Het oranje-gele slaapmutsje in de tuin

Een glaasje alcoholhoudende drank vlak voordat je naar bed gaat, is een slaapmutsje. Maar een slaapmutsje is ook een bloem. Een prachtig feloranje-gele bloem. De plant zelf is afkomstig uit Californië en de originele plant is zeldzaam in België en Nederland. Gelukkig kan dit mooie bloempje uit zaad elk jaar gezaaid worden in de tuin. Vooral meerdere feloranje bloemen bij elkaar geeft een zonnig en zomers gevoel.

• Het slaapmutsje
• Kenmerken
• Bloem
• Naamgeving slaapmutsje (Eschscholzia californica)
• Geneeskracht

Het slaapmutsje

Het slaapmutsje (Eschscholzia californica), is een kruidachtige plant uit de papaverfamilie (Papaveraceae) en het geslacht Eschscholzia. Het geslacht is genoemd naar Johann Friedrich von Eschscholtz die het plantje in 1815 ontdekte. De meest bekende soort is het slaapmutsje (Eschscholzia californica). Van nature komt de plant voor aan de westkant van de Verenigde Staten en Mexico en kleurde in het zuidwesten van de Verenigde Staten de Sonora woestijn oranjegeel.

België en Nederland

In België en Nederland is het slaapmutsje ingevoerd als sierplant en komt soms nog verwilderd voor. De plant wordt hoofdzakelijk gezaaid, want de plant wil veel zon. De winters in noordelijk Europa zijn te koud en de gezaaide eenjarige plant sterft in de winter.

Iets warmer

Soms zaait het zaad zichzelf uit om het jaar erop spontaan terug te komen. Een klein beetje grond is dan al genoeg zoals tussen de tegels of langs een muur waar in een zeeklimaat het altijd iets warmer is. Het westen van Californië en Mexico hebben grotendeels een mediterraan klimaat en daar is de plant inheems en komt elk jaar terug.

Kenmerken

Het is een vaste of eenjarige plant die 30 tot 50 centimeter hoog wordt en bloeit bij zaaien in het voorjaar, van juni tot de eerste nachtvorst. Het hangt er een beetje vanaf wanneer er gezaaid wordt. Slaapmutsjes kunnen in het voorjaar gezaaid worden (in april) maar ook in de zomer (juni). In juni, de zomer, is het vaak ter opvulling van kale plekken in de border. Het slaapmutsje heeft een lange penwortel. De blauwgroene bladeren zijn fijn verdeeld en diep ingesneden en noemen we vindelig met lijnvormige slippen. De samenstellende blaadjes staan tegenover elkaar op korte steeltjes. De bloemstengel is onbehaard en dun. Sterk vertakt en erg lang waar aan het eind de bloem op staat. De dunne stengel is grijsgroen en met een kleurloos sap. Het sap werd o.a. gebruikt bij kiespijn vanwege een kalmerende werking.

Bloem

De bloem staat bovenop de lange, zijdeachtige en holle stengel. De kleur van de geïmporteerde plant is oranje-geel maar met de cultivars erbij kan de kleur ook roze en wit zijn. De slaapmutsjes hebben vier bloembladeren van 2 tot 6 centimeter breed. De bloembladeren sluiten zich ’s nachts of bij koud weer. De bloembladeren zijn enigszins gegolft aan de bovenste randen en hebben acht meeldraden in het centrum. Het slaapmutsje is heterostyl, wat wil zeggen dat de lengte van de stijl variabel is. De vier stempels staan naar buiten en zijn eveneens ongelijk van lengte. Het slaapmutsje heeft veel stuifmeel maar geen nectar. Wie het slaapmutje in de tuin heeft staan mag het volgend jaar rekenen op nieuwe bloemen. De planten zaaien zichzelf uit. De vrucht is een langwerpige doosvrucht van 3 tot 9 centimeter lengte en springt met twee kleppen open en de zwart/donkerbruine zaden worden weggeslingerd.

Naamgeving slaapmutsje (Eschscholzia californica)

De botanische geslachtsnaam is afkomstig van de Duitse arts Dr. J.F. von Eschscholz. De soortnaam 'californica' slaat op het oorspronkelijk verspreidingsgebied van het plantje California. De Nederlandse naam ‘slaapmutsje’ is aan deze bloem gegeven omdat zij ‘s nachts de blaadjes van de bloem sluit en ‘s ochtends weer opent. Een echte slaapmuts! Bovendien lijkt de uitgebloeide bloem erg op de slaapmuts van vroeger met een punt. Ook sluit het slaapmutsje ’s nachts de bloembladeren en lijkt al een beetje op de slaapmuts.

Geneeskracht

De plant heeft een stof die een licht halleluja-gevoel geeft. In de Verenigde Staten wordt de plant dan ook wel ‘good feeling herb’ genoemd.

De vrucht

De vrucht van de plant heeft kleine, zwarte zaadjes die alkaloïden bevatten. Stoffen met een licht kalmerende en pijnstillende werking en die helpen om beter te slapen. Consumptie dient echter met mate plaats te vinden, wat de plant heeft giftige delen in het groen en kelk. Maar ook heeft de plant werkzame stoffen als:

• alkaloïden (gelijkend op die in de slaapbol, maar veel milder);
• eschscholzina (heeft een gunstig effect op de slaap en is kalmerend bij onrustige kinderen);
• flavonglycosiden (werken op de wanden van de fijne haarvaten en hart).

Giftige delen

Omdat er ook giftige delen zijn bij de plant is het bij gebruik beter om een fytotherapeut te raadplegen.