld voor een open raam. Ze moeten helemaal droog zijn vooraleer je ze terug zet. Vocht dat tussen de bladeren blijft zitten is nefast voor de Tillandsia. De plant gaat dan rotten en zal langzaamaan sterven. Frisse lucht is dus heel belangrijk!

Bij bloeiende planten moet je er op letten dat de bloem niet nat wordt. Anders zal de bloem niet lang leven omdat ze gaat rotten door het vocht.

Naast het badje doe je er goed aan de luchtplantjes 1 keer per week (tot 2 keer per week in warme zomers) te besproeien met een plantenspuit.. Ook hier moeten de plantjes nadien goed gedroogd worden. Tillandsia's gedijen ook heel goed in een badkamer omdat de luchtvochtigheid daar hoger is. In dat geval hoef je bijna niet of minder vaak water te geven. Sommige soorten laten duidelijk zien wanneer ze water nodig hebben. De blaadjes gaan dan namelijk erg krullen. Handig toch zo'n duidelijk signaal?! Tillandsia's kunnen er best wel tegen als je ze een keer vergeet water te geven. Een tijdje zonder water overleven ze veel beter dan een teveel aan water.

Schoonheidsbeurt

Bruine, verdroogde blaadjes aan de onderkant kan je wegnemen en bruine punten aan de bladeren knip je er gewoon af. Probeer bij het afknippen de puntige vorm van het blad te behouden.

Voeding

Luchtplantjes groeien traag en hebben weinig of geen extra voeding nodig. Er bestaan in de handel wel speciale voedingssprays voor Tillandsia's. Die bevatten naast water ook extra mineralen waarvan beweerd wordt dat ze de plantjes in topconditie houden en de bloei bevorderen. Je kan er ook voor kiezen om eens in de 2 à 3 maanden wat bromeliamest aan het water toe te voegen. Voeding geven kan dus wel maar het hoeft niet echt en het moet altijd met mate gebeuren.

Tillandsia's vermeerderen

Tillandsia's zijn makkelijk te vermeerderen. Na de bloei verschijnen er onderaan de moederplant kleine stekjes of 'pups'. Je kan die babyplantjes laten zitten aan de moederplant. Ze worden groter en zullen zelf ook babyplantjes krijgen. Zo krijg je na lange tijd een cluster van luchtplantjes. Je kan de pups echter ook weghalen van de moederplant en verder kweken als afzonderlijke plantjes. Dat doe je wanneer de pups de grootte hebben van ongeveer de helft van de moederplant. Maak ze heel voorzichtig los van de moederplant en geef ze een eigen plekje.

Soorten

Het geslacht Tillandsia telt meer dan 500 soorten. Enkele populaire soorten zijn:

• Tillandsia usneoides: ook Spaans mos genoemd. Heeft een heel ander uiterlijk dan zijn soortgenoten. Gekrulde grijze langwerpige bladeren die in lange sluiers groeien.
• Tillandsia xerographica: zilvergrijze, spits oplopende bladeren. Relatief grote soort.
• Tillandsia Ionantha: kleine en compacte soort die heel weinig verzorging nodig heeft.
• Tillandsia caput medusae: heeft een vrij dikke basis met daaraan stevige krullende bladeren. Deze vorm doet denken aan Medusa, een vrouw met slangenharen.uit de Griekse mythologie.